Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 8+ (target 9-13) – Λογοτεχνία για παιδιά
Χωρίς περιπέτεια, ο πολιτισμός είναι σε πλήρη παρακμή.
Alfred North Whitehead
Ο Τζιμ Κνοπφ και ο μηχανοδηγός Λουκάς είναι ένα από τα σημαντικότερα παιδικά βιβλία όλων των εποχών, που έχουν αγαπήσει ήδη πολλές γενιές αναγνωστών. Το μετέφρασε στα ελληνικά η σπουδαία συγγραφέας και μεταφράστρια Κίρα Σίνου, αποδίδοντας την ατμόσφαιρα, το ύψος, το χιούμορ, το πνεύμα και την τρυφερότητα της ιστορίας του σπουδαίου Μίχαελ Έντε.
Περί τίνος πρόκειται
Βρισκόμαστε στο μικροσκοπικό νησί της Καλοχώρας. Το μεγαλύτερο μέρος της ήταν ένα βουνό με δυο κορφές. Γύρω από το βουνό υπήρχαν σιδηροδρομικές γραμμές, γεφυράκια και διαβάσεις. Υπήρχαν δυο σπίτια, ένα σκέτο και ένα με μαγαζί και ένας σιδηροδρομικός σταθμός. Δεν χωρούσε τίποτε άλλο. Εκεί ζούσε ο κοντούλης, στρουμπουλούλης μηχανοδηγός Λουκάς μαζί με την ατμομηχανή του, την Έμα. Εκεί ζούσαν και μερικοί ακόμα άνθρωποι, όπως ο βασιλιάς Αλφόνσος ο Δώδεκα-παρά-τέταρτος, που για αυτόν τίποτα κακό δεν είχε πει ως τότε κανείς, και δύο υπήκοοι, ο κύριος Μανίκης και η κυρία Πώως.
Μια μέρα, ο ταχυδρόμος αφήνει ένα πακέτο με μια σχεδόν δυσανάγνωστη διεύθυνση για μια κυρία Κουτσοδόντα στη μουτζουρωμένη διεύθυνση Παλιά Οδός 133. Αφού αναζητούν τον παραλήπτη που… δεν υπάρχει, αποφασίζουν να ανοίξουν το πακέτο. Η έκπληξη που ξεπροβάλλει στο πακέτο είναι ένα μαύρο μωρό. Μετά την αρχική αναστάτωση, το υιοθετούν και το ονομάζουν Τζιμ. Και από μια τρύπα στο παντελόνι του και ένα κουμπί, αργότερα θα ονομαστεί Τζιμ Κνοπφ, που θα πει Τζιμ ο Κουμπής.
Ο καιρός περνά, ο Τζιμ μεγαλώνει, έχει γίνει ένας μισός υπήκοος. Σε μια άλλη χώρα θα πήγαινε ήδη σχολείο. Εδώ όμως όχι, δεν έχει τέτοιες ευκαιρίες. Ο Βασιλιάς Αλφόνσος αρχίζει να πιστεύει ότι το νησί είναι πολύ μικρό για τον Τζιμ. Έτσι, ανακοινώνει στον Λουκά και την Έμα ότι ο Τζιμ πρέπει να φύγει.
“Μέρα με τη μέρα μεγαλώνει. Πρέπει να σκεφτώ το μέλλον της χώρας μας, γι’ αυτό και είμαι βασιλιάς. Σε λίγα χρόνια ο Τζιμ ο Κουμπής θα γίνει ένας ολόκληρος υπήκοος. Και θα θελήσει τότε να χτίσει ένα σπίτι δικό του. Και πες μου, σε παρακαλώ, πού θα βάλουμε ένα ακόμη σπίτι; Αφού δεν μας μένει πια καθόλου χώρος, μια και κάθε ελεύθερο μέρος είναι γεμάτο από σιδηροτροχιές! Πρέπει να περιοριστούμε λοιπόν. Δεν γίνεται αλλιώς!“, είπε στον Λουκά ο βασιλιάς. Ο Λουκάς ανακοινώνει στην Έμα την απόφαση του βασιλιά και ο Τζιμ τους ακούει κρυφά. Έτσι, φεύγουν όλοι μαζί από το νησί! Η Έμα μετατρέπεται σε ένα αυτοσχέδιο πλεούμενο και αποπλέουν νύχτα από το νησί φτάνοντας κάποτε στην ακτή και κατόπιν στην πρωτεύουσα της Μανδάλας, το Πινγκ, όπου ζούσαν οι αμέτρητοι Μανδαλέζοι. Εκεί, γνωρίζουν τον μικροσκοπικό όσο ένα χέρι Πινγκ Πονγκ, με τον οποίο γίνονται φίλοι. Εκείνος του πληροφορεί ότι ο Αυτοκράτορας της Μανδάλας βρίσκεται σε βαρύ πένθος λόγω της απαγωγής της κόρης του, της πριγκίπισσας Λι Σι και της κράτησής της στη Δρακούπολη. Ο Λουκάς, ο Τζιμ και η Έμα προσφέρονται να βοηθήσουν και κινούν να τη βρουν. Δεν χρειάζεται να σας πω τι εμπόδια, περιπέτειες και εκπλήξεις τους περιμένουν! Και όταν ο Λουκάς διαβάζει ένα μήνυμα μέσα σε ένα μπουκάλι, τότε όλα γίνονται όσο πιο συναρπαστικά μπορείς να σκεφτείς:
Αγαπητέ μου άγνωστε!
