Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 4+ (target 5-8) – Silent Book/Βιβλίο χωρίς λόγια
Ο Geraldo Valerio εμπνεύστηκε από το καλλιτεχνικό κίνημα Γαλάζιος Καβαλάρης (Der Blaue Reiter) που ιδρύθηκε στο Μόναχο το 1911 από τους ζωγράφους Βασίλι Καντίνσκι και Φρανκ Μαρκ.
(από σημείωση που περιλαμβάνεται στην τρέχουσα έκδοση)
Πόλη. Κόσμος πολύς. Απασχολημένος. Στις έγνοιες του, στον ρυθμό ζωής του. Ένα παιδί βρίσκει ένα βιβλίο πεσμένο κάτω. Το παίρνει. Επιστρέφει σπίτι του. Ξαπλώνει. Ανοίγει το βιβλίο. Ένας άλλος κόσμος ανοίγεται μπροστά του. Ένα γαλάζιο άλογο ξεπηδά από τις σελίδες και ίπταται. Τα χρώματά του, η ένταση της πτήσης του θα γεμίσουν την γκρίζα, αδιάφορη πόλη με χρώμα, με ζωντάνια και θα πλημμυρίσουν την καρδιά του παιδιού με σκέψεις, χαμόγελα, συναισθήματα.
Ο Τζεράλντο Βαλέριο εμπνεύστηκε το ομώνυμο βιβλίο του από το κίνημα Γαλάζιος Καβαλάρης (Der Blaue Reiter) που ίδρυσαν στο Μόναχο το 1911 οι ζωγράφοι Βασίλι Καντίνσκι και Φρανκ Μαρκ, αλλά και άλλοι όπως ο Αλεξέι φον Γιαβλένσκι, η Μαριάνα φον Βερόφκινα και ο Άουγκουστ Μάκε. Αυτοί και αρκετοί ακόμα αντιτάχθηκαν στον συντηρητισμό και την παραδοσιακή κατεύθυνση που είχε πάρει ο Συνεταιρισμός Νέων Καλλιτεχνών του Μονάχου, μίας ομάδας που είχε ιδρύσει ο ίδιος ο Καντίνσκι δυο χρόνια νωρίτερα, το 1909. Αφορμή της δημιουργίας του Γαλάζιου Καβαλάρη υπήρξε η απόρριψη του πίνακα Τελική Κρίση (Last Judgment) του Καντίνσκι από μία έκθεση. Αυτό μάλλον θύμωσε τον καλλιτέχνη καθώς και άλλους που κινούνταν στο ίδιο μήκος κύματος. Ίδρυσαν, λοιπόν, ένα νέο κίνημα που έλαβε το όνομα Γαλάζιος Καβαλάρης από τον -επίσης- ομώνυμο πίνακα του Καντίνσκι (1903), κάτι το οποίο αμφισβητείται αφού ο ίδιος ο Καντίνσκι, αργότερα, απέδωσε το όνομα του κινήματος στην αγάπη του ίδιου και του Μαρκ για το γαλάζιο χρώμα, τα άλογα και τους καβαλάρηδες.
Οι εκπρόσωποι του βραχύβιου αυτού καλλιτεχνικού κινήματος που διαλύθηκε μόλις το 1914 λόγω της έναρξης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (οι Φραντς Μαρκ και ο Άουγκουστ Μάκε στρατεύτηκαν και έχασαν τις ζωές τους, οι Καντίνσκι και Βερόφκινα επέστρεψαν στη Ρωσία επειδή ήταν Ρώσοι πολίτες) αναζητούσαν την πνευματική αλήθεια στην τέχνη και την σύνδεση μεταξύ των εικαστικών τεχνών και της μουσικής. Ταυτόχρονα, επεδίωξαν ένα είδος αποσυμβολισμού της πνευματικής έντασης και σημασίας των χρωμάτων και του τρόπου με τον οποίο διαπλέκονταν και συνεργάζονταν, δείχνοντας ιδιαίτερη προτίμηση στα πρισματικά χρώματα και τους μεταξύ τους συσχετισμούς. Επιπροσθέτως, κινήθηκαν προς μια διαισθητική προσέγγιση της τέχνης, η οποία έπρεπε να σταθεί αντισταθμιστικά απέναντι στον αναδύοντα υλισμό της εποχής και κοινωνίας που εκβιομηχανιζόταν ραγδαία. Οι επιρροές των Γαλάζιων Καβαλάρηδων έρχονταν από τη δύναμη του πρωτογονισμού (πριμιτιβισμός/ primitivism), την αφηρημένη τέχνη των κορυφαίων Γάλλων εκπροσώπων, τις γραμμές και την απεικόνιση των αντικειμένων του Κυβισμού (1907-1914), την ένταση των χρωμάτων και της ανατάραξης των αισθήσεων του φωβισμού (1905-1908), τη δύναμη του φωτός και τον Κυβο-φουτουρισμό του ραγιονισμού (1910-1914), όλα κινήματα και εικαστικές τάσεις εκείνης ακριβώς της εποχής.
