Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 12+ (target 13-18) – Λογοτεχνία φανταστικού για εφήβους+
“Γεννήθηκα έχοντας μέσα μου το μυστικό του τέλους μου. Είμαι κι εγώ θνητός”.
“Η ζωή που σε περιμένει είναι ένα σύνολο για το οποίο δεν γνωρίζεις την απάντηση”, είπα.
Συγκλονιστική αναδιήγηση -με αιτία- του μύθου της Μέδουσας που κοιτάζει την καταπίεση των γυναικών και τις έμφυλες ανισότητες και παθογένειες.
Περί τίνος πρόκειται
Στην ελληνική μυθολογία η Μέδουσα, μία από τις τρεις Γοργόνες, βιάστηκε από τον μεταμορφωμένο σε άλογο Ποσειδώνα στον ιερό χώρο της Αθηνάς κι εκείνη, αδυνατώντας να τα βάλει με τον Ποσειδώνα, ξέσπασε την οργή της στη Μέδουσα, μεταμορφώνοντάς την σε ένα τέρας που αντί για μαλλιά είχε φίδια. Κατά τη Θεογονία του Ησιόδου πάντως, δεν βιάστηκε, αλλά ξάπλωσε με τον Ποσειδώνα ἐν μαλακῷ λειμῶνι (λιβάδι γεμάτο λουλούδια), ενώ ο Οβίδιος περιγράφει τον αποκεφαλισμό και τον θάνατό της από τον Περσέα.
Ο μύθος της Μέδουσας δεν έπαψε ποτέ να συγκινεί τους καλλιτέχνες, φτάνοντας από τον μύθο, στον Καραβάτζιο και τους ρομαντικούς ποιητές του 19ου αιώνα και από εκεί μέχρι τις μέρες μας στον κινηματογράφο, τη λογοτεχνία, ως τη μόδα και τον οίκο Βερσάτσε του οποίου αποτελεί εμβληματικό λογότυπο.
Ο “καταραμένος” ρομαντικός Βρετανός ποιητής Shelley, μόλις τριάντα ετών όταν πέθανε, πρόλαβε να αφήσει ένα ιδιαίτερο στίγμα με την ποίησή του. Ανάμεσα σε άλλα, θεωρούσε ότι η Μέδουσα δεν είναι το μείγμα αποκρουστικού τρόμου και τέρατος που είχε ταξιδέψει μέχρι τις μέρες του, αλλά μια παρεξηγημένη μορφή, εμποτισμένη προφανώς με μπόλικη πατριαρχία. Στο ποίημά του On the Medusa of Leonardo Da Vinci in the Florentine Gallery, ο Shelley, που έζησε για λίγο στην Ιταλία, γράφει “Yet it is less the horror than the grace
Which turns the gazer’s spirit into stone;”: “είναι λιγότερος ο τρόμος από τη χαρά, η οποία μετατρέπει το πνεύμα του βλέμματος σε πέτρα” και μιλά για την “καταιγιστική ομορφιά του τρόμου. Γιατί από τα φίδια αστράφτει μια χάλκινη λάμψη”.
Από τον Shelley, έρχεται 150 και πλέον χρόνια μετά, το 1975, η φεμινίστρια Γαλλίδα συγγραφέας και θεωρητικός λογοτεχνίας Hélène Cixous, με το σε πρώτο πληθυντικό προς τις γυναίκες απευθυνόμενο -κυρίως- άρθρο της Le rire de la méduse (Το γέλιο της Μέδουσας) σε ένα τεύχος του περιοδικού L’Arc, που μεταφράστηκε την επόμενη χρονιά και στα αγγλικά και την καθιέρωσε ως πρωτοπόρα στοχάστρια του φεμινισμού, να αμφισβητήσει την ιστορία τέρατος της Μέδουσας ως μια ιστορία αναπαραγωγής σεξιστικών προκαταλήψεων. Η Μέδουσα είναι όμορφη, θνητή και γελάει, σε όλους, ισχυρίζεται η Cixous και η τερατώδης ιστορία της μετασχηματίστηκε για να αντικατοπτρίσει τον φόβο για τη γυναικεία επιθυμία, η οποία πάντα είναι ένοχη, θαμμένη στην υπηρεσία των κυρίαρχων μοντέλων.
Καταρχάς, το πρώτο που συμβαίνει με αυτό το βιβλίο είναι το “κλείδωμα” του αναγνώστη στο εξώφυλλο και ακολούθως στις πρώτες εσωτερικές εικόνες της εκπληκτικής καλλιτέχνιδας Olivia Lomenech Gill η οποία, ξεκινά με μια άλλη Μόνα Λίζα στο εξώφυλλο που σε φυλακίζει με το βλέμμα της και εξακολουθεί, σε άλλο ύφος, με απαράμιλλη επιδεξιότητα και σε στροφές αισθητικής που δεν πλησιάζουν πολλοί εύκολα, να αποτυπώνει την ιστορία της Μέδουσας και να αποθησαυρίζει το απόσταγμα της κατά Jessie Burton (η συγγραφέας) ιστορίας.