Όποιος κι αν είσαι εσύ που βρήκες αυτό το γράμμα μέσα στο μπουκάλι, πήγαινέ το σε παρακαλώ, όσο πιο γρήγορα μπορείς πιο γρήγορα στον πατέρα μου Πουνγκ Κινγκ, τον μεγαλειότατο αυτοκράτορα της Μανδάλας. Μ’ έχουν πιάσει οι 13 και μ’ έχουν πουλήσει στν κυρία Κουτσοδόντα. Εδώ βρίσκονται και πολλά άλλα παιδιά. Σώστε μας, σας παρακαλώ, γιατί περνάμε φοβερά στην αιχμαλωσία. Η κυρία Κουτσοδόντα είναι μια δράκαινα, και η σημερινή μου διεύθυνση είναι:
Πριγκίπισσα Λι Σι
στης κυρίας Κουτσοδόντα
Κακοχώρα
Παλιά Οδός αριθμός 133.
Τρίτος όροφος αριστερά.
Εστιάζοντας
Ο Τζιμ Κνοπφ και ο μηχανοδηγός Λουκάς εκδόθηκε το 1960 αφού προηγουμένως είχε απορριφθεί από… δώδεκα εκδότες, φτάνοντας να γίνει ένα από τα μπεστ σέλερ εντός και εκτός Γερμανίας. Το έχει η μοίρα μεγάλων βιβλίων να απορρίπτονται ξανά και ξανά πριν σαρώσουν στην αγορά. Σαν να θέλουν να τιμωρήσουν τους readers των εκδοτών που τους απέρριψαν.
Η σπουδαία λογοτεχνία του πολύ σπουδαίου Μίχαελ Έντε, του “Γερμανού Ρόαλντ Νταλ” (έζησαν τις ίδιες δεκαετίες), γιου του σουρεαλιστή ζωγράφου Έντκγαρ Έντε και μέχρι να μπει στον κόσμο του παιδικού βιβλίου, ηθοποιού, σκηνοθέτη και χάρη στη φιλενάδα του, Ingeborg Hoffmann, συγγραφέα κειμένων για καμπαρέ παραστάσεις. Το 1957 άρχισε να φτιάχνει στην ιστορία όπου βασίστηκαν τα δύο βιβλία του Τζιμ Κνοπφ:
“Κάθισα στο γραφείο μου και έγραψα: “Η χώρα στην οποία ζούσε ο μηχανοδηγός, ο Λουκάς, λεγόταν Καλοχώρα. Ήταν μια μάλλον μικρή χώρα.” Μόλις έγραψα τις δύο πρώτες γραμμές, δεν είχα ιδέα πώς θα μπορούσε να πάει η τρίτη γραμμή. Δεν ξεκίνησα με μια ιδέα ή ένα σχέδιο, απλώς άφησα τον εαυτό μου να παρασύρεται από τη μια πρόταση και τη μια σκέψη στην άλλη. Έτσι ανακάλυψα ότι το γράψιμο θα μπορούσε να είναι μια περιπέτεια. Η ιστορία συνέχισε να μεγαλώνει, νέοι χαρακτήρες άρχισαν να εμφανίζονται και προς έκπληξή μου άρχισαν να υφαίνουν διαφορετικές γραμμές πλοκής. Το χειρόγραφο γινόταν συνεχώς μεγαλύτερο και ήταν ήδη πολύ περισσότερο από ένα εικονογραφημένο βιβλίο. Τελικά έγραψα την τελευταία πρόταση δέκα μήνες αργότερα, και μια μεγάλη στοίβα χαρτί είχε συσσωρευτεί στο γραφείο μου“, εξομολογήθηκε ο Έντε για το πώς ξεκίνησαν όλα.