Ο Γαλάζιος Καβαλάρης που ζωγράφισε ο Βαλέριο, έφεραν οι εκδόσεις Παπαδόπουλος στην Ελλάδα και εύχομαι να κρατήσετε στα χέρια σας είναι μια πραγματική ωδή σε εκείνο το πολυσυλλεκτικό καλλιτεχνικό κίνημα των αρχών του 20ου αιώνα. Ο Βαλέριο στήνει μια γκρίζα, μουντή, θλιβερών αποχρώσεων πόλη, όπου όλοι είναι εγκλωβισμένοι σε έναν βαρετό μικρόκοσμο, καλωδιωμένοι, και με οδηγό ένα παιδί φανερώνει τη δύναμη της τέχνης και την αναβάθμιση από αυτήν της ζωής ενός ανθρώπου. Ένα βιβλίο που βρίσκεται πεσμένο κατάχαμα γίνεται στα χέρια ενός παιδιού ένας ανεμοστρόβιλος χρωμάτων και πνευματικής επανάστασης, οι πνευματικές αλήθειες του κινήματος των Γαλάζιων Καβαλάρηδων που εφορμούν προς τον άνθρωπο και δημιουργούν τη ζωντάνια, την άνθιση, την κίνηση μέσα στο αίμα και στο μυαλό που χρειάζεσαι για να νιώθεις, για να μην εισπνέεις και εκπνέεις απλώς, αλλά να υπάρχεις και να ζεις.
Το γαλάζιο άλογο που ξεχύνεται από τις σελίδες του βιβλίου πετά πάνω από την πόλη η οποία γεμίζει έντονα χρώματα και σχήματα, σε μια παράξενη βροχή γεωμετρικών χρωμάτων που μεγαλώνουν και διαστέλλονται καθώς η εστίαση μεταβάλλεται πλησιάζοντας ολοένα πιο κοντά στο σμίξιμο του αλόγου, με τα χρώματα και την πόλη. Είναι μια ανεπανάληπτη εικαστική πανδαισία σχημάτων και χρωμάτων που σπάνια συναντάς σε εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά.
Παράλληλα, αυτή η απουσία λέξεων καθώς και η απουσία γεγονότων και πλοκής, δημιουργούν το πεδίο να δώσεις δικές σου εκδοχές, να χαθείς στον καλπασμό του αλόγου και των χρωμάτων, να προσεγγίσεις έννοιες, να δεις μορφές, να δημιουργήσεις δικές σου ιστορίες και ερμηνείες, να μετασχηματίσεις. Με αυτόν τον τρόπο ο Βαλέριο δείχνει σε μικρούς και μεγάλους τη συντριβή του ανιαρού κόσμου από την δυναμική τέχνη, που με τον καταιγισμό και την ισχύ των χρωμάτων και των γεωμετρικών σχημάτων θα μεταμορφώσει τον άνθρωπο και θα τον οδηγήσει στην ανακάλυψη των δικών του αληθειών.
Να σημειωθεί ότι η κυριαρχία του μπλε δεν είναι τυχαία, καθώς κατά τον Καντίνσκι, το μπλε είναι το χρώμα της πνευματικότητας και μάλιστα όσο πιο βαθύ είναι, τόσο μεγαλύτερη ένταση έχει ο ανθρώπινος πόθος. Πλάι στο παιδί με τα μπλε ρούχα και το μπλε βιβλίο, στο σπίτι με τους μπλε τοίχους, έρχεται το γαλάζιο άλογο, ο μπλε ουρανός, αμέτρητα γαλάζι τετράγωνα, αλλά και αρκετά κόκκινα, κίτρινα, πορτοκαλί, πράσινα, φούξια και κανένα άλλο χρώμα. Η φωτεινότητα και οι αντιθέσεις που επιτυγχάνονται είναι εκπληκτικές.
Πρόκειται για ένα από τα βιβλία της χρονιάς που φωνάζει να το απολαύσετε αλλά και να το αξιοποιήσετε εικαστικά σε πειραματισμούς και αυτοσχεδιασμούς με τα παιδιά.
