Διαβάζεται σε 4′- Ηλικιακό κοινό: 5+ (target 5-8) – Λογοτεχνία για παιδιά
Το διάβασμα είναι ένας άλλος τρόπος να είσαι κάπου.
Ζοζέ Σαραμάγκου
Στην Ελλάδα είχε προηγηθεί η έκδοση από τον Καστανιώτη το 2006 με την εικονογράφηση του Ζουάο Καετάνο, τον πρώτο εικονογράφο του βιβλίου ο οποίος τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο Εικονογράφησης το 2001, χρονιά πρώτης έκδοσης του βιβλίου. Το 2020, οι εκδόσεις Μέλισσα, ξανάφεραν αυτό το κείμενο του Ζοζέ Σαραμάγκου με την εικονογράφηση του Αντρέ Λετρία, σε μετάφραση Χρήστου Μπουλώτη.
Πρόκειται για ένα μοναδικής ομορφιάς κείμενο που συμπλέκεται με τον εσωτερικό μονόλογο και αμφισβήτηση του ίδιου του συγγραφέα για τη δυνατότητά του να γράψει μία ιστορία για παιδιά. Ο συγγραφέας αρχίζει την ιστορία δηλώνοντας την αδυναμία του, τη μη γνώση του να γράφει ιστορίες για παιδιά και την ολοκληρώνει ανοίγοντας ένα παράθυρο σε όλους να γράψουν τις δικές τους ιστορίες ή να πουν τη δική του καλύτερα από τον ίδιο.
Η ιστορία του κινείται, λοιπόν, σε δύο επίπεδα αφήγησης, ένα πρώτο με τον συγγραφέα να ομολογεί ότι είναι ο αφηγητής της ιστορίας, καταθέτοντάς μας τις σκέψεις και ανησυχίες του και ένα δεύτερο που αποτελεί την ιστορία του αγοριού.
Στο μέσον αυτής της ειλικρινούς, ταπεινής εξωτερίκευσης των συγγραφικών του ανησυχιών, παρακολουθούμε την ιστορία ενός αγοριού που φεύγει μακριά από το χωριό όπου ζει με την οικογένειά του, διασχίζει τόπους και τόπους, περνά από ποτάμια και ελαιώνες και συναντά ένα ετοιμόρροπο λουλούδι, μαραμένο και άψυχο. Για να το σώσει, περπατά και τρέχει δρόμους και διαδρομές για να του κουβαλήσει λίγο νερό από τον ποταμό. Φορές και φορές την ίδια διαδρομή. Μέχρι που το ανέστησε και κοιμήθηκε κάτω από τον ίσκιο του. Γιατί αυτό ήταν το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου…
Δίπλα στην αυτοθυσία του αγοριού, βλέπουμε την κινητοποίηση του χωριού να βρει και τελικά να σώσει το αγόρι.
“Να, λοιπόν, τι ήθελα να αφηγηθώ. Είναι, αλήθεια, κρίμα που δεν ξέρω να γράφω ιστορίες για παιδιά. Τουλάχιστον όμως τώρα ξέρετε πώς περίπου θα ήταν η ιστορία μου και θα μπορέσετε να τη διηγηθείτε αλλιώς, με λέξεις πιο απλές απ’ τις δικές μου. Κι αργότερα, ποιος ξέρει, ίσως καταφέρετε να γράψετε εσείς ιστορία για παιδιά…”
Δεν είναι μόνο αυτή η αίσθηση ταπεινότητας του βραβευμένου με Νόμπελ Ζοζέ Σαραμάγκου που σε αιχμαλωτίζει, δεν είναι αυτή η αμφιβολία του και η αβεβαιότητά του αν γράφει κάτι που αξίζει να διαβάσεις. Ο συγγραφέας παραδίδει μια ιστορία, δική του, για να την πεις εσύ όπως μπορείς, ίσως και καλύτερα από τον ίδιο. Σου καταθέτει έτσι την ψυχή και το πνεύμα όλων των ιστοριών του κόσμου: όταν τις διαβάζεις γίνονται δικές σου, να τις αλλάξεις, να τις πεις με λέξεις που είχες βρει εσύ, να τους ανάψεις τη δική σου φωτιά πάνω στα δαδιά που καίνε κάτω από τις δικές τους λέξεις. Πόσο υπέροχο! Πόσο συγκλονιστικά υπέροχο!
Η ιστορία του αγοριού υμνεί τη διαχρονική περιέργεια και ανάγκη των παιδιών να εξερευνήσουν τον κόσμο, να γνωρίσουν τι υπάρχει πέρα από τους τοίχους του σπιτιού τους, να περπατήσουν μέσα στη φύση, να την κοιτάξουν κατάματα, να δουν τη μαγεία και τους κινδύνους της. Εκτός αυτού, ο συγγραφέας τονίζει, αν όχι υμνεί, την προσωπική ευθύνη που είναι η κινητήριος δύναμη που προχωρά τα πράγματα στη ζωή: ένα αγόρι έκανε κάτι απίστευτο για να σώσει ένα λουλούδι που ήταν στα πρόθυρα του τέλους. Το λουλούδι αυτό έγινε… το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου. Ίσως από την τρομερή αυτοθυσία του αγοριού να το σώσει. Ίσως από την τρομερή προσπάθεια που κατέβαλλαν οι κάτοικοι του χωριού για να εντοπίσουν το χαμένο αγόρι και να το σώσουν.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι φράσεις του Σαραμάγκου που υποδηλώνουν ταπεινότητα, σχετικότητα, μέχρι και αδυναμία να γράψει μια ιστορία για παιδιά, μοιάζουν περισσότερο με μια κεκαλυμμένη θεωρητική προσέγγισή του των ιστοριών για παιδιά: απουσία διδαγμάτων, απλότητα λέξεων, απουσία βεβαιοτήτων από τον συγγραφέα, παράδοση της ιστορίας στον αναγνώστη που θα την πει όπως εκείνος θέλει και μπορεί.
