Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 4+ (target 4-7) – Picture book για παιδιά
Οι άνθρωποι βλέπουν μόνο αυτά που είναι προετοιμασμένοι να δουν.
Ralph Waldo Emerson
Η Δέσποινα Ηρακλέους εμπνέεται από την πραγματική ιστορία της Ντόρις Μυριανθέα, που είναι δασκάλα Ειδικής Αγωγής σε σχολείο της Λευκωσίας και ταυτόχρονα διεθνής διαιτητής. Και η ιστορία που φτιάχνει έχει μεγάλη μεγάλη δύναμη και επίπεδα ανάγνωσης.
Περί τίνος πρόκειται
Καινούργια δασκάλα στο σχολείο. Είναι η Ντόρις. Όμορφη, ψηλή και καλή. Πώς να είναι άραγε; Να έχει μανία με την αριθμητική ή τις εκθέσεις; Η Σόφη είναι βέβαια πως κρύβει μυστικά. Οι ψίθυροι φουντώνουν. Ο κύριος Άκης, λέει ο Μάνος, της είπε να φύγει από το πάρκο και να πάει σπίτι της να μαγειρέψει. Και η καθαρίστρια είπε ότι πάει πολύ πρωί κρυφά στο σχολείο και τρέχει στο προαύλιο. Και ξαφνικά, βλέπει τη δασκάλα της στην τηλεόραση. Φοράει εντελώς διαφορετικά παπούτσια. Και αυτό που κάνει, μάλλον δεν το περίμεναν πολλοί. Σίγουρα, όχι η Σόφη. Ποια αλήθεια αποκαλύπτουν τα παπούτσια της;
Εστιάζοντας
Τα παπούτσια της δασκάλας είναι μια ιστορία εμπνευσμένη από τη ζωή της Ντόρις Μυριανθέα, δασκάλας Ειδικής Αγωγής σε σχολείο της Λευκωσίας αλλά και Διεθνούς Διαιτητή από το 2015. Μιας ιδιότητας που δεν γνώριζε κανείς στο σχολείο όπου εργαζόταν ήδη για πολλά χρόνια.
Μέσα από τη διπλή επαγγελματική υπόσταση της δασκάλας, η συγγραφέας Δέσποινα Ηρακλέους σημαδεύει τα έμφυλα στερεότυπα, κυρίως για τη θέση, τις δυνατότητες και τους τομείς δραστηριοποίησης μιας γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία, όπου έχουμε κάνει πολλά βήματα προόδου, αλλά έχουμε ακόμα δρόμο τρανό να διανύσουμε. Η Σόφη, ο δάσκαλος της διπλανής τάξης, ο κύριος Άκης, η καθαρίστρια του σχολείου, όλοι, πρωταγωνιστές ή συμπληρωματικά πρόσωπα, βοηθούν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, να αποκαλυφθούν οι στερεοτυπικές στάσεις μεγάλης μερίδας της κοινωνίας. Μέσα από την ιστορία της δασκάλας, αποκρυσταλλώνεται η φιγούρα μιας γυναίκας δυναμικής, που κυνήγησε τα όνειρά της, δεν υπέκυψε στην πίεση των κοινωνικών προσδοκώμενων, κατέλαβε θέσεις που επεδίωξε, ζώντας τη ζωή που η ίδια αποφάσισε. Παράλληλα, αποτελεί, όχι μόνο έναν ισχυρό πομπό σύγχρονων μηνυμάτων αξιοσύνης, ισότητας, ίσων ευκαιριών, αλλά και ένα επιδραστικό πρότυπο προς μικρούς και μεγάλους του never give up ή του πινκφλοϊδικού don’t give in without a fight.
Το ποδόσφαιρο, ως αρχετυπικό άθλημα προσομοίωσης πολεμικής μάχης σώμα με σώμα, μέχρι πριν λίγα χρόνια απολύτως “αντρικό” άθλημα σε όλες του τις εκφάνσεις (παίκτες, κοινό, διαιτητές κ.α.), δείχνει ιδανικό για να δυναμώσει μια τέτοια στερεοτυπική ανισότητα. Αποκαλύπτει δε μέρος αυτής της φιλοσοφίας αγώνα και επιβίωσης. Να παλεύεις, να αγωνίζεσαι για την καταξίωση, να διεκδικείς με όλες σου τις δυνάμεις τη νίκη. Κάποτε θα έρθει και θα σε δικαιώσει.
Παράλληλα, γίνεται ορατή μια σημαντική παράμετρος δεύτερου επιπέδου. Τι κάνουν οι δάσκαλοί μας στη ζωή τους; Είναι μόνο δάσκαλοι/δασκάλες; Είναι μόνο αυτό που βλέπουμε στις τάξεις μας; Θα εκπλαγεί κανείς πόσο ποικίλουν οι ζωές πολλών εκ των δασκάλων τους, πού στροβιλίζονται οι ζωές, οι σκέψεις και οι αγωνίες τους, πόσες ενασχολήσεις συμπορεύονται με τη βασική τους, γνωστή, ιδιότητα, πόσο εύκολο κατακρημνίζεται η ετοιμόρροπη συμβατικότητα αυτής της ιδιότητας.
