Το αγόρι από το Μπούχενβαλντ- Η αληθινή ιστορία ενός παιδιού που επέζησε από το Ολοκαύτωμα, των Ρόμπι Γουέισμαν, Σούνα ΜακΚλίλλαντ

Ένας μεγάλος σιδηροδρομικός κόμβος που ένωνε τις μεγάλες πόλεις της Πολωνίας -Βαρσοβία, Λιούμπλιν, Κρακοβία, Λοτς ήταν το Σκαρζίσκο-Καμιέννα, στα κεντρικά και νότια της χώρας. Με την είσοδό τους στη χώρα το 1939, οι Γερμανοί οικειοποιήθηκαν προς όφελός τους, πέραν όλων, και το εργοστάσιο πυρομαχικών της πόλης, όπου δούλευαν οι τέσσερις από τους δεκαεννιά χιλιάδες κατοίκους της πόλης.

Η αληθινή ιστορία ενός επιζώντα του Ολοκαυτώματος. Η όμορφη γλυκιά ζωή της δεκαετίας του 20′ και του 30′ θα δώσει τη θέση της στο έρεβος. Ο αφηγητής του βιβλίου, ο Πολωνός Ρόμπι Γουέισμαν (γεννημένος ως Ρόμεκ Βάισμαν), είναι γεννημένος στις 2 Φεβρουαρίου 1931. Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, όταν εισβάλλει ο Χίτλερ στην Πολωνία, είναι μόλις 8,5 ετών. Και δέκα, όταν το 1941 τους μεταφέρουν σε γκέτο.

Το 1945 το 90% των Εβραίων της Πολωνίας θα είναι νεκροί. “Ήμουν κι εγώ εκεί. Είμαι ένα από τα παιδιά που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα“. Αποφάσισε να πει την ιστορία του πολύ αργότερα, το 1984, όταν έμαθε πως ένας Καναδός δάσκαλος {ο Βάισμαν είχε μετακομίσει στον Καναδά από το 1948 αλλάζοντάς το όνομά του από Ρόμεκ Βάισμαν σε Ρόμπερτ-Ρόμπι Γουίεσμαν} είπε στους μαθητές του ότι όσα έζησε εκείνη την τραγική περίοδο δεν συνέβησαν ποτέ, ότι ήταν ένα εβραϊκό ψέμα.

Στις 11 Απριλίου του 1945, ο αμερικανικός στρατός απελευθέρωσε είκοσι χιλιάδες, ανάμεσά τους και χίλια παιδιά, από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Χίλια αγόρια κάτω των δεκαοκτώ ετών που βίωσαν τα βασανιστήρια και τη ναζιστική βαρβαρότητα. Ένα από τα χίλια αγόρια του Μπούχενβαλντ ήταν ο δεκατετράχρονος πλέον Βάισμαν που επέζησε δουλεύοντας σαν εργάτης-σκλάβος στο εργοστάσιο πυρομαχικών της περιοχής.

Κανείς δεν πίστευε ότι αυτά τα γεμάτα θυμό και επιθετικότητα παιδιά θα αποκτούσαν ποτέ μια φυσιολογική ζωή. Ήταν μετρ της διχόνοιας, έλυναν όλες τους τις διαφορές με ξύλο και σύγκρουση. 427 αγόρια, ανάμεσά τους και ο Ρόμεκ μεταφέρθηκαν με τρένο μέσω μιας φιλανθρωπικής οργάνωσης που ιδρύθηκε το 1929 (πρώτος πρόεδρός της ο Άλμπερτ Αϊνστάιν) από Εβραίους διανοουμένους (OSE) σε ένα ίδρυμα επανένταξης στο Εκουί της Γαλλίας, φορώντας μάλιστα στολές της ναζιστικής νεολαίας, με σκοπό να αφήσουν πίσω τους τις φριχτές εμπειρίες τους. Στην αρχή, η επιλογή ήταν ότι δεν έπρεπε να μιλήσουν για όσα συνέβησαν, αλλά τελικά επικράτησε η λύση της επεξεργασίας της θλίψης και του τραύματός τους.

