Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 12+ (target 12-18) – Λογοτεχνία για εφήβους+
Μόνο τα δικά σου μάτια μένουν ανοιχτά και βλέπουν
τη μαύρη πολιτεία βυθισμένη, τυλιγμένη σε ύπνο αργό.
Και μόνο εσύ μπορείς ν’ ακούσεις την αόρατη πτώση των άστρων,
τη θάλασσα στην πιο κοντινή της στιγμή,
την πριν απ’ την αυγή∙
Ντίλαν Τόμας, Κάτω από το γαλατόδασος (ένα έργο για φωνές), μετάφραση Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ
“Τίποτα όμως δεν συγκρίνεται με την απολαυστική εμπειρία να διαβάζεις βιβλία της, να εντρυφείς στους κόσμους που δομεί επιδέξια, να θαυμάζεις τους τρόπους με τους οποίους ψάχνει μέσα από τις ιστορίες της τον άνθρωπο, το παιδί, την ελπίδα, το μέλλον, το καινούριο, το άλλο. Ιστορίες που δεν γίνονται χαριτωμένες διεκπεραιώσεις∙ κουβαλούν πόνο, σέρνονται στη μάχη με το κακό, το αλλοτριωμένο κομμάτι μας, με εκείνο το μέρος του εαυτού μας που πληγώθηκε, έχασε αλλά δεν ξόφλησε.”
ELNIPLEX για την Αγγελική Δαρλάση.
Περί τίνος πρόκειται
Ο περίπου εννιάχρονος, μικροκαμωμένος και πεισματάρης, Ντόντο, και η σχεδόν δεκατετράχρονη Λουκία γνωρίστηκαν σε ένα μικρό επαρχιακό ιατρικό κέντρο, μια μέρα που οι ουρανοί είχαν ανοίξει και έριχναν νερό με μανία, δίχως έλεος. Δεν γνωρίζονταν. Αλλά ο Ντόντο παραδόξως είχε πάει εκεί ισχυριζόμενος ότι πήγε για να τη συνοδεύσει. Το χτισμένο στη μπαζωμένη κοίτη του χειμάρρου ιατρείο πλημμυρίζει σε λίγα λεπτά από την καταρρακτώδη βροχή και ο Ντόντο, ένας απρόσκλητος από μηχανής θεός βοηθά την απελπισμένη Λουκία να σωθεί. Εκείνη δεν δείχνει να νοιάζεται. Είναι σκληρή, συχνά αγενής και προσβλητική.
Ένα ατύχημα. Ο καλύτερος φίλος της, ο Άλεξ. Τον χτύπησαν. Η Λουκία παραμένει ένα μήνα τώρα με κλειστά μάτια, άγνωστο γιατί, από εκείνο το βράδυ που ήταν μαζί με τον Άλεξ. Ο Ντόντο αναζητά το τηλέφωνό της. Του το βρίσκει ο ιδιόρρυθμος συνταξιούχος ιδιωτικός ντετέκτιβ, Τζαζ, ο οποίος στην πορεία απορρυθμίζεται από ένα μίνι εγκεφαλικό. “Είναι μέρος του σχεδίου μου… Με έχει ανάγκη. Μεγάλη ανάγκη, σου λέω. Απλώς εκείνη δεν το ξέρει… Όχι ακόμη τουλάχιστον“, του λέει ο Ντόντο. Αλλά ο Τζαζ δεν πείθεται απόλυτα. “Δίκιο έχεις. Λοιπόν είναι που… Έχω κι εγώ ανάγκη εκείνη. Κι αυτό είναι κάτι που εγώ το ξέρω πολύ καλά!“.
