Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 12+ — Λογοτεχνία για εφήβους και ενήλικες
«Το μυαλό είναι μια μηχανή σκέψης, ο καθένας πρέπει να χρησιμοποιεί τη δική του μέθοδο για να σκέφτεται»
Το Άγριο Βιβλίο του διακεκριμένου Μεξικανού συγγραφέα Χουάν Βιγιόρο, παρότι δεν θέλει να συναντηθεί με τους αναγνώστες του, θα καθηλώσει εσάς που θα συναντηθείτε μαζί του.
Περί τίνος πρόκειται
Είναι γνωστό και καθόλου τυχαίο ότι οι ιστορίες για τη γοητεία των βιβλίων και τη μαγεία της ανάγνωσης κρατούν μια ιδιαίτερη θέση στην καρδιά των βιβλιόφιλων αναγνωστών. Άλλοτε περιπετειώδεις άλλοτε με χιούμορ και νοσταλγία άλλοτε με μια φιλοσοφική διάθεση κατορθώνουν, αν η αφήγηση είναι επιτυχημένη, να κάνουν την αγωνία μας να κορυφώνεται και την καρδιά μας να χτυπά με νοσταλγικό ρυθμό στη θύμηση των όσων έχουμε ζήσει μαζί τους. Γιατί ένα είναι σίγουρο: τα βιβλία αφηγούνται ιστορίες και εμείς μεγαλώνουμε με τα βιβλία. Τα βιβλία ορίζουν τον κόσμο μας, γιατί τα βιβλία είναι φτιαγμένα από λέξεις και οι λέξεις μας είναι τα όρια του κόσμου μας, λέει ο Βιτγκενστάιν, ένας κόσμος που αμβλύνεται, διαστέλλεται και επικεντρώνεται άλλοτε στα μακρο και άλλοτε στα μικροστοιχεία του.
Πολλές φορές αναρωτιέται κανείς: τα βρίσκω ή με βρίσκουν; Κάποτε τυχαίνει να έρχονται στα χέρια σου βιβλία σαν Το Άγριο Βιβλίο του Μεξικανού συγγραφέα Χουάν Βιγιόρο και τότε παίρνεις μια ξεκάθαρη απάντηση: σε βρίσκουν και με το παραπάνω, γιατί τα βιβλία αναζητούν τους αναγνώστες τους. «Κανείς στρατιώτης», γράφει ο συγγραφέας, «δεν θα πολεμήσει ποτέ για την πατρίδα του, όπως ένα βιβλίο για τον αναγνώστη του». Πολεμάνε για σένα, για να συναντηθείτε, να βρεθείτε σε χώρο μυστικό ή φανερό, να τα φροντίσεις με τον τρόπο που τους αξίζει, γιατί τα βιβλία είναι παιδιά που τα υιοθετούμε και ενηλικιώνονται. Κι αν δεν σε επιλέγουν; Ε, τότε όσο και αν τα αναζητάς, αυτά απλά θα κρύβονται αλλάζοντας θέση για να μην τα βρεις. Πώς όμως σε επιλέγουν; «Είναι υπεράνθρωποι», λέει στον Χουάν ο θείος Τίτο. «Διακρίνουν τον εκλεκτό αναγνώστη, αυτόν που μπορεί να τα διαβάσει καλύτερα από άλλους ανθρώπους. Εμένα για παράδειγμα, που στα Μαθηματικά θα βαθμολογούσα τον εαυτό μου με μηδέν, δεν με αναζήτησαν ποτέ βιβλία με αριθμούς ή χημικούς τύπους».
