Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 11+ (target 12-15) – Λογοτεχνία για εφήβους και νέους
Για τη συγγραφή του βιβλίου που κρατάς στα χέρια σου, αγαπητέ αναγνώστη, δε χρειάστηκε να συμβουλευτώ κάποιο γραπτό τεκμήριο. Δε βασίστηκα σε βιβλιογραφία ή σε κάποιες παλιές δικές μου σημειώσεις. Απλώς επιστράτευσα τη μνήμη μου.
Τα χρόνια που έχουν περάσει από τότε με έχουν βοηθήσει να αντιμετωπίζω πλέον με νηφαλιότητα όλα αυτά που σημάδεψαν τα παιδικά μου χρόνια.
Μαρούλα Κλιάφα, Αντί προλόγου
1947. Καλοκαίρι. Κάπου στο Βαρούσι Τρικάλων. Μόλις έχουν κλείσει τα σχολεία. Η αστυνομία συλλαμβάνει τον πατέρα της δεκάχρονης Αντριάνας. Η σύλληψή του κάνει το γύρο της πόλης αμέσως. “Ακόμα και ένα γεγονός αρκεί για να αλλάξει για πάντα τη ζωή σου“, έλεγε συχνά η γιαγιά της. Αναστάτωση. Και σιωπή. Η Καρίνα, το σκυλί τους, άφαντο. Η αλυσίδα της κομμένη. Η Αντριανή φτάνει στην αγορά, ρωτά έναν αστυνομικό αν είδε ένα καφετί σκυλί. “Δεν ήταν σκυλί. Ήταν λύκος. Τον εντόπισε η στρατιωτική περίπολος την περασμένη νύχτα επάνω στην κεντρική γέφυρα να ουρλιάζει“.
Ο μπαμπάς ήταν κομμουνιστής. Αυτή ήταν η αιτιολογία της σύλληψης. Η μαμά φωνάζει πως είναι σκευωρία. Όταν πάει κάτι στραβά, τα όργανα του καθεστώτος έχουν έτοιμες απαντήσεις: οι δάσκαλοι που μαθαίνουν γράμματα τα παιδιά είναι αγράμματοι εαμοβούλγαροι. Τα παιδιά ζητούν να μάθουν γιατί συνέλαβαν τον μπαμπά τους. Η μητέρα δεν εξηγεί σχεδόν τίποτα. “Ο πατέρας σας είναι αθώος”, αρκείται να τους πει. Μα ήταν κι εκείνες οι προκηρύξεις που καλούσαν τους παραπλανημένους Έλληνες να παραδοθούν με τον οπλισμό τους. Και η Αντριάνα τις είχε δει. Παραπλανημένοι Έλληνες!
Ο μπακάλης αποκαλεί στα κρυφά τον γείτονά του γερμανοτσολιά. Η Αντριάνα άκουγε κι άλλες λέξεις. Κατσαπλιάδες. Συμμορίτες. Χίτες. Χαφιέδες. Τι είναι όλοι αυτοί; Οι αντάρτες από την άλλη επιστρατεύουν στα χωριά όποιον βρουν μπροστά τους, ακόμα και εφήβους. Οι παλιές ιστορίες έρχονται ξανά μπροστά. Εκδίκηση και αντεκδίκηση. Στο καφενείο τσακωμοί. Οι μισοί με το βασιλιά, οι άλλοι μισοί λαοκρατία. Τι συμβαίνει, ρώτησε τον αδερφό της τον Βασίλη η Αντριάνα. “Τι θέλεις να συμβαίνει; Γίνεται συμμοριτοπόλεμος. Τώρα εσύ το πήρες χαμπάρι;” Αλλά στο λεξικό αυτή η λέξη δεν υπήρχε!
Έλληνες συνεργάζονται με ξένους. Έλληνες σκοτώνουν Έλληνες. Έλληνες στρατολογούν παιδιά. Έλληνες εκδικούνται Έλληνες, εν βρασμώ, εν δικαίω, εν αδίκω. Στρατοδικεία. Καταδίκες σε θάνατο. Απαγόρευση κυκλοφορίας. Μποϊκοτάζ σε μαγαζιά από τους “νομοταγείς” πολίτες. Στον κατάλογο βρίσκονται και οι λουκουμάδες του κυρ Αναστάση. Θλίψη για τα παιδιά. Έντιμοι άνθρωποι σημαδεύονται. Μια χαραμάδα αποκαλύπτει τον πατέρα τους στα παιδιά. Τι τύχη! Ο εμφύλιος μαίνεται. Χωριά καίγονται, σπίτια πυρπολούνται, οι δικοί μας και οι δικοί τους. Τι ατυχία!