Το παράξενο σχέδιό του είναι να γίνει η Λουκία η μεγάλη του… αδερφή. Κι εκείνος θα τη βοηθήσει, χάρη στις διασυνδέσεις και το πείσμα του, να βρουν τους υπευθύνους για το ατύχημα του αγαπημένου της φίλου, του Άλεξ. Πού τα ξέρει όλα αυτά πριν καν του τα πει η Λουκία;
“Οπότε… ανακεφαλαιώνοντας. Πιστεύετε ότι δεν ήταν απλώς ατύχημα. Δεν είναι ότι ο Άλεξ δεν είδε τη διερχόμενη μοτοσικλέτα…. Δε βγήκε στον δρόμο για να τον διασχίσει κι ήταν αφηρημένος ή ανέμελος. Βγήκε στον δρόμο επειδή ήθελε ν’ αποφύγει κάτι”.
“Ναι”
“Βέβαια, σκέφτομαι… μπορεί να μην είδε κάτι. Να είδε κάποιον. Κάποιον που τον τρόμαξε πολύ”.
“Άρα, Τζαζ, αυτός ο κάποιος μπορεί να ευθύνεται για το ατύχημά του”.
“Ακριβώς”.
Η εχθρική αρχική Λουκία, η Λου, όπως την έλεγε ο Άλεξ, πείθεται τελικά να μπει στον παράξενο κόσμο του Ντόντο. Στην έρευνά τους, εκτός από τον Τζαζ, μπλέκεται η ιδιοκτήτρια ενός αιρετικού καφενείου-βιβλιοπωλείου με το όνομα Το στέκι της Κατίνας, πρώην δικηγόρος που άλλαξε τρόπο ζωής και σκέψης, παίρνοντας μαζί της μόνο τα φυτά της και πουλώντας κάμποσα υπάρχοντα για μια νέα ζωή και ένα νέο όνομα και μια ακόμα γυναίκα που ισχυρίζεται πως όταν ήταν παιδί είχε συναντήσει έναν άγγελο και έκτοτε διέθετε κάποιες ικανότητες να βλέπει προς τα πίσω, σε γεγονότα και ανθρώπους. Κοιτώντας στην ιστορία του Άλεξ, είδε το ατύχημά του. Αλλά η όρασή της φτάνει στο συμβάν με μερικά κενά. Όμως υπάρχει ένα πρόσωπο που έχει δει όλα όσα λείπουν. Και σε αυτήν θα φτάσουν η Λου και ο Ντόντο για να ανακαλύψουν την αλήθεια για τον Άλεξ, την αιφνίδια εξαφάνισή του και εκείνη τη μοιραία νύχτα.
Εστιάζοντας
Ένα σπάνιο, επίμονο, οξυδερκές, ευαίσθητο εννιάχρονο παιδί που βρέθηκε από τους δύο εκούσιους, θετούς γονείς του, άλλαξε το όνομά του μόνος από Θεόδωρος Ντύλαν όπως τον ονοματοδότησαν οι γονείς του ως δώρο θεού και λόγω αγάπης για τον ποιητή Ντύλαν Τόμας σε Ντόντο, λόγω της δικής του εμμονικής αγάπης με το σπάνιο, εξαφανισμένο πια, αυτό πουλί. Ένας μικρός συνωμότης της αγάπης και την αλληλεγγύης που εμφανίζεται σαν άγγελος εξ ουρανού, ένας πραγματικός Deus ex machina των αρχαίων τραγωδιών που σώζει τον πάσχοντα από το δράμα και το ψυχικό άλγος του. Αυτός είναι ο ήρωας που πλάθει και αναπτύσσει με δεινότητα και θαυμαστή διεισδυτικότητα στον ψυχισμό του η συγγραφέας Αγγελική Δαρλάση.
Δίπλα του, συνηρωίδα του, στο όσκαρ του α’ γυναικείου ρόλου, ένα δεκατετράχρονο, βαθιά τραυματισμένο κορίτσι, πολλαπλά κακοποιημένο, συναισθηματικά διαλυμένο, με σκέψεις κατακερματισμένες, με σκοτεινά ρήγματα στον τρόπο που προσεγγίζει την πραγματικότητα, δίχως στηρίγματα, μετά το ατύχημα του κολλητού της, του Άλεξ, και την αδόκητη εξαφάνισή του∙ με μάτια κλειστά έκτοτε. Ένα κορίτσι που εκούσια, θαρρείς, πορεύεται μέσα σε μια συναισθηματική και γνωστική τυφλότητα, προσπαθώντας να ανακαλύψει την αλήθεια με άλλους τρόπους, με τις άλλες αισθήσεις. Δεν μπορεί μόνη. Δεν θέλει να επιβεβαιώσει τίποτα μόνη. Αλλά δεν είναι απλώς μόνη. Είναι διαιρεμένη, μικρότερη από άτομο, από μονάδα, μια έφηβη από αιχμηρά θραύσματα.