Το Άγριο βιβλίο του Χουάν Βιγιόρο φωτίζει όχι μόνο την επιδραστική αλλά, κυρίως, την αλληλεπιδραστική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στα βιβλία και τους αναγνώστες τους, επειδή τα βιβλία μεγαλώνουν, ενηλικιώνονται μαζί μας. Πρόκειται για την ανάδρομη αφήγηση ενός ενήλικα, του Χουάν, που ανακαλεί στη μνήμη του όσα συνέβησαν χρόνια πριν. Η ιστορία έχει ως εξής: ο δεκατριάχρονος Χουάν βιώνει με στενόχωρο τρόπο τον χωρισμό των γονιών του. Εκείνο το μεταβατικό καλοκαίρι, όπου η μητέρα του θα πρέπει να ψάξει για ένα μικρότερο διαμέρισμα προκειμένου να βρει τις ισορροπίες της στις νέες συνθήκες, ο μικρός πρέπει να πάει στον θείο Ερνέστο, για την οικογένεια θείο Τίτο, τον αδερφό της που ζει σε ένα μεγάλο κλασικό σπίτι στο κέντρο της πόλης με συντροφιά τις γάτες και τα βιβλία του που κυριολεκτικά το κατοικούν! Μόνη ξένη παρουσία στο σπίτι η μαγείρισσά του, η κυρία Εουφρόσια, που φροντίζει για τα απαραίτητα.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται γύρω από την αναζήτηση ενός «άγριου βιβλίου», άγριο γιατί δεν θέλει να συναντηθεί με τον αναγνώστη του. Ο θείος σύντομα θα παραδεχτεί ότι ο ίδιος δεν είναι ο εκλεκτός των βιβλίων, όλα τα σημάδια -ο ίδιος τα είχε υποψιαστεί από την επίσκεψη του μικρού στο σπίτι πριν χρόνια- δείχνουν πως ο εκλεκτός έχει επιτέλους φτάσει και είναι ο ανιψιός του. Τον ωθεί, λοιπόν, στην εύρεση του άγριου βιβλίου μέσα στην αχανή του βιβλιοθήκη. Κι όπως λέει ο θείος Τίτο, ο ρόλος μιας βιβλιοθήκης δεν είναι να διαβάσεις όλα της τα βιβλία, αλλά να ξέρεις πού θα τα βρεις. Κι επειδή «το μυαλό είναι μια μηχανή σκέψης, ο καθένας πρέπει να χρησιμοποιεί τη δική του μέθοδο για να σκέφτεται». Έτσι, ο Χουάν θα ξεκινήσει να εξερευνά τα δωμάτια της βιβλιοθήκης. Κάποτε θα μπει στο σκοτεινό δωμάτιο, όπου όλα θα «φωτιστούν» με το φως της γνώσης. Η βιβλιοθήκη σε αυτό το δωμάτιο ανήκε στον πατέρα του θείου Τίτο που ήταν τυφλός και έτσι το δωμάτιο δεν χρειαζόταν φως. Τα βιβλία μέσα σε αυτόν τον χώρο κινούνται αυτόνομα, φτιάχνουν σκάλες εξόδου στον φεγγίτη, προστατεύουν τον Χουάν από τον κίνδυνο του «κακού βιβλίου» που έρχεται στο σπίτι με το ταχυδρομείο και κατευθύνει τη σκέψη του θείου Τίτο. Και είναι αυτά που θα υποδείξουν στον Χουάν τον τρόπο να διώξει από το σπίτι το επικίνδυνο αυτό βιβλίο που μπορεί να μολύνει και τα άλλα ή να απειλήσει την ύπαρξή τους αφού στρέφει τους αναγνώστες εναντίον τους, πόσες συνυποδηλώσεις, αλήθεια!
Με μια γενναία δόση μαγικού ρεαλισμού τα βιβλία ζωντανεύουν, κινούνται μέσα στη βιβλιοθήκη, προστατεύουν και προστατεύονται, αυτονομούνται, προκαλώντας αρχικά την έκπληξή μας και αργότερα την ανυπομονησία μας να οδηγηθούμε στην έκβαση των πράξεών τους.
Στην πλοκή συμβάλλει η ανάγνωση μιας σειράς περιπέτειας με τίτλο Στο ποτάμι που θυμίζει καρδιά. Η ανάγνωση των βιβλίων της σειράς γίνεται η αφορμή να έρθουν κοντά και να γνωριστούν καλύτερα ο Χουάν και η όμορφη Καταλίνα, η κόρη της φαρμακοποιού της γειτονιάς. Η Καταλίνα θα δείξει στον Χουάν ότι δεν διαβάζουμε όλοι το ίδιο βιβλίο με τον ίδιο τρόπο και ότι το μοίρασμα μιας αναγνωστικής εμπειρίας μπορεί να φωτίσει μια διαφορετική διαδρομή ανάγνωσης. Άλλωστε τα βιβλία είναι καθρέφτες και παράθυρα για άλλους κόσμους, αναφέρει ο Βιγιόρο, αντικατοπτρίζουν τις σκέψεις μας και σαν τέτοια αλλάζουν ανάλογα με τους αναγνώστες τους. Επιπρόσθετα, ο άνθρωπος που διαβάζει το ίδιο βιβλίο με εμάς μπορεί ενδεχομένως να έχει τη δύναμη να μας κατευθύνει σε έναν νέο ή ορισμένο τρόπο ανάγνωσης και αυτό είναι κάτι που μπορεί να αξιολογήσει μόνο ένας αναγνώστης που «έχει φτάσει στην ανάγνωση που ρέει σαν το ποτάμι. Κανένα ποτάμι δεν μένει σταθερό, τα νερά του αλλάζουν».
Ενδιαφέρουσα διάρθρωση κεφαλαίων, κορυφώσεις της δράσης που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ιστορία που δεν εξαντλείται σε τσιτάτα για την αξία και τη μαγεία της ανάγνωσης, χωρίς βέβαια να παραλείπει συχνά να τα ενσωματώνει στη ροή της αφήγησης.
