Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 18 – Δοκίμιο για γονείς και παιδαγωγούς
Έχουμε ήδη αναφερθεί στην καθοριστική λειτουργία της ιδέας “Η δύναμη ας κυβερνά παντού”, την οποία τρέφει η αυταπάτη “Εγώ θα είμαι ο πιο δυνατός” και “Εμείς θα είμαστε οι πιο δυνατοί”. Η αποδόμηση αυτής της ανυπόστατης φαντασίωσης θα είχε, λοιπόν, κάθε λόγο να συμπεριληφθεί στα αρχικά μαθήματα κάθε σχολικής χρονιάς. Κάθε καλός παιδαγωγός θα βρει τους τρόπους, τις ιστορίες, τα παραδείγματα και τα επιχειρήματα που θα του επιτρέψουν να συνοδεύσει τους μαθητές του στην ανακάλυψη και πιστοποίηση αυτής της τόσο χρήσιμης και προστατευτικής επίγνωσης- αρκεί να γνωρίζει τον κόσμο των παιδιών και να αντλεί από αυτόν το υλικό που θα καθιστά ελκυστικό και πειστικό τον λόγο του.”
Ο συγγραφέας, ψυχίατρος, ψυχαναλυτής και οικογενειακός θεραπευτής Νίκος Σιδέρης λέει τα πράγματα με το όνομά τους και προτείνει ένα σαφές πλαίσιο αντιμετώπισης της εφηβικής βίας με όρους στρατηγικής αναμέτρησης.
Περί τίνος πρόκειται
“Η βία στον κόσμο των σημερινών εφήβων, με προσεκβολές και στον κόσμο των παιδιών, κατέχει περίοπτη πλέον θέση στο προσκήνιο του κοινωνικού βίου, των πολιτικών προτεραιοτήτων και των ερευνητικών δραστηριοτήτων πολλών ειδικών. Πέρα από τη διάδοσή της, ειδοποιό γνώρισμά της, που τη διαφοροποιεί ανησυχητικά, είναι απόλαυση του κακού ως δεσπόζουσας του φαινομένου”.
Δεν περίμενα τις ειδήσεις και την ανάδυση των φαινομένων εφηβικής βίας στην ιεραρχία των δελτίων για να ανησυχήσω και να συμφωνήσω με τον εμβριθή και πολύ αξιόλογο ερευνητή και επιστήμονα Νίκο Σιδέρη. Είκοσι πέντε σχεδόν χρόνια πείρας με παιδιά, καθημερινά, αδιάλειπτα, σε σχολείο και σπίτι, σε επαφή πάντα με την κοινωνία και όχι σε κάποιο σύννεφο πιασμένος ψαρεύοντας με πετονιά, μου έδωσαν μια προίκα να μπορώ να βλέπω τέτοια φαινόμενα πριν έρθουν στα δελτία και στα πρωτοσέλιδα. Γιατί το εκτενές, ατράνταχτο, δύσπεπτο έλλειμμα παιδείας που διαπιστώνει κάθε νοήμων άνθρωπος σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς του (συμπεριφορά, αγένεια, τσακωμοί για ψύλλου πήδημα, διαδικτυακοί οχετοί ύβρεων και ανθρωποφαγία κοινωνικών δικτύων, απειλές, ξυλοδαρμοί για μία κόρνα ή μια σειρά στο ταμείο του σούπερ μάρκετ, ρηχότητα πολιτισμική και επιδερμική προσέγγιση των πάντων, δίχως ενδιαφέρον για το αύριο, για τη γνώση, δίχως αναζήτηση της ομορφιάς, αλλά μόνο μιας εφήμερης δηθενιάς που σαρώνει παντού) δεν γινόταν να μην έρθει συντριπτικό και σε μορφή τσουνάμι, ειδικά μετά την ποικιλοτρόπως παράξενη δοκιμασία των εγκλεισμών και των καθημερινών ιατρικών δελτίων τύπου “θα πεθάνετε όλοι αν…”.
Όχι, δεν γινόταν να μην εκφραστεί και κοινωνικά όλο αυτό το νοσηρό κλίμα, αυτή η πενία, αυτός ο καλπάζων ναρκισσισμός, σε κάθε γωνιά του βίου μας. Και οι έφηβοι, ως ένας από τους κατεξοχήν καθρέφτες κάθε κοινωνίας, αντανακλούν τη λάμψη και το έρεβος, την ελπίδα και τη σκοτεινιά, το πάντα και το τίποτά μας. Καλά μας τα πες, μεγάλε, αλλά πες μας τι γράφει και ο συγγραφέας στο βιβλίο. Πάμε λοιπόν.
