Το χρώμα του κενού, του Τζον Ντόερτι (εικ.: Τόμας Ντόχερτι)

Ο Χερτλ ο λαγός και η Μπερτλ η χελώνα ήταν φίλοι αχώριστοι. Βέβαια φαίνονταν λίγο αταίριαστοι, αλλά η καλοσύνη και η αλληλεγγύη κάλυπταν όλες τις διαφορές και ασυμμετρίες. Ώσπου μια μέρα, ο Χερτλ ο λαγός έγινε καπνός! Εξαφανίστηκε, δεν ήταν πουθενά. Μόνο μια τρύπα, ένα κενό, ένα άδειο λαγουδάκι υπήρχε τώρα πια. Και θύμωσε με την τρύπα, αλλά αυτές δεν απαντούν, ξέρεις.

Λύπη, θλίψη, πόνος. Εμφανίζεται η Γκέρντα η αρκούδα. Την παίρνει αγκαλιά. “Γιατί, Γκέρντα; Γιατί; Γιατί να φύγει ο Χερτλ μου και να ‘ρθει η τρύπα αυτή;” Κι η Γκέρντα με όσα ξέρει, της Μπερτλ της εξηγεί.

Θα προτιμούσα αυτή η ιστορία να μην είχε γραφτεί σε ομοιοκατάληκτα στιχάκια, τα οποία οι Έλληνες μεταφραστές ασφαλώς απέδωσαν όσο εγγύτερα στο πρωτότυπο μπορούσαν. Δεν είναι εύκολη υπόθεση τα στιχάκια και οι ρίμες και επιπλέον δεν ταιριάζουν σε όλες τις ατμόσφαιρες ιστοριών. Εν προκειμένω έχουμε μια ιστορία απώλειας, πένθους, οδύνης, συντριβής, συναισθηματικής έντασης και ψυχικού χάους. Δεν ταιριάζει ο ρυθμός και η μελωδικότητα των στίχων ως επιλογή.

Ωστόσο, ακόμα και έτσι, έχουμε μια συντριπτική, συγκλονιστική, σαρωτικής ομορφιάς ιστορία, με την οποία, θεωρώ, θα παραμιλούσαμε αν ήταν γραμμένο σε ελεύθερο κείμενο. Η απώλεια του αγαπημένου φίλου προκαλεί έναν αιφνίδιο σπαραγμό, ο οποίος μεγιστοποιείται με την εμφάνιση αυτής της εμπνευσμένης, κειμενικά και εικονογραφικά, τρύπας, του blueblack, πιστού περιγράμματος του εκλιπόντος φίλου, το οποίο προκαλεί αλυσιδωτές εκρήξεις θυμού, μίσους και υπενθύμισης της απώλειας. Είναι το κενό. Είναι η Hare-shaped hole, μια τρύπα σε σχήμα λαγού, όπως είναι ο πρωτότυπος τίτλος, με αυτό το μαυρομπλέ χρώμα της να είναι το χρώμα της νύχτας, του νυχτερινού ουρανού που διασπά το απόλυτο μαύρο με τα περιβάλλοντα φωτεινά σώματα και δέσμες φωτός. Αν η νύχτα είναι το τέλος, τότε ισούται με τον θάνατο, ως εκ τούτου έχουμε μια συνειδητή, μετρημένη επιλογή.

Η προσέγγιση της απώλειας και του πένθους στα εικονογραφημένα βιβλία για παιδιά συνήθως συνοψίζεται στη μνήμη των στιγμών, της αγάπης, στην ύπαρξη του εκλιπόντος σε όσα κάνατε μαζί. Αυτό συμβαίνει και εδώ, μόνο που έχουμε μια διαφοροποίηση που λειτουργεί ως άκρως επιτυχημένο και πρωτότυπο εύρημα. Είναι η τρύπα, το χρώμα της και πώς θα τη γεμίσεις τώρα. Γιατί αυτή είναι η λύση. Να γεμίσεις την τρύπα, το κενό που αφήνει η απώλεια με τα πράγματα που κάνατε μαζί, τα γέλια, τα παιχνίδια, τα τραγούδια, τις χαρές, τις στιγμές. Και έτσι η τρύπα μεταβάλλεται, αλλάζει σχήματα και χρώματα, μέχρι που επιστρέφει ως πνεύμα. Γιατί ο θάνατος αλλάζει απλώς τη διάσταση της σχέσης μας με τον εκλιπόντα, θέλει να μας τονίσει ο συγγραφέας John Dougherty. Τώρα η σχέση μας μπαίνει σε άλλη διάσταση. Το πνεύμα κυριαρχεί, η ύλη υποχωρεί.

Όλα αυτά αποδίδονται εξαιρετικά μέσα στην ιστορία, δημιουργούν ένα ξεκάθαρο μονοπάτι στάσης ζωής και πρόσληψης της σκληρής πραγματικότητας. Εικονογραφικά έχουν πλούσια παλέτα, με το φυσικό τοπίο να κυριαρχεί -αποχρώσεις πράσινου, γαλάζιου- και ασφαλώς να αιχμαλωτίζει η εικόνα του λαγουδίσιου κενού. Η μορφή της χελώνας και του λαγού αρκετά παιδικές, απλές, οι μεταβολές των χρωμάτων κατά τη μετάλλαξη του πένθους και της απώλειας έχουν δυνατό αισθητικό συνταίριασμα. Και η ζωή συνεχίζεται. Κυνικό, αλλά απολύτως ρεαλιστικό κλισέ, το οποίο εικονογραφικά αποδίδεται εξίσου δυνατά, με τη χέρι-χέρι συνοδοιπορία με τη γεμάτη πλέον χρώματα και εικόνες τρύπα του λαγού.