Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 14+ — Εφηβικό μυθιστόρημα+
Στον Χαϊάο Μιγιαζάκι, που θεμελίωσε τη φαντασία μου.
Στον Άλι Αλ-Ταντάουι, που έφερε την επανάσταση στη φαντασία μου.
Και σε όλους τους Σύρους που αγάπησαν, έχασαν, έζησαν και πέθαναν για τη Συρία.
Θα επιστρέψουμε στην πατρίδα κάποτε.
Η αφιέρωση της συγγραφέα στο βιβλίο
Κάθε λεμόνι θα φέρει στον κόσμο ένα παιδί
και τα λεμόνια δεν θα εξαντληθούν ποτέ
Νιζάρε Ταουφίκ Καμπανί
Εξαιρετική γραφή από μια πρωτοεμφανιζόμενη που θα αφήσει εποχή αν αυτό ήταν το πρώτο της δείγμα.
Περί τίνος πρόκειται
Η Συριακής καταγωγής Ζούλφα Κατού κάνει ντεμπούτο αξιοπρόσεκτο, παραπάνω από πολλά υποσχόμενο, με ταυτόχρονη κυκλοφορία σε Η.Π.Α. και Ηνωμένο Βασίλειο, για πρώτη φορά για Σύριο συγγραφέα. Με ηρωίδα την 18χρονη Σαλάμα, η Κατού κοιτάζει τον εμφύλιο σπαραγμό της Συρίας με βλέμμα δουλεμένο και τον αποτυπώνει με τρόπο που δεν σε αφήνει να προσπεράσεις, ούτε καν να περάσεις σελίδα. Ήδη από την εκκίνησή της, βάζει τον αναγνώστη να περπατά δίπλα στη Σαλάμα, μια ηρωίδα που γίνεται αμέσως δική σου.
“Δρόμος γεμάτος ρωγμές, άσφαλτος που έχει μετατραπεί σε σπασμένες πέτρες. Ξεκοιλιασμένα γκρίζα κτίρια που καταρρέουν καθώς τα στοιχεία της φύσης προσπαθούν να αποτελειώσουν αυτό που ξεκίνησαν οι βόμβες των κυβερνητικών δυνάμεων. Απόλυτη και ολοκληρωτική καταστροφή.
Ο ήλιος λιώνει αργά τα απομεινάρια του χειμώνα, αλλά κάνει ακόμη κρύο. Η άνοιξη, το σύμβολο της καινούριας ζωής, δεν φτάνει στην εξαντλημένη Συρία. Κι ακόμα λιγότερο στην πόλη μου, τη Χομς. Η δυστυχία βασιλεύει πανίσχυρη στα νεκρά, βαριά κλαδιά και στα χαλάσματα, και μόνο η ελπίδα στις καρδιές των ανθρώπων την αποτρέπει”.
Για την αραβική άνοιξη μιλάει η Σαλάμα, το σφοδρό κύμα ποικίλων εκδηλώσεων διαμαρτυρίας που έλαβε χώρα στα τέλη του 2010 σε αρκετές χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής και πυροδότησε αλυσιδωτές αλλαγές και εξελίξεις σε πολλές χώρες με τη Συρία να γίνεται ο βωμός της μεγάλης θυσίας στην ετοιμόρροπη κανονικότητα που είχαν στήσει τα διάφορα δικτατορικά καθεστώτα.
“Και ξέρω ότι όλοι θα υποκύψουμε σε μια μοίρα χειρότερη από τον θάνατο αν ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός δεν μπορέσει να σταματήσει την προέλαση των κυβερνητικών δυνάμεων στην Παλαιά Χομς”.
