Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 11-12+ — Εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων για παιδιά και ενήλικες
“… θα μείνω πιστός στον κόσμου μου όσο υπάρχει, όσο θα μείνει αληθινός και ζωντανός, όσο θα εξακολουθεί να εμπνέει τον σεβασμό μου. Ο κόσμος αυτός μπορεί να είναι ένα πολυμεταμορφωμένο υπόλειμμα του παρελθόντος, για να μένα όμως εστάθηκε μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης”
Αδαμάντιος Διαμαντής
Η Σάντη Αντωνίου και η Έλενα Τσιγαρίδου ξέρουν τι έγινε στην Κύπρο και ξέρουν τι ζωγράφισε ο ζωγράφος Αδαμάντιος Διαμαντής περιπλανώμενος στην ανθρώπινη μορφή της Μεγαλονήσου.
Περί τίνος πρόκειται
Περιπλανώμενος στα χωριά της Κύπρου για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια (1931-1959), ο ζωγράφος Αδαμάντιος Διαμαντής (1900-1994) είδε και γνώρισε ανθρώπους του νησιού, χαμένους στον ακυρίευτο από τον χρόνο μικρόκοσμο αυτών των χωριών, σε καφενέδες και χωράφια, σε σκαλοπάτια και αυλές, εκεί όπου ο άνθρωπος είπε “κι εδώ υπάρχω“, εκεί όπου ο νέος κόσμος ξεχαρβαλώνεται ταχιά και ξεθωριάζει κάθε πρωί που τούτοι οι άνθρωποι ξυπνούν και θέτουν σε λειτουργία τις τελετουργικές ρουτίνες τους, τις εργοστασιακές ρυθμίσεις του είδους. Ανθρώπους που τους αποτύπωσε, τους σκάλισε μέσα του, τους κράτησε σαν φυλακτό ενός κόσμου που μάζευε ψηφίδα ψηφίδα σαν ιερή τέφρα. Ήταν ένας κόσμος που τον έβλεπε να χάνεται και το 1957, κάπως, κάπου, έκανε μια έκθεση τούτων των σχεδίων, των μεμονωμένων αναθυμιάσεων των περιηγήσεών του. Και κάπου εκεί του ανεφλέγη η ιδέα να ενώσει όλους αυτούς τους ανθρώπους σε μια ενιαία σύνθεση που θα ήταν Ο κόσμος της Κύπρου, όπως και τελικά ονόμασε τον μνημειώδη πίνακα των 17,5 Χ 1,75 μέτρων με τα 11 συναπτά τελάρα και τους εξήντα έναν πραγματικούς ανθρώπους που είχε συναντήσει και ζωγραφίσει. Πρόσθεσε άλλους έξι φανταστικούς ανθρώπους για λόγους εικαστικής και συνθετικής ισορροπίας και το σύνολο έδωσε ένα μεγαλειώδες έργο από τριάντα διαφορετικά μέρη της Κύπρου που όμως αποτυπώνονται σαν ένας τόπος, ένας χρόνος. Αυτή η ενιαιοποίηση του χωροχρόνου τριάντα τόπων, εξήντα επτά ανθρώπων και είκοσι οκτώ χρόνων περιπλάνησης έγινε ένας μοναδικός διάδρομος στους ανθρώπους της Κύπρου που χάρισαν τη δική τους βλεμματική πυρίτιδα.
Η Σάντη Αντωνίου παίρνει ένα κορίτσι, από τις ασβεστωμένες πεζούλες και τα δέντρα που σκαρφαλώνει και την κάνει την οδηγό μας στο ταξίδι αναζήτησης όλων αυτών των ανθρώπων του πίνακα. Χωριανοί, άνθρωποι του καφενείου, βιολιτζήδες και μουσικοί, αμαξάρηδες και ιερείς, αγροφύλακες και καλλιτέχνες, άνθρωποι της πλατείας, νοικοκυρές, μεροκαματιάρηδες, παρατηρητές, εισοδηματίες ελεύθερου χρόνου για να τον ξοδεύουν εκεί, μαυροντυμένοι που αγωνιούν και το παλεύουν να φύγουν από το μαύρο του ραγιά, να συναντηθούν με το λευκό.
“Το τοπίο που έβαλα στο βάθος είναι συναρμολογημένο από 25 περίπου σχέδια τοπίων. Μερικά από αυτά μεταφέρθηκαν αυτούσια, σε άλλες περιπτώσεις κομμάτια συναρμολογήθηκαν και ενώθηκαν με άλλα εδώ και κει και πολλές λεπτομέρειες εμαζεύτηκαν από παντού”. Το παντού σημαίνει από Λύση, Άλωνα, Άσσια, Μύρτου, Λυθροδόντα, Άγιο Επίκτητο, Λυρθάγκωμη, Κερύνεια, Δίκωμο, Γέρι, Θέλετρα, Πέρα Χωριό , Περιστερωνοπηγή, Άη Γιάννη Αγρού, Μελάναρκα, Νικητάρι, Καλογραία, Δαυλό, Λαουδερά, Διόριος, Κτήμα Πάφου, Λύμπια, Εργάτες, Αστρομερίτη, Τρυπημένη, Βυζατζιά, Κακοπετριά, Κισσόνεργα.