Γιατί το λέω; Λέει ο Σαραμάγκου σε αυτήν την παράξενη “εισαγωγή” του:
“Στην ιστορία που ήθελα να γράψω, μα τελικά δεν έγραψα, υπήρχε ένα χωριό. (Από δω και πέρα θα αρχίσουν να εμφανίζονται μερικές δύσκολες λέξεις: όποιος δεν τις ξέρει θα πρέπει να τις ψάξει στο λεξικό ή να ρωτήσει τον δάσκαλο.)”
Νομίζεις ότι θα διαβάσεις Σαραμάγκου για ενήλικες. Όμως οι δύσκολες λέξεις που υπόσχεται ο Σαραμάγκου δεν έρχονται ποτέ. Όπως δεν έρχονται ποτέ ούτε τα ηθικά διδάγματα για τα οποία μιλάει στο τέλος αλλά δεν κατονομάζει. Αφήνει να δεις όσα μπορείς, όσα θες, δίχως να σου λέει τίποτε περισσότερο.
Υπάρχουν αρκετά ακόμα σημεία που δείχνουν ότι ο Σαραμάγκου οριοθέτησε μία προσέγγιση πάνω στις ιστορίες για παιδιά. Αξίζει να ανοίξετε αυτό το βιβλίο και να το μελετήσετε λέξη λέξη.
Οι εικόνες του Ζοζέ Λετρία δεν είναι στατικές και μέσα από μια αφαιρετική προσέγγιση δημιουργούν μια ατμόσφαιρα οπτικής αφήγησης με στοιχεία που άλλοτε υπάρχουν και άλλοτε δεν υπάρχουν στο κείμενο. Τα εικονογραφικά στοιχεία που έχει τοποθετήσει συνεργάζονται με τις λέξεις και τις ιδέες αναδύοντας συναισθήματα και την συνολική συναισθηματική ένταση του αγοριού από την εξερεύνηση ως την προσπάθειά του να σώσει το λουλούδι. Η μεταβολή στην χρωματική παλέτα του φόντου περιγράφει τη διαβάθμιση στην ένταση της ιστορίας, κυρίως στον νου του αγοριού, τον οποίο απεικονίζει και φωτίζει με διάφορους τρόπους. Πρόκειται για τον εικαστικό θρίαμβο μιας πολυσήμαντης απλότητας.
Διακρίσεις
Δείτε στο ELNIPLEX:
Ταινία μικρού μήκους του 2007 από τον Juan Pablo Etcheverry που προτάθηκε για βραβείο καλύτερης ταινίας animation μικρού μήκους στα Goya Awards.
Με μια ματιά
- Δεν είναι μόνο αυτή η αίσθηση ταπεινότητας του βραβευμένου με Νόμπελ Ζοζέ Σαραμάγκου που σε αιχμαλωτίζει. Ο συγγραφέας παραδίδει μια ιστορία, δική του, για να την πεις εσύ όπως μπορείς, ίσως και καλύτερα από τον ίδιο. Σου καταθέτει έτσι την ψυχή και το πνεύμα όλων των ιστοριών του κόσμου: όταν τις διαβάζεις γίνονται δικές σου, να τις αλλάξεις, να τις πεις με λέξεις που είχες βρει εσύ, να τους ανάψεις τη δική σου φωτιά πάνω στα δαδιά που καίνε κάτω από τις δικές τους λέξεις.
- Η ιστορία του αγοριού υμνεί τη διαχρονική περιέργεια και ανάγκη των παιδιών να εξερευνήσουν τον κόσμο, να γνωρίσουν τι υπάρχει πέρα από τους τοίχους του σπιτιού τους, να περπατήσουν μέσα στη φύση, να την κοιτάξουν κατάματα, να δουν τη μαγεία και τους κινδύνους της και την προσωπική ευθύνη που είναι η κινητήριος δύναμη που προχωρά τα πράγματα στη ζωή.
Το Soundtrack του βιβλίου
Wim Mertens – Struggle For Pleasure
Οι Δολοφόνοι – Μάνος Χατζιδάκις
Trevor Jones – Promentory (The Last of the Mohicans)
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | A mayor flor do mundo |
| Συγγραφέας: | Ζοζέ Σαραμάγκου |
| Εικονογράφηση: | Andre Letria |
| Εκδόσεις: | Μέλισσα, Σεπτέμβριος 2020 |
| Μετάφραση: | Χρήστος Μπουλώτης |
| Επιμέλεια-Διορθώσεις: | Αναστασία Καραστάθη |
| Σελίδες: | 54 |
| Μέγεθος: | 23 Χ 28 |
| ISBN: | 978-960-20-4416-2 |