Το βιβλίο τιμήθηκε με το Γερμανικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου την επόμενη χρονιά, ενώ οι περιπέτειες του Τζιμ Κνοπφ ενέπνευσαν τη δημιουργία ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σειρών. Τα έργα του, με αιχμή τα δύο του Τζίμ Κνοπφ και το The Neverending story (Ιστορία χωρίς τέλος) μεταφράστηκαν σε περισσότερες από 40 γλώσσες (σε 30 ο Κνοπφ) και έχουν πουλήσει πάνω από 20 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως.
Αποθέωση της απλότητας στη γραφή και της φαντασίας, μιας ιστορίας που δεν αναλώνεται σε περιττές περιγραφές και γεγονότα και φλυαρίες. Ο Έντε έχει μια ιστορία να πει και να την ξετυλίγει στο χαρτί με σιγουριά, ανεβάζοντας τον δείκτη της φαντασίας πολύ ψηλά, επινοώντας συνεχώς λογικοφανή θαύματα για να την οδηγεί σε εντυπωσιακά μονοπάτια και έχοντας πάντα μια ανατροπή στο τσεπάκι για να προχωρήσει η ιστορία του μπροστά.
Σήμερα το βιβλίο ίσως να αντιμετώπιζε κριτική από τους λάτρεις της πολιτικής ορθότητας λόγω της συμβατικής θέσης των γυναικών σε αυτήν και κάποιων άλλων, έμφυλων στερεοτύπων, π.χ. η πριγκίπισσα θεωρείται ως βραβείο για γενναίους άντρες, τα κορίτσια φοβούνται περισσότερο από τα αγόρια. Αντιπαρέρχομαι αυτή τη λογική και εμμένω, όπως όλοι μας στο ELNIPLEX, ότι η σπουδαία λογοτεχνία είναι ματιά και στον χώρο και στον χρόνο, απεικονίζει ιδέες, αντιλήψεις και πεποιθήσεις που εκκινούν, προχωρούν, αλλάζουν και δεν είναι ευαγγέλια που είτε τα αποδεχόμαστε 100% είτε τα απορρίπτουμε συλλήβδην. Βλέπω την ιστορία του Έντε που είναι πέρα για πέρα απολαυστική και βλέπω πώς οι μεγάλοι συγγραφείς εμπνεύστηκαν από αυτόν και προχώρησαν με τη σειρά του τη λογοτεχνία σε αντίστοιχους δρόμους, σε μια εποχή σαν τη δική μας με λιγότερα στερεότυπα και πιο συντονισμένη να παρακολουθεί ζητήματα έμφυλων στερεοτύπων.
Από τα βιβλία που ενέπνευσαν τους μισούς συγγραφείς της επόμενης εικοσαετίας και βάλε.
Για αναγνώστες από 8 περίπου ετών.
Εκδόσεις Κέδρος.
Απόσπασμα
Διαβάστε απόσπασμα εδώ
Διακρίσεις
Τιμήθηκε με το Γερμανικό Βραβείο Παιδικού Βιβλίου το 1961. Έχει μεταφραστεί σε 30 γλώσσες. Έχει γίνει κουκλοθέατρο, θεατρικό έργο, κινούμενα σχέδια και ταινία.
Το Soundtrack του βιβλίου
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Ο Τζιμ Κνοπφ και ο μηχανοδηγός Λουκάς |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Jim Knopf und Lukas der Lokomotivführer |
| Συγγραφέας: | Michael Ende |
| Εικονογράφος: | F. J. Tripp |
| Εκδόσεις: | Κέδρος, Μάρτιος 2022 |
| Μετάφραση: | Κίρα Σίνου |
| Επιμέλεια-Διορθώσεις: | Μαρία Σπανάκη |
| Σελιδοποίηση: | Χρύσα Τσάμη |
| Σελίδες: | 328 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,6 |
| ISBN: | 978-960-04-4928-0 |
