Για αιώνες τα παιχνίδια ήταν παιχνίδια. Δεν ήταν ούτε “αγορίστικα” ούτε “κοριτσίστικα”. Τα παιδιά έπαιζαν όλα μαζί ή σε μικρές, συχνά μεικτές, παρέες. Για θυμηθείτε οι 35+… Πόσα από τα παιχνίδια της γειτονιάς είχαν πρόσημο φύλου; Εγώ θυμάμαι το σχοινάκι/λαστιχάκι το οποίο έπαιζαν περιστασιακά και αγόρια και το ποδόσφαιρο στο οποίο συμμετείχαν περιστασιακά και κορίτσια. Όλα τα υπόλοιπα παίζονταν από όλα τα παιδιά της γειτονιάς. Και σκεφτείτε ότι αναφέρομαι στη δεκαετία του 1980 όπου είχε ήδη αρχίσει η επίθεση των έμφυλων στερεοτύπων.
Γιατί όμως συνέβη αυτό αφού η κοινωνία θεωρητικά απελευθερωνόταν μετά τις επαναστάσεις ατομικών ελευθεριών του 60′ και του 70′; Η Barbie της Mattel δημιουργήθηκε το 1959, για να περάσει όμως τον Ατλαντικό με φόρα και να έρθει στην αργόσυρτη γειτονιά μας έπρεπε η ελληνική El Greco να φέρει το 1980 την περίφημη BiBiBo και να αρχίσει ο ανταγωνισμός. Όταν οι εταιρίες πήραν χαμπάρι ότι το πράγμα έχει πολύ ψωμί ανέπτυξαν μια ολόκληρη γκάμα προϊόντων χρωματισμένων με ροζ, φούξια και μοβ για τις αποκεί, κόκκινα, μαύρα, μπλε για τους αποδώ. Σήμερα, μπαίνοντας σε ένα παιχνιδάδικο, βλέπεις από τα 30 μέτρα τι αφορά στα κορίτσια και τι στα αγόρια. Μια φούξια λάμψη γεμάτη κούκλες, αυτοκίνητα-άμαξες, πριγκίπισσες και άλλες ανοησίες φωνάζουν στα κορίτσια “έλα, εδώ ανήκεις, εδώ είναι ο κόσμος σου, αυτά πρέπει να σου αρέσουν” και το αντίστοιχο συμβαίνει με τα αγόρια. Κι όλο αυτό έχει τον αντίκτυπό του σε όλα. Έχετε δει πολλούς άντρες με φούξια πουκάμισο, ροζ αυτοκίνητο, μοβ παντελόνι; Πόσες τουαλέτες είδατε με ροζ ταμπέλα για τις κυρίες και μπλε για τους κύριους;
Αυτή η επίθεση στερεοτύπων δεν περιορίστηκε μόνο στα χρώματα. Επεκτάθηκε σε πλήθος άλλων δραστηριοτήτων, βρέθηκε σχεδόν παντού: κουρέματα, ρούχα, αντικείμενα/αξεσουάρ, συνήθειες, δραστηριότητες. Για στείλε τον γιο σου μοντέρνο χορό ή μπαλέτο να δούμε πόσο μπούλινγκ θα φάει. Για δες τον γιο σου να παίζει με τις κούκλες και τα κορίτσια στο νηπιαγωγείο να δεις πόσα χρώματα θα αλλάξεις. Γιατί; Γιατί έτσι σε έμαθαν. Ο άλλος δεν άφηνε τον γιο του να αγγίζει μαλακά λούτρινα για να μην του γίνει λέει γκέι (πραγματικό περιστατικό 1) και ο άλλος δεν τον άφηνε να φτιάχνει κέικ με την μάνα του όντας ο ίδιος σεφ (πραγματικό περιστατικό 2). Συμπέρασμα: όσοι δεν γίναμε γκέι ήταν γιατί δεν είχαμε μαλακά λούτρινα και δεν φτιάξαμε μπισκοτένιο μωσαϊκό με τη μάνα μας. Όχι, όμως.
Ίσως πρέπει κάποτε να καθαρίσουμε και να καθορίσουμε σαν κοινωνία ή και προσωπικά ο καθένας τι ανθρώπους, παιδιά, συμπολίτες θέλουμε; Θέλουμε ευτυχισμένους, ήρεμους, ελεύθερους, άκακους, μη καταπιεσμένους, μη κομπλεξικούς, δίχως συσσώρευση φοβιών και διαταραχών στους οποίους είμαστε φουλ αυτή τη στιγμή ή θέλουμε άντρες και γυναίκες με συγκεκριμένο ρεπερτόριο κινήσεων και συμπεριφορών γιατί μας θίγει η οποιαδήποτε παρέκκλιση, απόκλιση ή ενδιάμεσο από το πρότυπο;
Η Σοφία Πανίδου το σφάζει με το γάντι αυτό το υποκριτικό παιχνίδι των κατηγοριοποιήσεων και αφορισμών. Μετά το εξαίρετο Ζαχρά και Νικόλας, οι ιστορίες τους που εντυπωσίασε με την απλότητα, την αμεσότητα και την διπλή εικονιστική αφήγησή του και βρέθηκε σε βραχείες λίστες βραβείων (Κύκλου και Αναγνώστη) και τη Χρυσή Λίστα του ELNIPLEX, αυτή τη φορά, με εξίσου απλές λέξεις και ύφος, χτυπάει την πόρτα των “ασπρο-μαύρο”, όσων δεν βλέπουν τίποτε ενδιάμεσο στην παλέτα του κόσμου. Και την χτυπάει με τον δυνατό κρότο της απλότητας. “Παίζουμε;” ρωτά ένα αγόρι… όχι… κορίτσι… χμ.. πάλι ίσως όχι. Ένα πλάσμα, που είναι και δεν είναι άνθρωπος, παραπέμπει σε διαφυλικό (ιντερσέξ) εξωγήινο αλλά πάνω απ’ όλα μοιάζει με παιδί. Μα ό,τι και να είναι, θέλει να παίξει. Δεν ξέρει τι είναι τα αγορίστικα και τα κοριτσίστικα παιχνίδια. Θέλει μόνο να παίξει. Δεν το νοιάζουν οι ταμπέλες. Δεν προσβάλλει κανέναν, δεν θίγει κανέναν, δεν κάνει κακό σε κανέναν. Δεν το ενδιαφέρουν τα δίπολα αρσενικό-θηλυκό (ναι είναι παντοδύναμο στη φύση, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο ενδιάμεσα). Κι αν εγώ, εσύ, οι περισσότεροι δεν έχουμε κανένα πρόβλημα με την όψη μας ή με την ετικέτα μας κι αν μου αρέσει που είμαι αρσενικός και σου αρέσει που είσαι θηλυκό, σε κάποιους είναι θηλιά. Σχεδόν το 2% του πληθυσμού γεννιέται με κάποια διαφυλική διαφοροποίηση. Θέλουν να παίξουν. Θέλουν να έχουν φίλους. Θέλουν να ανήκουν. Θέλουν όσα θες κι εσύ.