Αυτή είναι η ιστορία της Αντριάνας που ζει εκείνο το τρυφερό των 10-13 ετών της μέσα στον ζόφο και τη φρικαλεότητα του εμφυλίου. Όπου εμείς είμαστε αποδώ, οι άλλοι είναι αποκεί, αλλά όλοι είμαστε σε ένα κουβάρι μπλεγμένοι, ενώ η φωτιά από κάτω μας έχει πάψει να σιγοκαίει και λαμπαδιάζει. Η πρωτοπρόσωπη αφήγησή της είναι συγκλονιστική. Με την αμεσότητα αυτού του πρώτου προσώπου να ενισχύεται από τη δύναμη των μνημών της που στέκουν τόσο δυνατές λες και έγιναν χθες, η λαμπρή συγγραφέας Μαρούλα Κλιάφα ανασηκώνει στο βλέμμα όλων των αναγνωστών τον στρόβιλο του εμφυλίου και την ακροβασία να μπαίνεις στην εφηβεία κάτω από τέτοιες συνθήκες και γεγονότα, στη σφαίρα του προσωπικού και του κοινωνικού βίου. Ο λέξεις της έχουν δύναμη και ποιότητα, δημιουργούν συνεχείς εικόνες, έντονα συναισθήματα, τα οποία μεγιστοποιούνται γνωρίζοντας ότι πρόκειται κατά κύριο λόγο για αληθινά γεγονότα που στιγμάτισαν την προεφηβική ηλικία της συγγραφέα και χιλιάδων άλλων παιδιών.
Η παρένθετη μάλιστα συζήτησή της με τον αδερφό της, λίγο πριν τη συγγραφή του βιβλίου, εκτός από την πρωτοτυπία της, λειτουργεί έστω και για λίγο εκτονωτικά, καθώς ο κόμπος στο στομάχι σου σφίγγει όλο και περισσότερο. Αν και η Αντριάνα είναι παιδί, αν και θα βγάλει τις αλαφράδες ενός παιδιού κάπου κάπου, καθώς ο κόσμος των ενηλίκων μοιάζει συχνά δυσνόητος, μόνο παιδικά κι απλά δεν είναι όλα όσα συμβαίνουν στο σπίτι, στη γειτονιά, στη χώρα της. Και οι εικόνες που δίνει η Μαρούλα Κλιάφα στους σημερινούς προεφήβους, εφήβους και νέους είναι πολύτιμες, καθώς δεν αποτελούν μόνο Ιστορία, αλλά ένα πολύτιμο μέτρο σύγκρισης του τότε με το τώρα, αλλά και ανάδειξης πόσο ευφάνταστος είναι ο ανθρώπινος νους όταν πρόκειται να ξεφτιλίσει το είδος του. Μάλιστα η ισορροπία στη γλώσσα της αφήγησης και τα γεγονότα, δημιουργούν μια γοητευτική διηλικιακή βάση ανάγνωσης του βιβλίου.
Μίλησα για δύναμη στις λέξεις της. Η γλώσσα που διάβασα είναι φρέσκια, ζωντανή, ξεκούραστη∙ έχει την ομορφάδα του παλιού λόγου που μιλούσαν πριν οκτώ δεκαετίες οι συμπατριώτες μας η οποία συνταιριάζεται αρμονικά με την αύρα της γλώσσας μας σήμερα, έχει και λέξεις από την περιοχή και τη ντοπιολαλιά που χρωματίζουν το κείμενο έτι περαιτέρω. Γι’ αυτό διαβάζεται πολύ ευχάριστα και από προχωρημένους ενήλικες και νομίζω ότι και τα παιδιά θα βρουν στη γλώσσα εκείνη την ευρυθμία που θέλεις για να μην αφήσεις ένα βιβλίο από τα χέρια σου.
Η συγγραφέας ανήκε σε αριστερή οικογένεια. Διόλου δεν τη δεσμεύει αυτό από το να δείξει τις ασχήμιες που συνέβησαν και στις δυο μεριές του εμφυλίου, να δείξει ότι ο πόνος ήταν μεγάλος και ίδιος, ότι τα λάθη ήταν πολλά και ότι δεν έχει σημασία να βάλεις τις ζυγαριές για να δεις ποιος έκανε τα πιο πολλά.