Όσο για το πώς αξιοποιούμε ένα βιβλίο χωρίς λόγια, επισυνάπτω τα εξής:
Μικρά μυστικά για να πετύχουμε μια καλή σχέση με το εικονοβιβλίο
1. Πάρτε post-it, γράψτε τα λόγια του μικρού συγγραφέα όπως του έρχονται και κολλήστε τα σε κάθε σελίδα. Στο τέλος διαβάστε σε ένα σύνολο το βιβλίο που έφτιαξε η φαντασία του.
2. Μην λησμονήσετε: Το/τα παιδί-/α πρέπει να έχουν καλή οπτική επαφή με το βιβλίο και όλες τις λεπτομέρειές του. Ακόμα και ένα μικρό πραγματάκι μπορεί να γεννήσει φοβερές ιδέες σε ένα παιδί. Αν κάτι σημαντικό του διαφεύγει, προσπαθήστε να τον/την κάνετε να το δει, μήπως και το υπολογίσει στην αφήγησή του. Αν όχι, καθόλου δεν πειράζει. Θα το κάνει κάποια επόμενη φορά (βλέπε παρακάτω σημείο 5).
3. Ο ρόλος μας δεν είναι να πούμε εμείς μια ιστορία, αλλά να ενθαρρύνουμε με μικρές, ανοιχτές, ερωτήσεις-κλειδιά το παιδί να δημιουργήσει λέξη λέξη τη δική του προσωπική αφήγηση. Η παρουσία μας ασφαλώς δεν είναι απλά διακοσμητική. Συνδημιουργούμε την ιστορία μαζί με το παιδί, νικώντας την αδυναμία του να εκφραστεί με έξυπνες ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Ανοιχτού τύπου: Πού νομίζεις ότι πήγε/κρύφτηκε…; Πώς νομίζεις ότι θα ξεφύγει/εμφανιστεί/τον λένε/βρήκε το…; Ερωτήσεις δηλαδή που δεν μπορούν να απαντηθούν με ένα Ναι ή Όχι, αλλά δίνουν πάσες φαντασίες στο παιδί.
4. Μην απαιτήσετε από το παιδί να είναι σταθερά καθιστό μπροστά από το βιβλίο. Επιτρέψτέ του να σηκωθεί, να κινηθεί, να αποκτήσει ενεργό ρόλο, να γίνει κάποιος από τους ήρωες. Επιτρέψτε στο σώμα του να βιώσει αυτήν την οπτική εμπειρία. Έτσι θα προκύψουν ταυτίσεις, συναισθήματα, αποκαλύψεις. Να σηκωθεί δε σημαίνει να κάνει βόλτες συνεχώς και εσείς να τον κυνηγάτε ξοπίσω για να τελειώσετε την αφήγησή σας.
5. Ενθαρρύνετε να παιδιά να σας μιλήσουν για αυτά τα συναισθήματα και τις σκέψεις. Να μην μείνουν σε μια απλή αφήγηση “και μετά έγινε αυτό…” αλλά να δώσουν χρώμα σκέψεων και συναισθημάτων στα λεγόμενά τους. “Πώς νιώθει τώρα ο ήρωας; Εσύ νιώθεις έτσι ποτέ; Λες να φοβάται κάτι; Εσύ τι θα έκανες στη θέση του;”
6. Ο τίτλος μπορεί να προβλεφθεί στην αρχή ή καλύτερα να ονομαστεί στο τέλος, όταν το παιδί θα έχει φτιάξει όλη την ιστορία.
7. Απολαύστε τη διαδρομή. Δε θα είναι πάντα απίθανη και συναρπαστική, αλλά αν το ζήσετε κι εσείς πλάι στο παιδί, θα γίνει.
8. Το εικονοβιβλίο δεν τελείωσε εδώ. Τρεις, έξι, δώδεκα ώρες, μέρες, εβδομάδες, μήνες μετά, το ίδιο παιδί πιθανότατα θα σας πει άλλα: άλλη ιστορία ή την ίδια με περισσότερες, λιγότερες, διαφορετικές λεπτομέρειες, θα αλλάξει σίγουρα πράγματα και θα δώσει νέο ενδιαφέρον στις συζητήσεις σας. Το εικονοβιβλίο είναι ένα ανοιχτό βιβλίο. Είναι ένας κόσμος που περιμένει κάθε παιδί και την φαντασία του. Είναι ένα βιβλίο που κάνει κάθε παιδί έναν συγγραφέα. Είναι ένα πυρηνικό όπλο που σκορπά την πολυπόθητη φαντασία του παιδιού παντού. Όχι μόνο μην φοβάστε τα εικονοβιβλία. Αναζητήστε τα με πάθος. Και κυρίως: μην σκαλώσετε στην πρώτη δυσκολία. Τα καλά πράγματα θέλουν και μια μικρή αποτυχία για να ξεκινήσουν.
