Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 5+ (target 5-8) – Εικονογραφημένο βιβλίο
Τα βιβλία που έχουμε ανάγκη είναι εκείνα που πέφτουν σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας.
Φραντς Κάφκα
Στέγκλιτζ Σίτι Παρκ. Βερολίνο. Οι άλλοτε ελώδεις πεδιάδες αγοράζονται προς μισό εκατομμύριο χρυσά μάρκα και μετατρέπονται σε ένα αξιόλογο πάρκο 17 στρεμμάτων και παραδίδονται στο κοινό το 1914.
Φθινόπωρο 1923. Ο περίφημος συγγραφέας Φραντς Κάφκα μετακομίζει μαζί με την 25χρονη σύντροφό του Ντόρα Ντιαμάντ στο Βερολίνο. Έχουν γνωριστεί σε ένα παραθαλάσσιο θέρετρο της Βαλτικής, είναι σφόδρα ερωτευμένοι. Συνηθίζουν να κάνουν τον περίπατό τους στα μονοπάτια του πάρκου Στέγκλιτζ. Ένα πρωί συναντούν ένα ταραγμένο κοριτσάκι.
“Προς τι τόσα δάκρυα;” τη ρώτησε ο Κάφκα.
“Χάθηκε η κούκλα μου”, είπε το κορίτσι.
“Κατάλαβα”, είπε ο Κάφκα. “Πώς τη λένε;”
“Σούπσι”
“Κι εσένα;”
“Ίρμα”.
Τότε ο Κάφκα ξεκινά μεγαλοφυώς να υποδύεται έναν εθελοντή ταχυδρόμο. “Η Σούπσι σου δεν χάθηκε, αλλά ταξιδεύει∙ οι κούκλες αγαπάνε τα ταξίδια. Σου έγραψε ένα γράμμα… Θα σου φέρω το γράμμα αύριο. Γιατί τώρα πάω να φάω μεσημεριανό”.
Την επόμενη μέρα ο Κάφκα εμφανίστηκε με ένα γράμμα στο χέρι.
“Αγαπημένη μου Ίρμα, συγγνώμη που δεν σε αποχαιρέτησα. Δεν πρόλαβα. Περνούσε ένα ποδήλατο, το καλάθι ήταν άδειο, και δεν πρόλαβα να σκεφτώ- απλώς πήδησα μέσα. Πάντα μου άρεσαν οι περιπέτειες, όπως ξέρεις. Μη μου θυμώσεις σε παρακαλώ…
Σ’ έχω πάντα στην καρδιά μου, Σούπσι“.
Τα γράμματα διαδέχονται το ένα το άλλο. Η Σούπσι γράφει από το Παρίσι όπου τρώει κρεμ μπριλέ, από την Αγγλία όπου ήπιε τσάι με τον Πίτερ Ράμπιτ, από τη Βαρκελώνη όπου συνόδευσε τον Γκαουντί στον περίπατό του, από το Μαρόκο καβάλα σε μία καμήλα, από την Αίγυπτο και τον Νείλο. Για τρεις εβδομάδες μια συγκινητική αλληλογραφία λαμβάνει χώρα μεταξύ της Ίρμα και της καφκικής Σούπσι.
Ο εύθραυστος, συνήθως σκυθρωπός και σχεδόν πάντα μπερδεμένος μέσα στα λαβυρινθώδη κουβάρια του, συγγραφέας Φραντς Κάφκα, ένας άνθρωπος καταπιεσμένος από τον πατέρα του, σκεπασμένος από τις πατριαρχικές επιταγές, παραμερίζει την εσωστρέφεια και τα προσωπικά του αδιέξοδα και κάνει την πιο θριαμβευτική, την πιο καθηλωτική του κοινωνική αλληλεπίδραση, γιατρεύοντας τον πόνο ενός μικρού κοριτσιού από την απώλεια της κούκλας της, προσποιούμενος τον ταχυδρόμο και ενώ ο ίδιος έχει ήδη ιδιαίτερα επιβαρυμένη υγεία. Η μαγεία αυτής της ιστορίας βρίσκεται και σε όσα δεν βλέπεις. Τις στιγμές που ο Κάφκα σκέφτεται και γράφει τα γράμματα της Σούπσι, τις στιγμές που προσπαθεί να δώσει ένα τέλος στις επιστολές, μη μπορώντας πια λόγω υγείας να ακολουθήσει αυτό το παιχνίδι. Η Ντόρα Ντιαμάντ είπε ότι, προσπαθώντας να βρει ένα τέλος σε αυτήν την ιστορία, αποφάσισε να τη βάλει να παντρεύεται τον καλό της και να φτιάχνει οικογένεια. Αυτή είναι η πραγματική επιλογή του Κάφκα για το τέλος της ιστορίας της Σούπσι, ωστόσο η συγγραφέας Larissa Theule επιλέγει ένα διαφορετικό τέλος, αφουγκραζόμενη τη σύγχρονη εποχή όπου τα κορίτσια δεν έχουν ως κεντρικό προορισμό τον γάμο αλλά μπορούν να είναι πολλά άλλα πράγματα πέρα από μητέρες και σύζυγοι.
