Τα αργά παπούτσια, της Σαρλότ Λεμέρ

Να αργείς. Να αργείς για να απολαμβάνεις. Να προδίδεις το πνεύμα της εποχής που θέλει να τρέχεις να προλάβεις, να μην κοιτάς γύρω σου, να μην παρατηρείς, να παραληρείς μέσα στον ίλιγγο της ταχύτητας, να μην συνδιαλέγεσαι, να ορμάς με φόρα προς την κατανάλωση. Να περιμένεις. Να κρατάς για μετά. Να έχεις να προσμένεις. Να επιμένεις. Να έχεις φυλακτά για να μοιράζεις την απόλαυση. Να μην καταβροχθίζεις λαίμαργα στιγμές μεμιάς, αφήνοντας άνυδρη τη γη σου για μετά. Κι αργοπερπάτα. Αργοπερπάτα μέσα στη φύση, στα μικρά κομμάτια της που οικοδομούν σιγά σιγά το παζλ μέσα σου.

Ενσυνειδητότητα. Ζήσε το τώρα. Όσο οι άλλοι τρέχουν, εσύ επιβράδυνε, ρεύσε. Πήγαινε κόντρα στον καιρό. Μάζεψε εικόνες και λέξεις και στιγμές και σκέψεις και εμπειρίες. Αυτά θα ανακαλέσεις όταν ο καιρός το απαιτήσει, αυτά θα φτιάξουν τον άφθαρτο, διαχρονικό πλούτο σου.

“Άραγε υπάρχει κάποιος πιο αργός από μένα; ρωτάει τα φυτά και τα λουλούδια. Για πρώτη φορά έχει χρόνο να δει έναν υάκινθο να ανθίζει…”

Χιλιάδες πράγματα συμβαίνουν γύρω μας κάθε στιγμή κι εμείς κάτω από το βήμα το γοργό χάνουμε τα πάντα. Η Ζιζέλ γίνεται μια ηρωίδα που συμπαθείς, που προτυποποιεί μια στάση ζωής αξιοζήλευτη. Δεν διασπείρω αυταπάτες. Και θα τρέξουμε και θα βιαστούμε. Αλλά πάντα; Δε θα βρούμε ποτέ χρόνο και τόπο να κοιτάξουμε γύρω μας, να παρατηρήσουμε, να αντλήσουμε κάτι διαφορετικό;

Η Charlotte Lemaire, στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, έστρεψε το βλέμμα μας στη λεπτομέρεια και τους συμβολισμούς: “Επίσης, υπάρχει μια λεπτομέρεια στο βιβλίο που αναφέρεται στον μύθο του Αισώπου Ο λαγός και η χελώνα, στον οποίο ο πρώτος στίχος είναι «Δεν έχει σημασία να αρχίσεις να βιάζεσαι, αρκεί να φεύγεις στην ώρα σου». Στην ιστορία, τα αργά παπούτσια λένε «Δεν έχει καμία σημασία αν ξεκινήσεις νωρίς: πρέπει να τρέχεις». Σε αυτή τη σελίδα, μπορείτε να εντοπίσετε έναν λαγό και μια χελώνα… Νομίζω ότι τα εικονογραφημένα βιβλία είναι το τέλειο μέρος για αυτού του είδους τις παρακάμψεις!”

Κάπως έτσι, σημάδεψε τη λεπτομέρεια και τους συμβολισμούς ως δύο θεμελιώδη στοιχεία της ιστορίας της. Ο αναγνώστης θα παρατηρήσει, αναλόγως της αναγνωστικής ηλικίας και του δυναμικού του, λεπτομέρειες δουλεμένες άρτια και στοιχεία που συμβολίζουν, που παραπέμπουν, που συνομιλούν διακειμενικά ή μη, που αναπτύσσουν δικές του αφηγήσεις, εκτρέποντας την ιστορία του βιβλίου προς τις ατραπούς που κάθε αναγνώστης μπορεί να δει.

Η ύπαρξη ενός σκληρού, άκαμπτου βράχου (“η θέλησή μου βράχος“, έλεγε ο Σολωμός), “πρόσωπο” ισχυρής θέλησης και ανατροπής στην ιστορία, που πέφτει τυχαία στην ιστορία και τη ζωή της Ζιζέλ, ως από μηχανής θεός, οι τρεις κάμπιες, πεινασμένες, ο ορισμός της μεταμόρφωσης, αυτή τη φορά μεταμορφώνουν τον βράχο Πιερό, προτού οι ίδιες προβούν στη δική τους μεταμόρφωση και αναγέννηση, η Ζιζέλ, το κορίτσι που θαυμάζεις για τον τρόπο που ανασυντάσσει και προτεραιοποιεί τη ζωή.

