Το Μπαλκόνι είναι το τρίτο βιβλίο της Αγγλίδας εικονογράφου Μελίσα Καστριγιόν που μεταφράζεται στα ελληνικά μετά Το Κίτρινο Καγιάκ και το Αν είχα ένα όνειρο (όλα από τις εκδόσεις Ποταμός). Έχει εικονογραφήσει το εξώφυλλο και στο Μια στάλα μαγεία της Μισέλ Χάρισον.
Ουσιαστικά πρόκειται για ένα silent/wordless/χωρίς λέξεις βιβλίο, αφού έχουμε λιγότερες από μία λέξεις ανά σελίδα και με πολλά πλήρως “σιωπηλά” εικονογραφημένα σαλόνια. Όλα αυτά ελάχιστα νοιάζουν το παιδί και το περιβάλλον του. Εκείνο που έχει σημασία για όλους είναι ο θαυμαστός πλούτος που κρύβουν αυτά τα βιβλία. Το να πεις “βάλε λόγια” σε ένα βιβλίο δίχως λόγια είναι η αρχή. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Το παιδί αναγνώστης καλείται να διαβάσει τις εικόνες, να δει την χρονική τους ακολουθία ενώ αυτές “σιωπούν” και κρύβουν τις λέξεις τους, να διαβάσει την ιστορία, να την φανταστεί να μπαίνει σε λέξεις, να τη διορθώσει ή τροποποιήσει όταν κάτι έχει αντιληφθεί λάθος. Ουσιαστικά καλείται να τη φτιάξει από την αρχή.
Είναι σα να παρακολουθείτε βουβό κινηματογράφο. Πόσες σκέψεις γεννά το μυαλό σας, πόσες λέξεις σας έρχονται για να εξηγήσετε αυτό που βλέπετε, να το νοηματοδοτήσετε, να το κάνετε να σταθεί πάνω στις δικές σας λέξεις;
Κυρίως, αυτά τα βιβλία αποθεώνουν δύο πράγματα: από τη μία την ασύγκριτη δύναμη των εικόνων που λένε μόνες τους μια ιστορία, από την άλλη την ηχηρή απουσία των λέξεων που φωνάζουν ότι λείπουν και το φωνάζουν στον αναγνώστη.
Το Μπαλκόνι κυριαρχείται, δονείται, σαρώνεται από την ορμή των εικόνων της Μελίσα Καστριγιόν. Το μοναδικό της στυλ, ένα παράξενο και παράδοξο μείγμα γοτθικής, ιαπωνικής, ποπ αρτ και κόμικς κουλτούρας, με τα βαθιά, αντιτιθέμενα χρώματα που μοιάζουν σαν αγκαλιά προς τον αναγνώστη, ενορχηστρώνει μια ξεχωριστή αναγνωστική εμπειρία που σε αγκυλώνει σκίτσο σκίτσο. Η οικονομική μετανάστευση μιας οικογένειας την οδηγεί από την ήρεμη περιφέρεια της χώρας στην απρόσωπη πόλη και το κορίτσι, θλιμμένο και εγκλωβισμένο, βρίσκει σταδιακά τα πατήματά του και έναν μοναδικό τρόπο να θριαμβεύσει έναντι του αστικού τοπίου και του κυρίαρχου τρόπου ζωής.
Για το περιεχόμενο δε θα ήθελα να πω περισσότερα, ώστε να αποφύγω τις spoiler προδοσίες. Η αισθητική του βιβλίου, εκκινώντας ήδη από το ιδιαίτερο σχήμα του (15 Χ 29) και την ποιότητα του χαρτιού και της εκτύπωσης, μέχρι τα προαναφερθέντα εικόνες και (βραχύτατο) κείμενο, είναι εξαιρετικά υψηλή και Το Μπαλκόνι βαδίζει έναν αριστουργηματικό δρόμο.
Αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε ένα τέτοιο βιβλίο.
Μικρά μυστικά για να πετύχουμε μια καλή σχέση με το εικονοβιβλίο
1. Πάρτε λοιπόν post-it, γράψτε τα λόγια του μικρού συγγραφέα όπως του έρχονται και κολλήστε τα σε κάθε σελίδα. Στο τέλος διαβάστε σε ένα σύνολο το βιβλίο που έφτιαξε η φαντασία του.
2. Μην λησμονήσετε: Το/τα παιδί-/α πρέπει να έχουν καλή οπτική επαφή με το βιβλίο και όλες τις λεπτομέρειές του. Ακόμα και ένα μικρό πραγματάκι μπορεί να γεννήσει φοβερές ιδέες σε ένα παιδί. Αν κάτι σημαντικό του διαφεύγει, προσπαθήστε να τον/την κάνετε να το δει, μήπως και το υπολογίσει στην αφήγησή του. Αν όχι, καθόλου δεν πειράζει. Θα το κάνει κάποια επόμενη φορά (βλέπε παρακάτω σημείο 5).
3. Ο ρόλος μας δεν είναι να πούμε εμείς μια ιστορία, αλλά να ενθαρρύνουμε με μικρές, ανοιχτές, ερωτήσεις-κλειδιά το παιδί να δημιουργήσει λέξη λέξη τη δική του προσωπική αφήγηση. Η παρουσία μας ασφαλώς δεν είναι απλά διακοσμητική. Συνδημιουργούμε την ιστορία μαζί με το παιδί, νικώντας την αδυναμία του να εκφραστεί με έξυπνες ερωτήσεις ανοιχτού τύπου. Ανοιχτού τύπου: Πού νομίζεις ότι πήγε/κρύφτηκε…; Πώς νομίζεις ότι θα ξεφύγει/εμφανιστεί/τον λένε/βρήκε το…; Ερωτήσεις δηλαδή που δεν μπορούν να απαντηθούν με ένα Ναι ή Όχι, αλλά δίνουν πάσες φαντασίες στο παιδί.