Γερμανικοί βομβαρδισμοί, τα Ψάθινα Καπέλα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη, ο Δαβίδ Κόπερφιλντ του Τσαρλς Ντίκενς, το περιοδικό “Ελληνόπουλο, ο θησαυρός των παιδιών”, παιχνίδια στα μισογκρεμισμένα σπίτια, η αθωότητα των παιδιών που μισογκρεμίζεται κι αυτή, ο Τίτο, ο Στάλιν, ο φασισμός, πυρπολήσεις κλινικών και εφημερίδων αντιπάλων, το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων, ο κοινωνικός αποκλεισμός, ο θάνατος που σφυρίζει και περνά ξυστά δίπλα σου, αλλά όχι και σε όσους αγαπάς.
Στις 16 Οκτωβρίου 1949 το όπλο μπαίνει παρά πόδα για τον Δημοκρατικό Στρατό κατά δήλωση Νίκου Ζαχαριάδη και ο εμφύλιος επισήμως τερματίζεται. Ανεπίσημα θα συνεχιστεί το μίσος και οι εκτελέσεις, βλέπε Νίκο Μπελογιάννη, Νίκο Καλούμενο, Δημήτρη Μπάτση, Ηλία Αργυριάδη και Τάκη Λαζαρίδη, βλέπε διώξεις επίσημες και ανεπίσημες παντού. Εκείνη τη μέρα του Οκτώβρη του 1949 τελειώνει και ο στροβιλισμός της Μαρούλας Κλιάφα στα γεγονότα που κύκλωσαν τη νιότη της και σπάραξαν για πολλά χρόνια την Ελλάδα. Οι πληγές δεν θα έλεγες ότι έχουν κλείσει ακόμα και η εθνική ομοψυχία μοιάζει ακόμα στοίχημα ανοιχτό. Η συγγραφέας, μέσα από τις μνήμες, διώχνει από μέσα της αυτό το βάρος, σχεδόν προσπαθώντας να το ξορκίσει από το σώμα της ελληνικής κοινωνίας.
Δυνατό. Συγκινητικό. Αληθινό.
Για αναγνώστες από 12 ετών.
Εκδόσεις Πατάκη.
Με μια ματιά
- Η πρωτοπρόσωπη αφήγησή της είναι συγκλονιστική. Με την αμεσότητα αυτού του πρώτου προσώπου να ενισχύεται από τη δύναμη των μνημών της που στέκουν τόσο δυνατές λες και έγιναν χθες, η λαμπρή συγγραφέας Μαρούλα Κλιάφα ανασηκώνει στο βλέμμα όλων των αναγνωστών τον στρόβιλο του εμφυλίου και την ακροβασία να μπαίνεις στην εφηβεία κάτω από τέτοιες συνθήκες και γεγονότα, στη σφαίρα του προσωπικού και του κοινωνικού βίου. Οι εικόνες που δίνει η Μαρούλα Κλιάφα στους σημερινούς προεφήβους, εφήβους και νέους είναι πολύτιμες, καθώς δεν αποτελούν μόνο Ιστορία, αλλά ένα πολύτιμο μέτρο σύγκρισης του τότε με το τώρα, αλλά και ανάδειξης πόσο ευφάνταστος είναι ο ανθρώπινος νους όταν πρόκειται να ξεφτιλίσει το είδος του.
- Η γλώσσα είναι φρέσκια, ζωντανή, ξεκούραστη∙ έχει την ομορφάδα του παλιού λόγου που μιλούσαν πριν οκτώ δεκαετίες οι συμπατριώτες μας η οποία συνταιριάζεται αρμονικά με την αύρα της γλώσσας μας σήμερα, έχει και λέξεις από την περιοχή και τη ντοπιολαλιά που χρωματίζουν το κείμενο έτι περαιτέρω.
Το Soundtrack του βιβλίου
Γιάννης Αγγελάκας – Στον Άδη θα κατέβω (Ψυχή Βαθιά)
Stamatis Spanoudakis – Petrina xronia
Eleni Karaindrou – Η τιμή της αγάπης
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Τη νύχτα που το σκυλί μας μεταμορφώθηκε σε λύκο |
| Συλλογή: | Περιστέρια-214 |
| Συγγραφέας: | Μαρούλα Κλιάφα |
| Εικονογράφηση εξωφ.: | Θέντα Μιμηλάκη |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Οκτώβριος 2021 |
| Επιμέλεια-Διορθώσεις: | Έφη Ταμπακάκη |
| Σελιδοποίηση: | Κωνσταντίνος Καπένης |
| Σελίδες: | 144 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: | 978-960-16-9207-4 |