Τι γεννά τη βία; Ποιοι είναι οι μηχανισμοί που τη θρέφουν; Γιατί οι έφηβοι έλκονται από τη δύναμη και την παρανομία, από τη βία και τη σύγκρουση; Γιατί η νομιμότητα είναι ντεμοντέ και ο νόμος αχρείαστος; Γιατί τα κανάλια δημοσιότητας παίζουν ρόλο στην αύξηση της βίας; Ποια εξοικείωση φέρνουν οι ανταμειβόμενες μορφές βίας (βλέπε βιντεοπαιχνίδια), οι ταινίες και τα θεάματα εν γένει; Κι όταν τα γνωρίσουμε, όταν δούμε τι πρότυπα ζωής και αξίες και μοντέλα τους δίνουμε να ακολουθήσουν, αυτοί οι μετέωροι, αβέβαιοι, υπαρξιακά δοκιμαζόμενοι τύποι που λέγονται έφηβοι, τότε θα έχουμε κάνει το πρώτο βήμα.
Αλλά το σημαντικό είναι τι προτείνει ο συγγραφέας, ποια στρατηγική φέρνει σε αυτό το βιβλίο για να αντιμετωπίσουμε αυτό το κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο εκδηλώνεται παντού, αλλά στο σχολείο βρίσκει γόνιμο έδαφος να καλπάσει, καθώς είναι ο βασικός τόπος συνάντησης και τριβής. Ο Νίκος Σιδέρης, λοιπόν, μετά από πολυετή ενασχόληση και μελέτη όσων αφορούν στη βία, τη σχολική βία και το bullying, προτείνει μια νέα προσέγγιση, την οποία προτού σας φανερώσω… μια ιδέα της, θα ήθελα να σας παραθέσω τον ορισμό του bullying, κατά τον συγγραφέα, ο οποίος πραγματικά δίνει το άριστο περίγραμμά του:
“Το bullying είναι η απόλαυση του κακού που σκόπιμα προξενεί κάποιος, ασκώντας ασύμμετρη βία σε στόχο πολύ πιο αδύναμο, όχι μόνο έχοντας την αίσθηση ότι δεν θα υποστεί αρνητικές συνέπειες, αλλά προεξοφλώντας θετικό απόηχο και ιδιαίτερες απολαβές για τη συμπεριφορά του. Επιπρόσθετα, η εν λόγω κακοποιητική πρακτική είναι εμπρόθετη και χαρακτηρίζεται από συστηματικότητα, σκηνικότητα, συνέχεια και διάρκεια”.
Ο Νίκος Σιδέρης είναι αισιόδοξος πως με την κατάλληλη στρατηγική η βία νικιέται. Και κατάλληλη στρατηγική σημαίνει να αρχίσουμε συστηματικά, συντονισμένα και πειστικά να αποδομούμε τη σαγήνη και τη φαντασιακή αίγλη που περιβάλλει τη βία και την απόλαυση του κακού “που βρίσκονται στην καρδιά της εφηβικής βίας“.
Η αντιμετώπισή της πρέπει να συνοδεύεται από μια ολιστική προσέγγιση που θα περιλαμβάνει μηδενική ανοχή, και καλλιέργεια του καλού χαρακτήρα στα παιδιά, παράμετρος η οποία περιλαμβάνει την ενίσχυση του θύματος, την δέσμευση των γονέων και της κοινότητας, την εμπλοκή συνομηλίκων, την ενσυδειδητότητα. Και όλα αυτά, όπως προείπαμε, πρέπει να γίνουν συντονισμένα, με όρους στρατηγικής αναμέτρησης, με όρους πολέμου. Πυρ ομαδόν κατά την επιδημίας της εφηβικής βίας. Όχι ευκαιριακές πρωτοβουλίες, όχι προσωρινή πυρόσβεση των εστιών προς τέρψιν του φιλοθεάμονος ή εμπλεκόμενου κοινού, όχι με υποτίμηση του αντιπάλου.
“Το κλειδί του πολέμου είναι, συνεπώς, η νικηφόρα αναμέτρηση με το Φαντασιακό των εφήβων, όπου ως νίκη ορίζεται η εξουδετέρωση της αίγλης της Δύναμης και της σαγήνης της Βίας”.
Δεν είναι πρέπον να σας φανερώσω περισσότερα. Το βιβλίο είναι και καλογραμμένο και δίχως πλατειασμούς αναπτύσσει μια πλήρη εικόνα και του φαινομένου και των αιτίων του και των δυνατοτήτων μας να αντιδράσουμε και να το νικήσουμε. Ποιο είναι το αντίδοτο στη βία; Με τι θα την αντικαταστήσουμε;
Για γονείς, εκπαιδευτικούς και επαγγελματίες ψυχικής υγείας.
Το βιβλίο συμπεριλαμβάνεται στη βάση συγγραμμάτων Εύδοξος.
Για αναγνώστες από 18 ετών.
Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Απόσπασμα
Δείτε απόσπασμα εδώ
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Δύναμη και βία στην εφηβεία-Μια στρατηγική για γονείς και παιδαγωγούς |
| Συγγραφέας: | |
| Εικονογράφος: | Ρεντουάν Αμζλάν |
| Εκδόσεις: | Μεταίχμιο, Σεπτέμβριος 2024 |
| Επιμέλεια: | Μαρία Γονιδάκη |
| Σελίδες: | 208 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,5 |
| ISBN: | 978-618-03-4186-7 |