Ναι είναι πολύ ομορφότερη η επιλογή της Theule από τη συμβατική του Κάφκα το 1923, τότε που προφανώς τα κορίτσια ήταν σχεδόν ακατόρθωτο να πήγαιναν σε εξερευνητικές αποστολές στην Ανταρκτική. Όμως, διαφωνώ κάθετα με αυτήν την επιλογή, παρότι ομορφαίνει το κείμενό της. Στο όνομα της πολιτικής ορθότητας της εποχής αλλάζουμε την επιλογή του Κάφκα που αντικατοπτρίζει τον συντηρητισμό και τη μονοδιάστατη αντίληψη της εποχής για τις γυναίκες. Γιατί δεν αφήνουμε τις εποχές να συνομιλήσουν; Γιατί δεν δείχνουμε στα παιδιά ότι ο κόσμος δεν ήταν πάντα ρόδινος για τις γυναίκες (όχι ότι σήμερα έχει γίνει, αλλά έστω έχουμε διανύσει αρκετό δρόμο);
Πέρα από αυτήν την τελική επιλογή, θα δείτε όλοι όσοι διαβάσετε αυτό το μικρό αριστούργημα ότι η Theule έχει κάνει εκπληκτική δουλειά, καθώς μεταφέρει σε κάθε σελίδα μια έντονα καφκική ατμόσφαιρα, όπου αλυχτά η σιωπή και η φωνή ενός διαφορετικού και συμπονετικού ανθρώπου, ενός βαθιά εσωτερικού και ευαίσθητου συγγραφέα, σε μια αλησμόνητη στιγμή του που συγκινεί και δίνει ένα βαθύ φιλοσοφικό στίγμα: τα παιδιά σε χρειάζονται πάντα όπως κι αν είσαι, όπως κι αν νιώθεις, σε όποιο φεγγάρι κι αν βρίσκεσαι. Τα παιδιά πονούν και θρηνούν για μια χαμένη σοκολάτα, για μια χαμένη κούκλα, ακόμα και για μια κλωστή στο παντελόνι τους. Αυτή η απίστευτα παρηγορητική στάση του Κάφκα απέναντι στην απώλεια και τον θρήνο του παιδιού είναι συγκλονιστική, ανθρώπινη, μια φωνή προς μίμηση.
Η Rebecca Green προσεγγίζει με το ιδιαίτερο στυλ της την ιστορία, φτιάχνοντας χειροποίητες εικόνες που με μια επιπόλαιη ματιά θυμίζουν παραδοσιακές εικονογραφήσεις. Η αγάπη της Green για τα παλιά πράγματα και τις παλιές ιστορίες, η ίδια η ιστορία του Κάφκα που έρχεται από τη δεκαετία του 1920, η μελαγχολική φύση και η κατάσταση της υγείας του συγγραφέα αλλά και του φθινοπώρου, οδηγούν την παλέτα της στα γήινα χρώματα της εποχής της αποδόμησης και του μαρασμού. Τα πρόσωπα της Green έχουν αυστηρότητα και ευκρίνεια, δεσπόζουν τα μάτια που είναι σαν συμπαγείς κουκκίδες και γίνονται εκφραστές όλων των συναισθηματικών μεταβολών της Ίρμα αλλά και του Κάφκα.
Η Green δουλεύει με χρωματιστά και υδατοδιαλυτά μολύβια, συνήθως με ακρυλικά γκουάς χρώματα και περνά τα σχέδιά της στο πρόγραμμα Procreate (IPad) για να να προβεί σε κάποια μικρή επεξεργασία. Το αποτέλεσμά της είναι αυθεντικό και σαγηνευτικό.