Το βιβλίο θα μπορούσε να διαβαστεί και σαν σπουδή στα κατηγορούμενα: το βιβλίο είναι… Ο Βιγιόρο μάς κατατάσσει ανάλογα με τη σχέση μας μαζί τους. Είμαστε ο εκλεκτός, ο εκλεκτός τρικυμιώδης, ο διηνεκής αναγνώστης.
O εκλεκτός αναγνώστης δεν είναι αυτός που διαβάζει περισσότερα βιβλία, αλλά αυτός που ανακαλύπτει περισσότερα σε αυτά που διαβάζει, δεν έχει υπεροψία, παραδέχεται ότι δεν ξέρει κάτι και διακρίνεται από τη διαίσθησή του.
Ο εκλεκτός τρικυμιώδης αναγνώστης, σπάνια περίπτωση, διαθέτει πολύ ισχυρή ενέργεια, ικανή να προκαλέσει θύελλα βιβλίων, σαν τον Ερατοσθένη, τον βιβλιοθηκάριο στη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ή τον τυφλό Αργεντινό που ξεκάθαρα παραπέμπει στον Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ο οποίος είχε δηλώσει σε συνέντευξή του ότι η πιο σημαντική στιγμή της ζωής του ήταν η είσοδός του στη βιβλιοθήκη του πατέρα του.
Ο διηνεκής αναγνώστης, πάλι, είναι μια κατηγορία του εκλεκτού αναγνώστη, αυτός που διατηρεί το ταλέντο του στο διάβασμα σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Και ποιος άραγε είναι ο συγγραφέας; Αυτός που μέσα από υπαρκτές ή μη (μεταβολισμένες) ρήσεις για τα βιβλία και τον αναγνώστη τα επισημοποιεί ως τέτοια μέσα από τα βιβλία που διαβάζει. Στην ουσία δημιουργεί το δικό του μανιφέστο.
Πολύ ευρηματικά τα μπισκότα που φτιάχνει ο θείος με γεύση αναμνήσεων και με γεύση προσδοκιών. Η επιτυχημένη γεύση στα «κρονόπια», εμπνευσμένα από τον Χούλιο Κορτάσαρ, εξαρτάται από τα συστατικά τους που σχετίζονται αποκλειστικά με το μέλλον και το παρελθόν, επειδή το παρόν έχει ακαθόριστη, παράξενη γεύση, αφού δεν μπορείς να αποκωδικοποιήσεις αυτό που δεν έχει ακόμα πάψει να συμβαίνει.
Σίγουρα θα αναρωτιέστε αν θα βρει τελικά ο Χουάν το άγριο βιβλίο και αν θα κατορθώσει να το διαβάσει. Καλύτερα θα ήταν να αφήσουμε την εύρεση της απάντησης στους μελλοντικούς αναγνώστες της ιστορίας, το μόνο που μας επιτρέπεται να αποκαλύψουμε είναι ότι η ιστορία θα μας ξαφνιάσει ευχάριστα με το ιδιαίτερο, αν και όχι πρωτότυπο αφηγηματικά, τέλος της.
Δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε να αναφερθούμε στη μετάφραση του κειμένου από τη Χριστίνα Φιλήμονος που κατορθώνει να αποδώσει στην ελληνική γλώσσα τα νοήματα και τις μεταφορές του πρωτότυπου κειμένου.
Το Άγριο βιβλίο αξίζει να διαβαστεί από όλους μας. Σίγουρα θα το απολαύσουν οι λάτρεις της περιπέτειας, ασφαλώς θα επικοινωνήσουν με τα βαθύτερα νοήματά του και τις διακειμενικές του αναφορές οι επαρκείς αναγνώστες και αναμφίβολα θα κατανοήσουν τη συνάντησή τους μαζί του οι εκλεκτοί αναγνώστες, εκείνοι που τα βιβλία επιλέγουν γιατί τους ξεχωρίζουν, θέλοντας να βρεθούν στα χέρια τους και να τους ανταποδώσουν τη φροντίδα τους με το να τους μεταφέρουν μέρος της ουσίας της ύπαρξής τους.
Για παιδιά άνω των 12 ετών και για κάθε ενήλικο.
Εκδόσεις Carnivora.
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Το άγριο βιβλίο |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | El libro salvaje |
| Συγγραφέας: | |
| Εικονογράφος εξωφύλλου: | Tania Cimatti |
| Εκδόσεις: | Carnívora, 2024 |
| Μετάφραση: | Χριστίνα Φιλήμονος |
| Επιμέλεια: | Δημήτρης Λυμπερόπουλος |
| Σελίδες: | 224 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20 |
| ISBN: | 978-618-87057-3-9 |