Η συναισθηματική, ηθική, ψυχική κακοποίηση και ενδοοικογενειακή βία είναι μόνο η μία όψη της σκληρής πραγματικότητας που εξελίσσεται μέσα στο Με κλειστά μάτια και την θέτει στο κέντρο του κάδρου. Στις μικρές και μεγαλύτερες ιστορίες που ντύνουν όλα τα πρόσωπα της ιστορίας, καθώς η Δαρλάση, πραγματική δεξιοτέχνισσα σε αυτό, δεν αφήνει κανέναν ήρωά της, ακόμα και τους πιο δεύτερους, δίχως να τον φωτίσει, να ρίξει έναν δυνατό φακό μέσα στον κόσμο και τη ζωή του, οι σχέσεις των εφήβων διαρρηγνύονται μέσα από νταήδες, κακοποιητές, εκδικητικούς αλήτες που δεν έμαθαν να αγαπούν, δίχως κανέναν σεβασμό στη ζωή, δίχως αυτοεκτίμηση και εκτίμηση για τίποτα που αξίζει. Οι σχέσεις των εφήβων, οι συναναστροφές τους, που τόσο καθορίζουν τη ζωή τους και σύμφωνα με νεότερες έρευνες επηρεάζουν πάνω από το 25% της προσωπικότητας και της συμπεριφοράς τους, εδώ είναι τραυματικές. Δύο φίλοι, δεμένοι και κολλητοί, ο Άλεξ και η Λου, κομματιάζονται και ωθούνται στη συντριβή και τη διάλυση, από εκφοβιστικές συμπεριφορές και τραμπουκισμούς, διαλύοντας για πάντα κάτι που πιθανότατα θα διαρκούσε μια ζωή.
Η συγγραφέας, παρά τη δυναμική βουτιά που κάνει η αφήγησή της στα συναισθήματα των ηρώων, τον κόσμο τους, το παρελθόν τους, δεν χάνει ποτέ τον ιδιαίτερο, ισορροπημένο, σταθερά και ήπια αυξανόμενο ρυθμό της, την αγωνιώδη πλοκή που εκτρέπει και ανατρέπει μέχρι το τέλος, την ατμόσφαιρα που χτίζει σελίδα σελίδα. Δεν γίνεται ποτέ μελό, τα συναισθήματα είναι ιδιαιτέρως έντονα, δια-περνούν με ευκολία (σ)τον αναγνώστη, ο οποίος γρήγορα ταυτίζεται και ακολουθεί τους δύο κεντρικούς ήρωες στην πορεία προς την Έξοδο και την Κάθαρση. Ήδη από τον τίτλο και με την επιλογή της να θέσει τη Λουκία σε μια πιθανότατα επιλεκτική οπτική αναπηρία από τα σοκαριστικά γεγονότα που τη στιγματίζουν, η συγγραφέας ακροβατεί και χαράζει σαν σεισμογράφος το διάγραμμα της όρασης, της τυφλότητας, της αλλαγής οπτικού πεδίου, γωνίας εστίασης και όχθης από την οποία κοιτάζεις ένα γεγονός, της νόησης και κατανόησης γεγονότων κατά την ψυχική σου ισορροπία και ανισορροπία. Η Δαρλάση κινηματογραφεί μια ιστορία χωρίς ποτέ να ξεχνά ότι η ιστορία της είναι βιβλίο και όχι ταινία, καίτοι τόσο ρεαλιστική, τόσο δίπλα σου.