4. Μην απαιτήσετε από το παιδί να είναι σταθερά καθιστό μπροστά από το βιβλίο. Επιτρέψτέ του να σηκωθεί, να κινηθεί, να αποκτήσει ενεργό ρόλο, να γίνει κάποιος από τους ήρωες. Επιτρέψτε στο σώμα του να βιώσει αυτήν την οπτική εμπειρία. Έτσι θα προκύψουν ταυτίσεις, συναισθήματα, αποκαλύψεις. Να σηκωθεί δε σημαίνει να κάνει βόλτες συνεχώς και εσείς να τον κυνηγάτε ξοπίσω για να τελειώσετε την αφήγησή σας.
5. Ενθαρρύνετε να παιδιά να σας μιλήσουν για αυτά τα συναισθήματα και τις σκέψεις. Να μην μείνουν σε μια απλή αφήγηση “και μετά έγινε αυτό…” αλλά να δώσουν χρώμα σκέψεων και συναισθημάτων στα λεγόμενά τους. “Πώς νιώθει τώρα ο ήρωας; Εσύ νιώθεις έτσι ποτέ; Λες να φοβάται κάτι; Εσύ τι θα έκανες στη θέση του;”
6. Ο τίτλος μπορεί να προβλεφθεί στην αρχή ή καλύτερα να ονομαστεί στο τέλος, όταν το παιδί θα έχει φτιάξει όλη την ιστορία.
7. Απολαύστε τη διαδρομή. Δε θα είναι πάντα απίθανη και συναρπαστική, αλλά αν το ζήσετε κι εσείς πλάι στο παιδί, θα γίνει.
8. Το εικονοβιβλίο δεν τελείωσε εδώ. Τρεις, έξι, δώδεκα μέρες, εβδομάδες, μήνες μετά, το ίδιο παιδί πιθανότατα θα σας πει άλλα: άλλη ιστορία ή την ίδια με περισσότερες, λιγότερες, διαφορετικές λεπτομέρειες, θα αλλάξει σίγουρα πράγματα και θα δώσει νέο ενδιαφέρον στις συζητήσεις σας. Το εικονοβιβλίο είναι ένα ανοιχτό βιβλίο. Είναι ένας κόσμος που περιμένει κάθε παιδί και την φαντασία του. Είναι ένα βιβλίο που κάνει κάθε παιδί έναν συγγραφέα. Είναι ένα πυρηνικό όπλο που σκορπά την πολυπόθητη φαντασία του παιδιού παντού. Όχι μόνο μην φοβάστε τα εικονοβιβλία. Αναζητήστε τα με πάθος. Και κυρίως: μην σκαλώσετε στην πρώτη δυσκολία. Τα καλά πράγματα θέλουν και μια μικρή αποτυχία για να ξεκινήσουν.
9. Ερωτήσεις που μπορούν να ξεκλειδώσουν τη διστακτικότητα:
Τι βλέπεις εδώ; Ποιος/ποια είναι αυτή; Πού πηγαίνει νομίζεις; Τι κάνει εκεί; Γιατί νιώθει έτσι; Εσύ έχεις νιώσει ποτέ έτσι; Τι πιστεύεις ότι κρύβεται εκεί; Τι λες ότι γράφει;
Γιατί να επιλέξετε ένα βιβλίο χωρίς λέξεις;
- Αναπτύσσουν εκπληκτικά τη φαντασία.
- Δεν έχουν σωστή και λάθος “ανάγνωση”. Όλες οι αναγνώσεις που κάνει το παιδί στις εικόνες είναι σωστές και δεν το διορθώνουμε.
- Το παιδί ενθαρρύνεται να σπάσει τον κώδικα της γλώσσας, καθώς δεν πνίγεται στο ποτάμι των πολλών προτάσεων, ενώ παράλληλα παραμερίζει το εμπόδιο του “δε ξέρω να διαβάζω”.
- Επιδέχονται αμέτρητες τροποποιήσεις, μέρες ή μήνες μετά.
- Τα παιδιά εστιάζουν στο κατ’ εκείνα σημαντικά και όχι σε ό,τι ο/η συγγραφέας/εικονογράφος θεωρούν σημαντικό.
- Αναπτύσσουν την παρατηρητικότητα των παιδιών.
- Εξαιρετική υποβοήθηση της προφορικής έκφρασης και επικοινωνίας.
Εκδόσεις Ποταμός.
Για παιδιά 4-7 ετών περίπου.
Διακρίσεις
Το Soundtrack του βιβλίου
Το νησί των συναισθημάτων – Μ. Χατζιδάκις
Θαλασσογραφία – Διονύση Σαββόπουλο, Βασίλης Σαλέας
Francis Goya – La Raggazia Di Blue
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Το μπαλκόνι |
| Συγγραφέας: | Μελίσσα Καστριγιόν |
| Εικονογράφηση: | Μελίσσα Καστριγιόν |
| Εκδόσεις: | Ποταμός, Σεπτέμβριος 2020 |
| Σχεδιασμός ελλ. γραμμάτων: | Δάφνη Κουγέα |
| Σελίδες: | 48 |
| Μέγεθος: | 15 Χ 29 |
| ISBN: | 978-960-545-147-9 |