Η Σαλάμα βλέπει τα όνειρά της να χάνονται μέσα στην κόλαση του πολέμου. “Επί δεκαεπτά χρόνια η Χομς με μεγάλωσε και καλλιέργησε τα όνειρά μου: να τελειώσω το πανεπιστήμιο με υψηλό μέσο όρο, να εξασφαλίσω μια μεγάλη θέση στο Νοσοκομείο Ζεϊτούνα ως φαρμακοποιός και τελικά να μπορέσω να ταξιδέψω έξω από τη Συρία και να δω τον κόσμο”. Ποιον κόσμο να δει και ποια Συρία να υπομείνει; Τώρα το δίλημμα επανέρχεται. Να μείνει να πολεμήσει για την Επανάσταση εναντίον των κυβερνητικών δυνάμεων του Άσαντ ή να εγκαταλείψει τη Συρία με το αγέννητο μωρό της αναζητώντας μια νέα ζωή, ίσως μαζί και με τη στενή της φίλη τη Λεϊλά, τη μόνη που την ενδιαφέρει και τη στηρίζει;
Είναι η μόνη φαρμακοποιός που έχει απομείνει σε τρεις ολόκληρες γειτονιές, το βλέπει ως υποχρέωσή της να μείνει για να βοηθήσει. Γίνεται εθελόντρια νοσηλεύτρια βοηθώντας όπως και όπου μπορεί. “Δεν θέλω να κλαίω για το πώς θα τελειώσω τα εφηβικά μου χρόνια με τίποτα περισσότερο από χαμένες ελπίδες και ύπνο γεμάτο εφιάλτες. Θέλω να επιβιώσω”.
Η φωνή της συνείδησής της λέγεται Χάουφ, ένα φανταστικό πρόσωπο με το οποίο συνομιλεί, μετά τον τραυματισμό και τη νοσηλεία της, λόγω μιας έκρηξης. Οι ακροβολιστές της κυβέρνησης επιτίθενται διαρκώς σε αθώους, γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένους. “Αργότερα εκείνη τη μέρα, όταν ο Χάου εμφανίστηκε και μου είπε το όνομά του, χρειάστηκε λίγη ώρα για να συνειδητοποιήσω ότι ήμουν η μόνη που τον έβλεπε. […] Ήταν μια παραίσθηση που είχε έρθει για να μείνει. Μια παραίσθηση που, κάθε νύχτα τους τελευταίους επτά μήνες, τρέφει σκληρά τους φόβους μου ανατροφοδοτώντας τους”.
Μέσα σε όλα και οι έμποροι ελπίδας και προσφύγων, δυο χιλιάδες το κεφάλι για να σε πάρουν από το έρεβος της Συρίας και να σε περάσουν στην Ευρώπη, αν δεν βουλιάξεις πλέοντας μιάμιση μέρα στη Μεσόγειο ως την Ιταλία. “Τέσσερις χιλιάδες δολάρια και θα σας αφήσω να παρακάμψετε την ουρά αναμονής. Έως εκεί μπορώ να βοηθήσω. Μην αργήσεις να το σκεφτείς. Το σκάφος δεν περιμένει κανέναν”.
Ο Χαούφ την προτρέπει καθημερινά να φύγει, σαν “αμυντικός μηχανισμός” που θέλει να την προστατεύσει. Εκείνη αρνείται. Μένει και παλεύει. Ο κλοιός στενεύει. Ο κυβερνητικός στρατός σφυροκοπά τη Χομς, τα τρόφιμα λιγοστεύουν, σώνονται σχεδόν, το νερό ψάξε να το βρεις, οι νεκροί διαδέχονται ο ένας τον άλλον, συνηθίζεις πια να ακούς γι’ αυτούς που φεύγουν. Χάνει μέλη της οικογένειάς της στον πόλεμο. Και μέσα σε όλα, ενώ ο Χαούφ την καλεί να φύγει, η Σαλάμα μένει καθώς όλοι τη χρειάζονται, ο γιατρός στηρίζεται πάνω της, οι δεκάδες τραυματίες το ίδιο, η έγκυος φίλη της, η Λέιλα επίσης. Και η ίδια αναζητεί τι θέλει, τι μπορεί και τι αντέχει.