Η Κυπριακή Κιβωτός του “Νώε” Διαμαντή σώζει από την επιδρομή εποχές κι ανθρώπους που έδειχναν να τελειώνουν κάπου εκεί, να κατεβαίνουν στον Άδη της ύπαρξης και της μνήμης. Εθνικισμοί, αστικοποίηση, ανάπτυξη ολοταχώς, “ο κόσμος ξεμακραίνει, είναι βράδυ μη μιλάς”. Και μαζί, μέσα, η καθοριστική φιλία του με τον Γιώργο Σεφέρη και η συνάντησή του με άλλους σημαντικούς καλλιτέχνες του νησιού, όπως ο ζωγράφος, πρώτος χαράκτης της Κύπρου και επί πενήντα χρόνια φίλος του, Τηλέμαχος Κάνθος (1910-1993), ο πρωτοπόρος αρχαιολόγος με τα σημαντικά ανασκαφικά ευρήματα Πορφύριος Δίκαιος, ο αυτοδίδακτος λαϊκός ζωγράφος Μιχαήλ Κκάσιαλος που ξεκίνησε να ζωγραφίζει σε ηλικία 72 ετών.
Η ιστορία της Σάντης Αντωνίου γίνεται ο μίτος της Αριάδνης, ο συνδετικός ιστός, το νήμα του παραμυθιού που ξετυλίγεται για να ξεναγηθούμε σε έναν σπουδαίο ζωγράφο, σε έναν πίνακα-σημείο αναφοράς, σε έναν τόπο που ορίζεται και δεν αθροίζεται, εξορίζεται μα δεν κλονίζεται, σε ανθρώπους που διακλαδώθηκαν με τη ζωή του Διαμαντή, στην ομορφιά του λαϊκού πολιτισμού, της λαϊκής παράδοσης της Μεγαλονήσου, όχι πένθιμο μοιρολόγι, όχι θρήνος για την εισβολή και παράνομη κατοχή. Με τη μορφή ενός λευκώματος, το κορίτσι, μίτος και νήμα το ίδιο, ενώνει ανθρώπους του πίνακα, τόπους, υλικά, γωνιές από τη ζωή του ζωγράφου και με παρένθετα πληροφοριακά κείμενα και αποσπάσματα συνεντεύξεων και μαρτυριών του Διαμαντή, δημιουργείται ένα πολυσύνθετο οδοιπορικό σ’ ολάκερο το νησί και τις ιστορίες του που έχτισαν τη μεγάλη Ιστορία.
Πρέπει οπωσδήποτε να σταθούμε και να αποδώσουμε σημαντικός μέρος της ποιότητας στην εικονογράφηση της Έλενας Τσιγαρίδου, στην επιμέλεια του Δημήτρη Παπακώστα και στον σχεδιασμό της έκδοσης από την Εριφύλη Αράπογλου. Είναι μια καλαίσθητη διάταξη όλων των εικονογραφικών στοιχείων, των φωτογραφιών και των ντουκουμέντων, των πληροφοριακών πλαισιών και κάθε γνωστικής παραμέτρου του βιβλίου, η οποία συναντιέται με τα σχέδια της Κύπριας εικαστικού, που δίνει με τα χειροποίητα ανθρακί σκίτσα της την εκφραστικότητα μιας γκραβούρας, το ξεθώριασμα του χρόνου και τον κόσμο που πράγματι χάνεται αλλά με κάποιον τρόπο αντέχει, στέκεται και σε κοιτάζει.
Το απόλαυσα. Ύστερα αναρωτήθηκα για ποιες ηλικίες αναγνωστών είναι. Νομίζω ότι θα το τοποθετούσα πάνω από τα 11 έτη, δίχως ασφαλώς ηλικιακό περιορισμό ή βεβαιότητες. Αλλά και πάλι τι σημασία έχει; Έχουμε ένα άρτιο βιβλίο γνώσεων, με πλούσια βιβλιογραφία, με επίμετρο της επιμελήτριας της Κυπριακής συλλογής της Λεβεντείου Πινακοθήκης Δρ. Ελένης Σ. Νικήτα.
Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Για κάθε αναγνώστη.
Απόσπασμα
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Πόσα μέτρα είναι ο κόσμος μας; |
| Συγγραφέας: | |
| Εικονογράφος: | |
| Εκδόσεις: | Καλειδοσκόπιο, 7 Ιουνίου 2024 |
| Επίμετρο: | Δρ. Ελένη Σ. Νικήτα |
| Σελίδες: | 60 |
| Μέγεθος: | 24 Χ 22
|
| ISBN: | 978-960-471-168-0 |