“Αν είσαι αγόρι δε θα κλαις…”
“Αν είσαι κορίτσι θα παίζεις πιο ήσυχα…”
Η συγγραφέας μέσα σε ελάχιστες λέξεις αποτυπώνει μια ολόκληρη φιλοσοφία ανεκτικότητας, διαφορετικότητας, αποδοχής και προάγει την κουλτούρα του ανήκειν και του μαζί. Και έχει εικαστικό αρωγό αυτού του πολύ αξιόλογου βιβλίου, την εξαίρετη εικονογράφο Ντανιέλα Σταματιάδη που για ακόμα μία φορά (Αμάλια, Όττο, Και βγάζω το καπέλο μου, Παραμύθια με καρπούζι, Σιλουανή, Το κουτί του Σιλάν κ.α.) εικονογραφεί με απλότητα γραμμών, αφαιρετικότητα, ήπια γεωμετρικά σχήματα, κομψές αποχρώσεις και αντιθέσεις, λιτό, διόλου υπερφορτωμένο περιβάλλον και αυτές τις ελκυστικές, μικρόσωμες φιγούρες που αφήνουν την αίσθηση animation μικρού μήκους.
Μαζί με το Ένα ψάρι που το έλεγαν Ορφώ, του Φίλιππου Μανδηλαρά (εικ.: Ναταλία Καπατσούλια), το Παίζουμε; αποτελει ένα εκ θεμελίων ουσιαστικό χτύπημα στο ζήτημα των έμφυλων στερεοτύπων, από άλλη γωνιά το καθένα, και των αφοριστικών κατηγοριοποιήσεων.
Για παιδιά 4-7 ετών.
Προτείνεται.
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Διακρίσεις
—————————
«Άκουσα πως τίποτα δεν θέλετε να μάθετε»!
Απ’ αυτό βγάζω το συμπέρασμα πως είστε εκατομμυριούχοι.
Το μέλλον σας είναι σιγουρεμένο –
το βλέπετε μπροστά σας σ’ άπλετο φως. Οι γονείς σας
το φρόντισαν, τα πόδια σας
να μη σκοντάψουνε σε πέτρα.
Τίποτα μη μάθεις. Έτσι όπως είσαι
μπορείς να μείνεις.
Κι έτσι και υπάρχουν κι άλλες δυσκολίες,
μιας κι οι καιροί όπως έχω ακούσει είναι ανασφαλείς,
τους ηγέτες σου έχεις, που σου λένε ακριβώς
τι έχεις να κάνεις για να πας καλά.
Σου το έχουν υποδείξει εκείνοι
οι οποίοι γνωρίζουν την αλήθεια
και διαθέτουν εγκυρότητα αιώνια
όπως και τις συνταγές εκείνες που πάντα βοηθούν.
Όπου τόσοι πολλοί για σένα υπάρχουν
εσύ δεν χρειάζεται να κουνήσεις ούτε το δαχτυλάκι σου.
Φυσικά, αν ήταν αλλιώς,
ε, τότε θα έπρεπε να μάθεις!
Μάθαινε και τ’ απλούστερα!
Γι’ αυτούς που ο καιρός τους ήρθε
ποτέ δεν είναι πολύ αργά!
Μάθαινε το αβγ, δε σε φτάνει,
μα συ να το μαθαίνεις!
Μη σου κακοφανεί!
Ξεκίνα!
Πρέπει όλα να τα ξέρεις!
Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.
(Εγκώμιο στη μάθηση, Μπέρτολτ Μπρεχτ)
Το Sountrack
Αγόρια Κορίτσια- Φοίβος Δεληβοριάς
will.i.am – Boys & Girls (feat. Pia Mia)
Mason Williams – Classical Gas
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Παίζουμε; |
| Συγγραφέας: | Σοφία Πανίδου |
| Εικονογράφηση: | Ντανιέλα Σταματιάδη |
| Εκδόσεις: | Παπαδόπουλος, Μάρτιος 2020 |
| Διόρθωση: | Μάνος Μπονάνος |
| Σελίδες: | 32 |
| Μέγεθος: | 24 Χ 28 |
| ISBN: | 978-960-484-520-0 |