“Τα τρομακτικά παιδιά του Μπούχενβαλντ. Οι ψυχίατροι που μας εξέτασαν είπαν πως κανένας από εμάς δε θα ζούσε πάνω από την ηλικία των σαράντα. Ήμασταν τελείως κατεστραμμένοι, έτσι είπαν. Κάποιοι δημοσιογράφοι έφτασαν να γράψουν ότι για να καταφέρουμε να επιζήσουμε μόνο εμείς ανάμεσα σε τόσους και τόσους, πρέπει να ήμασταν απίστευτα σκληρόπετσοι, πονηροί, επιθετικοί και κακόβουλοι. Κι όμως, η OSE, η οργάνωση που φρόντιζε για τα εβραιόπουλα, θέλησε να μας βοηθήσει”.

Τους διέψευσαν. Όχι όλοι, αλλά πολλοί από αυτούς. Μεγάλωσαν και άρχισαν να αγγίζουν τα όνειρά τους. Αλλά δεν ξέχασαν. Στα στρατόπεδα του θανάτου, οι κρατούμενοι ψιθύριζαν μέσα στη νύχτα: “Όποιος από εσάς βγει ζωντανός από εδώ μέσα πρέπει να αφηγηθεί όσα έγιναν. Ο κόσμος πρέπει να θυμάται. Για να μην τα ξαναζήσει“. Αυτήν την ιστορία αποφασίζει ο Γουέισμαν να αφηγηθεί με κάθε λεπτομέρεια που θυμόταν στην συν-συγγραφέα του βιβλίου Σούζαν ΜακΚλίλλαντ το 2020, σε ηλικία 89 ετών για να κυκλοφορήσει το 2021 και να το φέρουν πολύ γρήγορα οι Εκδόσεις Πατάκη στην Ελλάδα.

Να πούμε ότι συγκινεί και ραγίζει καρδιές ο Γουέισμαν μάλλον είναι περιττό. Η ιστορία του, η ιστορία των αγοριών του Μπούχενβαλντ είναι καθηλωτική και αποκαλύπτει με γλαφυρότητα από τη μία την ασύλληπτη βαρβαρότητα των ναζί, από την άλλη τη συνωμοσία της ζωής, της αγάπης και της θέλησης για ζωή, κόντρα σε όλα τα προγνωστικά και τα προσδοκώμενα. Μπορεί να μην επιλέγει τη γραμμική αφήγηση αλλά τις αναδρομές, αυτό όμως δεν δημιουργεί προβλήματα στον ρυθμό της ιστορίας καθώς οι αναδρομές αυτές έχουν μια καλή θέση και ροή μέσα στο σύνολο.

Ο παραλογισμός φωτίζεται σε όλες του τις διαστάσεις από μικρά ή μεγαλύτερα γεγονότα και λεπτομέρειες:

Με τον αδερφό μου τον Αμπράμ δουλεύαμε δίπλα δίπλα στο εργοστάσιο πυρομαχικών. Δώδεκα ώρες την ημέρα, από Δευτέρα μέχρι Σάββατο. Η Κυριακή, μέρα ιερή για τους Χριστιανούς, ήταν αργία για τους Γερμανούς, κι έτσι είχαμε και εμείς οι εργάτες-σκλάβοι μια ολόκληρη μέρα ξεκούρασης.

Το βιβλίο ξεχωρίζει επιπροσθέτως και από το γεγονός ότι ακολουθεί μια ομάδα διασωθέντων αρκετά μετά την απελευθέρωσή τους, τη στιγμή που τα περισσότερα βιβλία το Ολοκαύτωμα στέκονται στα χρόνια του φρικτού εγκλεισμού. Έτσι, βλέπουμε από κοντά το αποτέλεσμα αυτής της βαρβαρότητας στις ζωές των παιδιών αυτών, το πώς οι περισσότεροι έβλεπαν την απελευθέρωσή τους ως πρόβλημα που έφερνε απόγνωση και επιζητούσαν τη φυλακή τους, κάτι που έχει τεράστιο ενδιαφέρον, καθώς το βιβλίο δεν αποτελεί μόνο μια εξαίρετη μαρτυρία με την ορμή του προσωπικού βιώματος αλλά και ένα μεστό βιβλίο ψυχολογικής προσέγγισης των ανθρώπων που έζησαν εκεί.

Ο ενικός στον τίτλο ενισχύει την αμεσότητα της προσωπικής μαρτυρίας αλλά και δυναμώνει τη συμπερίληψη: άλλα 426 αγόρια ήταν σαν αυτόν. Δεν ήταν μια μεμονωμένη περίπτωση ο Γουέισμαν.