“Κάθε φορά που σε κοιτάζω, σε βλέπω διαφορετικό”.

“Πάντα τελειώνουμε ό,τι αρχίζουμε”.

“Τον νου σου, Ζιζέλ, τα κουπόνια για παγωτά δεν κρατάνε για πάντα… λένε οι κάμπιες”

Ο καιρός πέρασε. Τα πόδια της μεγάλωσαν. Τα παπούτσια δεν της κάνουν πια. Τα αφήνει κάπου, πρέπει να τα βρει κάποιος επόμενος. Κι εδώ η Lemaire φανερώνει ότι η ιστορία της Ζιζέλ δεν είναι μια ιστορία ιδιαιτερότητας και διαφορετικότητας, αλλά μια στάση αντίληψης των πραγμάτων που πρέπει να διαδοθεί.

Ως προς την εικονογράφησή της, η Lemaire επισημαίνει αυτό που θα δει ο αναγνώστης. “Μου αρέσει να χρησιμοποιώ τα πράσινα και τα μπλε… Αλλά αυτό που σίγουρα μου αρέσει να ζωγραφίζω είναι το φως! Πάντα ζωγραφίζω ένα πρώτο στρώμα χρώματος κάτω από ολόκληρη την εικόνα και μετά χτίζω τα υπόλοιπα… Το πρώτο στρώμα, το οποίο είναι συχνά ροζ/πορτοκαλί σε αυτό το βιβλίο, δίνει το χρώμα του φωτός και δημιουργεί μια «ατμόσφαιρα», γιατί κατά κάποιο τρόπο αγκαλιάζει όλα τα άλλα”.

Οι γεωμετρίες που δίνει σε όλες της τις εικόνες η Lemaire είναι άλλοτε στιβαρές, άλλοτε απροσδόκητες, αποπνέουν περιστασιακά την παιγνιώδη αίσθηση της σχολής του Έρικ Καρλ, αλλά και από τη φλαμανδική σχολή, όπως σημείωσε και η ίδια, με γραμμές που έχουν κάποιες αντιστοιχήσεις με τα τοπία (landscape paintings) του Πήτερ Μπρέγκελ του Πρεσβύτερου. Η Lemaire, όμως, είναι πιο “Φλαμανδή” θα έλεγα από κάθε βασικό εκπρόσωπο της σχολής: αδιαφορεί για τις σκληρές αναλογίες αντικειμένων και μορφών, για τις φωτογραφικές αποτυπώσεις, για τις φιγούρες στη ρεαλιστική τους διάσταση∙ την ενδιαφέρει η λεπτομέρεια αλλά όχι στην σκληρή της επίθεση, καθώς και η ψυχική διάθεση και διάσταση των εικόνων της ενώ αυτές αφηγούνται αρκετά πυκνότερα από το κείμενό της, πολλαπλασιάζοντας τη δύναμή του.

Εντυπωσιακή είναι η ασπρόμαυρη εισβολή σκίτσων μέσα στον ανεμοστρόβιλο των έντονων χρωμάτων που στήνει, κάτι που μας ώθησε ασφαλώς να τη ρωτήσουμε. “Χρησιμοποιώντας ασπρόμαυρα σκίτσα, σαν σχέδιο, οδηγούν πρώτα τον αναγνώστη να αναρωτηθεί∙ και αυτό μου αρέσει. Συμβολίζει επίσης κάποιες αλλαγές στην αφήγηση. Στη σελίδα όπου η Ζιζέλ πρώτη αρχίζει να περπατά με τα αργά παπούτσια, της δίνουν μια περίεργη αίσθηση και φεύγει η πραγματικότητά της σε ένα φανταστικό σύμπαν. Ο διαχωρισμός της εικόνας σε δύο διαφορετικές «διαστάσεις» δείχνει πώς νιώθει ο ίδιος ο χαρακτήρας να πηγαίνει από τη μια διάσταση στην άλλη… Και μετά, εξαρτάται από τον αναγνώστη πώς θα το ερμηνεύσει. Υπάρχουν πολλές πιθανές απαντήσεις!“, μας είπε η Charlotte Lemaire.

Η δημιουργός επιτυγχάνει ακριβώς να σβήνει την ένταση, να ηρεμεί το βλέμμα από το ρεύμα που κουβαλά και χτίζει στην οπτική και κειμενική της αφήγηση, να επιστρέφει πάλι στην ισχύ του στυλ της, συνεχίζοντας τον καλπασμό των αργών παπουτσιών της.