Σημαντική είναι η συνεργασία με την εικονογράφο Χρύσω Χαραλάμπους, η οποία αξιοποιεί το βραχύσωμο κείμενο, κατακτά και αναδεικνύει τον πυρήνα του με παράλληλα οπτικά ερεθίσματα που εκτίθενται και ενισχύουν την κειμενική ισχύ. Από το μήλο που κρατά η Σόφη το πρωί κατά τη μετακίνησή της στο σχολείο, την πολυφυλετική-πολυπολιτισμική τάξη, τα συγκαλυμμένα όνειρα των παιδιών που αποκαλύπτονται στην πλήρη έκτασή τους, το ύψος της δασκάλας που δείχνει θεόρατη μπροστά στη Σόφη, μέχρι τη ζώνη της μαμάς στο αυτοκίνητο, τη θέση του παιδιού κατά τις δύο μεταβάσεις προς και από το σχολείο, τη μαμά που είναι από οδηγός μέχρι νοικοκυρά (βλέπε μπουγάδα) και ασφαλώς τα παπούτσια, η εικονογράφος αποτυπώνει έξοχα ένα ευρύ πλέγμα οπτικών σημαινόμενων, ενώ παράλληλα διακρίνεις τη θαυμάσια συνεργασία της με τη συγγραφέα και το κείμενο.
Να σημειώσω ότι η επιλογή των παπουτσιών ως αντικείμενο διαφοροποίησης των ανθρώπων, εκτός από την απολύτως επιτυχή επιλογή τους στο κείμενο, έχει πολλές αναγνώσεις. Τα υποδήματα υπήρξαν ανέκαθεν ένας επίπεδος τροχός πλοήγησης και προστασίας των ανθρώπων πάνω στον αφιλόξενο κόσμο. Η άκρη του σώματός μας, η βάση του για την ακρίβεια, υποδέχεται και αποτελεί αφετηρία για πλήθος αρτηριών, νεύρων, που συνδέονται αντιστικτικά με ολόκληρο το σώμα μας, κουβαλώντας πάνω τους ένα ειδικό ψυχικό και συναισθηματικό φορτίο. Παράλληλα, το πόδι, η ποιότητα και το είδος των παπουτσιών, σχετίζονται με την κοινωνική υπόσταση, τον πλούτο, τη δύναμη, την παρουσία μας σε έναν χώρο, το επάγγελμα, τις διάφορες ομάδες όπου ανήκουμε. Τα παπούτσια αποτελούν ένα κατεξοχήν αντικείμενο πεποιθήσεων, προκαταλήψεων και προκάτ οχυρώσεων για θέματα και ζητήματα όπως η ταξική και κοινωνική θέση, η αισθητική κάποιου, την ταυτότητα. Οι κυματισμοί που συνοδεύουν τις σκέψεις μας για αυτά και τον άνθρωπο που τα φορά, ο μαγνητισμός του βλέμματος και η άμεση αποσυρσή μας στην ολότητα του ανθρώπου, είναι κοινωνιολογικές αναταράξεις και προεκτάσεις που καθιστούν την επιλογή εστίασης στα παπούτσια της δασκάλας άκρως επιτυχημένη, πέρα από την προφανή αμεσότητά της στον παιδικό ψυχισμό. “Κοίτα τα καινούργια μου παπούτσια”. Κι αν δεν το έχουμε όλοι ακούσει ή και πει.
“Μπορείς να γίνεις ό,τι θέλεις, φτάνει να δουλέψεις πολύ. Και να μην αφήσεις κανέναν να σταματήσει τα όνειρά σου“. Αυτό το σύνθημα, αυτή η ηλεκτρική καταιγίδα, αυτή η αξία, έχει μεγάλη σημασία στις κοινωνίες των ανισοτήτων, των στερεοτύπων και των ιδεοληπτικών καθηλώσεων. Είναι ένας αξιακός κώδικας standing wave, καθώς αυτές οι αξίες σαν κατακόρυφα κύματα ταξιδεύουν προς αντίθετες κατευθύνσεις, δονούμενα κατακόρυφα, δημιουργώντας κίνηση και ακινησία υπό την έννοια της στερεότητας ταυτόχρονα.
Θεωρώ ότι έχουμε ένα πολύ ιδιαίτερο εικονογραφημένο βιβλίο που με χιούμορ, ρεαλισμό και δίχως να εγκαταλείπει την αυθεντική παιδικότητά του, προβληματίζει, δημιουργεί σκέψεις, επιδρά απολύτως θετικά στον αξιακό κώδικα που χτίζουν τα παιδιά.
Για αναγνώστες από 4-5 περίπου ετών.
Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
Διακρίσεις
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Τα παπούτσια της δασκάλας |
| Συγγραφέας: | |
| Εικονογράφος: | |
| Εκδόσεις: | Καλειδοσκόπιο, Ιούνιος 2023 |
| Καλλ. επιμέλεια: | Εριφύλη Αράπογλου- ενARTE |
| Επιμέλεια: | Δημήτρης Παπακώστας |
| Σελίδες: | 40 |
| Μέγεθος: | 19 Χ 27 |
| ISBN: | 978-960-471-265-6 |