Το καταπληκτικό με τη Zoulfa Katouh είναι πως αφηγείται σαν έτοιμη από καιρό, σαν έμπειρη συγγραφέας και όχι σαν πρωτοεμφανιζόμενη. Η αμεσότητα της αφήγησης, ο τρόπος που στήνει τις λέξεις της, τους διαλόγους, τα αφηγηματικά μέρη, η ισορροπία που η ροή της ιστορίας της εκπέμπει, ο εσωτερικός ειρμός της Σαλάμα που είναι συγκινητικός, οικείος, ελπιδοφόρος μέσα στην ανελέητη σκληρότητα όσων συμβαίνουν και περιγράφει και με μια γλώσσα που δίχως μοντερνιές και ψευδονεανιζούσα γλώσσα, στέκεται ελκυστική για κάθε αναγνώστη, έφηβο και ενήλικα. Κατά έναν παράξενο τρόπο, ένα τόσο σκληρό σκηνικό, ρεαλιστικό και υπαρκτό, ακόμα και τώρα που είμαστε εδώ, είναι γεμάτο από αισιόδοξους παλμούς, από φωτεινά σήματα κατευθυνόμενα προς κάθε έτοιμο δέκτη, καθώς σχεδόν σε κάθε σελίδα θα συναντήσεις ελπίδα, θα ανταμώσεις με το φως ακόμα κι αν ο ζόφος προσπαθεί να το καλύψει. Ο πόλεμος, η σκληρότητα, δεν αποκρύπτονται, είναι εκεί, αποκωδικοποιημένοι, διαθέσιμοι, κυνικοί, απολύτως ορατοί. Ο έρωτας εμφανίζεται στο πράσινο βλέμμα του Κενάν ως μια κινητήριος δύναμη, η αίσθηση του χρέους είναι πανταχού παρούσα και αδιαπραγμάτευτη και η Σαλάμα, η Λέιλα, ο Κέναν γίνονται μια κραυγή ελευθερίας απέναντι στα στερεότυπα και τα εσκαμμένα που άλλοι έθεσαν ως θέσφατα για σένα.
Μέσα σε αυτή την ωμή πραγματικότητα που διαστέλλεται και συστέλλεται γύρω από τη Σαλάμα κατά κύριο λόγο, η Katouh εισχωρεί στον σκληρό πυρήνα των συναισθημάτων των ηρώων της, τον επεξεργάζεται μικροσκοπικά, αρχιτεκτονώντας το συναισθηματικό φορτίο τους, το ψυχικό άλγος τους, τις ελπίδες και τις ματαιώσεις τους, τις καταθέσεις και τις αποσύρσεις τους. Όλο αυτό είναι στημένο επιδέξια. Και μαζί με την σκληρή προσωποποίηση του πολέμου, την απόλυτη ευθυγράμμισή του με τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας, τους αμάχους και τους αθώους, έχουμε ένα πολυπρόσωπο, υπερβατικά καθολικό, σύγχρονο πορτρέτο με βάση την ελπίδα, την ανθρωπιά και την πίστη ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος. Κι αυτό κάνει μια τόσο σκληρή ιστορία, ένα μυθιστόρημα από εκείνα που η σύγχρονη βιομηχανία αποκαλεί feelgood.
Για αναγνώστες από 14-15 περίπου ετών.
Εκδόσεις Διόπτρα.
Απόσπασμα
Δείτε απόσπασμα εδώ
Διακρίσεις
Το πρώτο ΥΑ μυθιστόρημα Σύριας συγγραφέως που εκδίδεται ταυτόχρονα σε ΗΠΑ και Αγγλία.
Στη βραχεία λίστα των Βritish Book Awards.
Καλύτερο ΥΑ βιβλίο της χρονιάς από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης.
Καλύτερο ΥΑ βιβλίο της χρονιάς από Αmazon.
Καλύτερο ΥΑ βιβλίο της χρονιάς από Washington Post.
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Όσο οι λεμονιές ανθίζουν |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | As long as the lemon trees grow
|
| Συγγραφέας: | |
| Εικονογράφος εξωφύλλου: | Βασίλης Κουτσογιάννης |
| Εκδόσεις: | Διόπτρα, Οκτώβριος 2023 |
| Μετάφραση: | Αλέκος Αντωνίου |
| Επιμέλεια: | Ελένη Πάντου-Κίκκου |
| Σελίδες: | 496 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,5 |
| ISBN: | 978-618-220-397-2 |