9. Ερωτήσεις που μπορούν να ξεκλειδώσουν τη διστακτικότητα:
Τι βλέπεις εδώ; Ποιος/ποια είναι αυτή; Πού πηγαίνει νομίζεις; Τι κάνει εκεί; Γιατί νιώθει έτσι; Εσύ έχεις νιώσει ποτέ έτσι; Τι πιστεύεις ότι κρύβεται εκεί; Τι λες ότι γράφει;
Γιατί να επιλέξετε ένα βιβλίο χωρίς λέξεις;
- Αναπτύσσουν εκπληκτικά τη φαντασία.
- Δεν έχουν σωστή και λάθος “ανάγνωση”. Όλες οι αναγνώσεις που κάνει το παιδί στις εικόνες είναι σωστές και δεν το διορθώνουμε.
- Το παιδί ενθαρρύνεται να σπάσει τον κώδικα της γλώσσας, καθώς δεν πνίγεται στο ποτάμι των πολλών προτάσεων, ενώ παράλληλα παραμερίζει το εμπόδιο του “δε ξέρω να διαβάζω”.
- Επιδέχονται αμέτρητες τροποποιήσεις, μέρες ή μήνες μετά.
- Τα παιδιά εστιάζουν στο κατ’ εκείνα σημαντικά και όχι σε ό,τι ο/η συγγραφέας/εικονογράφος θεωρούν σημαντικό.
- Αναπτύσσουν την παρατηρητικότητα των παιδιών.
- Εξαιρετική υποβοήθηση της προφορικής έκφρασης και επικοινωνίας (στοιχεία γραμματισμού).
Για αναγνώστες από 4-5 ετών.
Φαίνεται πώς θα καλπάσει για τις Χρυσές Λίστες 2022.
Εκδόσεις Παπαδόπουλος.
Απόσπασμα
Είπαν για το βιβλίο
«Ο Valério επιτυγχάνει να μεταδώσει την αγνή χαρά του χρώματος και της φόρμας και, καθόλου τυχαία, την ικανότητα της τέχνης και των βιβλίων να μας ανυψώνουν και να μας παρασύρουν». Kirkus, starred review
«Ένα εκθαμβωτικό όραμα για τον τρόπο που η τέχνη υπερβαίνει την καθημερινή ζωή». Publishers Weekly, starred review
«Μια ωδή στην τέχνη, στα βιβλία, και στη δύναμη της φαντασίας». Booklist
«Η θέαση της τέχνης δεν αναστατώνει πάντα την ψυχή, όταν όμως το κάνει η αίσθηση μπορεί να είναι πραγματικά πανίσχυρη, σαν να πρόκειται για αρπαγή. Στον Γαλάζιο Καβαλάρη, ο Geraldo Valério καταφέρνει να αναπαραστήσει αυτή την ιλιγγιώδη και σπάνια εμπειρία». Wall Street Journal
Συνέντευξη
Τζεράλντο Βαλέριο: “Όλοι ερχόμαστε σε αυτόν τον κόσμο με σπόρους τέχνης στις καρδιές μας”
Διακρίσεις
Με μια ματιά
- Πρόκειται για ένα από τα βιβλία της χρονιάς που φωνάζει να το απολαύσετε αλλά και να το αξιοποιήσετε εικαστικά σε πειραματισμούς και αυτοσχεδιασμούς με τα παιδιά.
- Ο Γαλάζιος Καβαλάρης που ζωγράφισε ο Βαλέριο είναι μια πραγματική ωδή στο ομώνυμο καλλιτεχνική κίνημα των αρχών του 20ου αιώνα. Ο Βαλέριο στήνει μια γκρίζα, μουντή, θλιβερών αποχρώσεων πόλη, όπου όλοι είναι εγκλωβισμένοι σε έναν βαρετό μικρόκοσμο και με οδηγό ένα παιδί φανερώνει τη δύναμη της τέχνης στη ζωή ενός ανθρώπου.
Το Soundtrack του βιβλίου
Wallace Courts Murron- James Horner
They Call Me Trinity – Instrumental Version – Juan Antonio Toledano Fernández
De Usuahia a la Quiaca-Gustavo Santaollala
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Γαλάζιος καβαλάρης |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Blue Rider |
| Συγγραφέας: | Geraldo Valerio |
| Εικονογράφηση: | Geraldo Valerio |
| Εκδόσεις: | Παπαδόπουλος, Απρίλιος 2021 |
| Σελίδες: | 48 |
| Μέγεθος: | 24 Χ 28 |
| ISBN: | 978-960-484-692-4 |