“Αν σας έλεγα ότι σκότωσα έναν άνθρωπο με μια ματιά, θα καθόσασταν να ακούσετε την υπόλοιπη ιστορία; Τον λόγο, τον τρόπο, τι συνέβη μετά; Ή θα τρέχατε μακριά μου, μακριά από αυτόν τον διάστικτο καθρέφτη, από αυτό το σώμα με την παράδοξη σάρκα; Σας ξέρω. Ξέρω ότι δεν θα φύγετε…”
Ένα κορίτσι, Μέδουσα το λένε, συναντά ένα αγόρι, στο νησί όπου ζει με τις φτερωτές αδερφές της. “Με λένε Περσέα” φώναξε εκείνος. “Μέσα σε μόλις μερικά λεπτά η ζωή μου είχε αλλάξει. Και, για λίγο, θα το πω: Ήμουν ευτυχισμένη“. Ήδη έχουμε καταλάβει ότι ο μύθος της Μέδουσας, όπως μας έχει παραδοθεί, θα υποστεί ανελέητα χτυπήματα∙ και πράγματι, η συγγραφέας, δίχως να ολιγωρεί, προβαίνει σε μια ριζική ανοικοδόμησή του. Για ένα κορίτσι που τιμωρήθηκε άδικα επειδή ήταν ευθυγραμμισμένη με τις δικές της επιθυμίες. Για ένα κορίτσι με φίδια για μαλλιά, τα οποία έχουν τα δικά τους συναισθήματα.
Όταν έρχεται ο Περσέας στον τόπο της, εκείνη του μιλάει κρυμμένη μέσα από τη σπηλιά της. Εκείνος δεν ξέρει με ποια μιλά. Εκείνη δεν γνωρίζει την αποστολή του: ένας βασιλιάς τον έχει βάλει να σκοτώσει ένα φρικτό τέρας, τη Μέδουσα. Το κυνηγητό των θεών ξεπερνά τα όρια της εμμονής. “Κατά τη γνώμη μου, εξαρτάται από εσένα τον ίδιο αν θα πιστέψεις ή όχι τις προβλέψεις των άλλων για το μέλλον σου. Οι άνθρωποι έχουν πάντα δικά τους κίνητρα”. Η Μέδουσα αρχίζει να βλέπει μια μοίρα που δεν τον έφτιαξε η ίδια να την αναζητά, καρμικά σχεδόν. Άνθρωποι και θεοί την γέμισαν με κακία και πληγές. Και κάπου εκεί, η συγγραφέας αρχίζει να μπαίνει ολοένα και βαθύτερα σε αυτό που ήταν από την αρχή ο στόχος της: μέσα από την ιστορία της Μέδουσας, να κοιτάξει κατάματα τις έμφυλες παρακαταθήκες της ανθρωπότητας η οποία στερεοτυπικά τις αναπαράγει, αδιαφορώντας για τις χαρακιές που θα αφήσει πάνω της. Μία ακόμα διαλυμένη γυναίκα. Ε και;
Ο Ποσειδώνας παρακολουθεί. “Σκούρος λεκές στα νερά- τι θέλει; Γιατί δεν φεύγει;” Τι ζητούν θεοί και άνθρωποι από ένα κορίτσι που τόσο βασανίστηκε; Ο Περσέας ξέρει; Ξέρει! Θα ακολουθήσει τη δική του μοίρα, πεπρωμένο, τον δικό του χάρτη που σχεδιάστηκε στο αίμα του; Και είμαστε μόνο μοίρα, είμαστε μόνο αυτός ο χάρτης και το μονοπάτι που μας έχει δοθεί ή προκαλούμε κι εμείς κυματισμούς, δονήσεις, ανεμοστρόβιλους;
Ο λόγος της Burton είναι εκστατικός, μεταρσιωτικός, αυθεντικά λυρικός, σπαρακτικά εσωτερικός, τυλιγμένος με ένα πέπλο τρυφερότητας, πόνου, συγκίνησης, που δεν προκαλεί κανέναν οίκτο, καμία εκβιασμένη οδύνη. Διαβάζεις και καταπίνεις τις λέξεις μία προς μία, τις λέξεις που η Burton δούλεψε τόσο για να τις χτίσει την ιστορία της, καθώς, όποιος κι αν είσαι, μπαίνεις και περπατάς τα βήματα της πρωτοπρόσωπης αφήγησης, περπατάς και ραγίζεις, ραγίζεις και ξαναχτίζεσαι. Δεν με νοιάζουν ούτε οι φεμινισμοί, ούτε οι πατριαρχίες. Με νοιάζει η απόλαυση της αληθινής τέχνης, με νοιάζει το βαθιά ανθρώπινο, με νοιάζει το αυτόφωτο, το αξόδευτο, αυτό που δεν φτιασιδώνει, αλλά ανασκευάζει έναν μύθο για να πει σύγχρονες αλήθειες, να σχολιάσει ανισότητες, πάθη, παθογένειες.
Δηλώνω εντυπωσιασμένος. Δεν είναι απλά εφηβικό. Είναι πολυεπίπεδο ανάγνωσμα για όλους.
Εκδόσεις Διόπτρα.
Απόσπασμα
Δείτε απόσπασμα εδώ
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Μέδουσα |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Medusa |
| Συγγραφέας: | |
| Εικονογράφος: | |
| Εκδόσεις: | Διόπτρα, Απρίλιος 2024 |
| Μετάφραση: | Μυρσίνη Γκανά |
| Επιμέλεια: | Αναστασία Αθηναίου |
| Σελίδες: | 226 |
| Μέγεθος: | 16,8 X 21,1
|
| ISBN: | 978-618-220-573-0 |