Άκρως γοητευτική βρήκα την αναφορά στην ουδέτερη ψυχρότητα των διαδρόμων, αυτών των περίπου δωματίων, των χώρων όπου σπάνια κοντοστέκεσαι, διασχίζεις, σπάνια επιστρέφεις για να μείνεις και συνήθως αποτελούν περάσματα από ένα δωμάτιο σε ένα άλλο. Είναι σαν ένας σωλήνας όπου μια σκέψη, γίνεται συναίσθημα, τον διασχίζει για να βρεθεί αλλού, να γίνει κάτι άλλο, να μετασχηματιστεί σε ένα νέο συναίσθημα. Διάδρομοι παντού στις ζωές μας, αίθουσες απ’ όπου περνάς για λίγο και φεύγεις. Άνθρωποι διάδρομοι, συναισθήματα διάδρομοι, γεγονότα διάδρομοι. Μέχρι που γίνονται δρόμοι. Και φεύγεις. Και φτάνεις κάπου.
Είναι ένα από τα καλύτερα εφηβικά βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ. Είναι μια συναρπαστική αναγνωστική εμπειρία που κεντράρει και χτυπά μετωπικά την κακοποίηση και τον εκφοβισμό σε όλες τους τις παραμέτρους και τις διακλαδώσεις, με ρεαλισμό και αυθεντικότητα, σαν μια ιστορία που ξέρεις, που έζησες, που σου είπε κάποιος φίλος.
Ιδανικό, εξίσου, για νέους και ενήλικες, τους οποίους θα κρατήσει με το ίδιο ενδιαφέρον ενός βιβλίου ενηλίκων.
Για αναγνώστες από 12 ετών.
Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Απόσπασμα
Πατήστε το εικονίδιο Full Screen για ανάγνωση σε πλήρες μέγεθος.
«Μα τι συμβαίνει; Τα λόγια βγήκαν τρέμοντας από το στόμα της όσο και να προσπαθούσε να παραμείνει ψύχραιμη.
«Μάλλον έχουν αρχίσει να μπαίνουν νερά στο κτίριο» είπε ο Ντόντο κοιτάζοντας διερευνητικά το πάτωμα γύρω από τις γαλότσες του κι έπειτα το χώρο γύρω του.
Η Λουκία τα χρειάστηκε. Χίλιες δυο σκέψεις πέρασαν από το μυαλό της. Κι όλες κατέληγαν σε μία. Την ήδη γνωστή. Πως θα τα κατάφερνε τώρα; Μόνη της;
Λίγα μόλις δευτερόλεπτα μετά ένιωσε ένα άγγιγμα στο χέρι της. Κι έπειτα μικρά δάχτυλα να προσπαθούν να πλεχτούν με τα δικά της.
«Έλα. Μην ανησυχείς. Πάμε. Θα σε οδηγήσω εγώ».
Η φωνή του Ντόντο ακούστηκε φοβερά αποφασιστική κι η Λου ένιωσε μια μεγάλη ανακούφιση που την έκανε και την ίδια ν’ απορήσει. Έγνεψε καταφατικά. Δεν είχε κι άλλη επιλογή. Κι έτσι, τσαλαβουτώντας μέσα στα νερά που πλέον είχαν φτάσει στους αστραγάλους της, αφέθηκε να ακολουθεί τον εννιάχρονο Ντόντο, ανάμεσα σε πανικόβλητους ανθρώπους, φωνές, ακόμη και τσιριές, μέσα από τους γεμάτους νερά διαδρόμους.
Είπε:
Δεν γράφει η Αγγελική, κεντάει βελονιά βελονιά.
Άλκη Ζέη
Διακρίσεις
Το Soundtrack του βιβλίου
Το χαμόγελο της Τζοκόντας-Μάνος Χατζιδάκις
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Με κλειστά μάτια |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | The Big Book of Birds |
| Συγγραφέας: | Αγγελική Δαρλάση |
| Εκδόσεις: | Μεταίχμιο, 28 Νοεμβρίου 2022 |
| Σελίδες: | 304 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,5 |
| ISBN: | 978-618-03-3314-5 |