Είναι αληθινή η ιστορία αυτή; αναρωτιέται ακόμα και η μεταφράστρια Αργυρώ Πιπίνη. Κανείς δεν γνωρίζει με απόλυτη βεβαιότητα. Έχουμε όμως ένα ισχυρό (και μόνο) στοιχείο. Η ιστορία φέρεται ότι μεταφέρθηκε από την ίδια τη σύζυγο του Κάφκα, Ντόρα Ντιαμάντ, στην Μαρθ Ρομπέρ, μια Γαλλίδα μεταφράστρια του συγγραφέα, στις αρχές της δεκαετίας του 1950. Πολλοί αναζήτησαν κάποιο γραπτό τεκμήριο της ιστορίας. Δεν βρέθηκε ποτέ τίποτα. Ούτε μία από τις επιστολές της “Σούπσι”. Έτσι, ακόμα και σήμερα παραμένει μια ιστορία υπό αμφισβήτηση. Πολλοί, ωστόσο, πιστεύουν ότι η ιστορία είναι αληθινή. Ο Πολ Όστερ την έχει συμπεριλάβει και σε μυθιστόρημά του (The Brooklyn Follies). Ο Ronald Hayman ανέφερε την ιστορία της κούκλας στη βιογραφία του για τον Κάφκα (1982). Τώρα η Theule ρίχνει ένα βότσαλο και ξαναπροκαλεί απανωτούς δακτύλιους συγκίνησης.
Η ιστορία του Κάφκα με την κούκλα έχει κερδίσει εκατομμύρια θαυμαστές. Και πώς να μην το κάνει; “Ό,τι αγαπάς πιθανότατα θα χαθεί, αλλά στο τέλος, η αγάπη θα επιστρέψει με άλλο τρόπο”. Ποιος να το περίμενε ότι η γέννηση αυτού του μότο έχει καφκικές ρίζες!
Ο Κάφκα και η Ντόρα έφυγαν από το Βερολίνο την άνοιξη του 1924, ύστερα από την ραγδαία επιδείνωση της υγείας του και επέστρεψαν στην Πράγα. Ο Κάφκα πέθανε από φυματίωση στις 3 Ιουνίου, μόλις στα 41 του χρόνια. Τη φήμη του τη χρωστά στην Ντόρα και τον φίλο του Μαξ Μπρόντ τους οποίους αν και όρκισε να κάψουν τα γραπτά του, εκείνοι διέσωσαν αρκετά, μαζί και το μέγεθος του συγγραφέα.
“Τι πιστεύετε; Είναι αλήθεια η ιστορία του Κάφκα; Ή δεν έχει πολλή σημασία τελικά αφού είναι μια θαυμάσια ιστορία;” ρωτήσαμε την Larissa Theule στη συνέντευξή μας. “Είστε οι πρώτοι που μου κάνετε αυτή την ερώτηση—Σας ευχαριστώ! Πιστεύω ότι η ιστορία είναι αληθινή. Γνωρίζουμε για τα γράμματα και το κοριτσάκι στο πάρκο, επειδή η σύντροφος του Κάφκα, Ντόρα Ντιάμαντ, είδε το γεγονός και μας μίλησε γι’ αυτό. Κάποιος πολύ πιο έξυπνος από εμένα θα μπορούσε πιθανώς να γράψει πιο συνεκτικά γι’ αυτό, αλλά αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάποιο μέτρο σεξισμού που οδηγεί στο να μην πιστεύεις την αφήγηση της Ντόρας, ειδικά δεδομένου ότι οι περισσότεροι βιογράφοι του Κάφκα ήταν άνδρες και είχαν την τάση να απορρίπτουν τη σχέση- επιρροή της Ντόρας στη ζωή του Κάφκα. Πιστεύω την Ντόρα. Και η καλοσύνη που έδειξε ο Κάφκα στο κοριτσάκι στο πάρκο είναι από κάθε άποψη σύμφωνη με τον χαρακτήρα του. Τα αποδεικτικά στοιχεία θα ήταν υπέροχα—θα έδινα τα πάντα για να διαβάσω τις επιστολές—αλλά η κατάληψη της Γερμανίας από τους Ναζί κάλυψε τα ίχνη αυτού του γεγονότος και μετά συνέβη ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος. Το ότι δεν υπάρχουν στοιχεία είναι τραγωδία, αλλά δεν προκαλεί έκπληξη”.
Για αναγνώστες από 5 ετών.
Εκδόσεις Διόπτρα.
Διακρίσεις
Απόσπασμα
Διαβάστε Απόσπασμα εδώ
Συνέντευξη Larissa Theule στο ELNIPLEX
Σας έτυχε ποτέ, σε εσάς ή κάποιον οικείο σας, να κάνετε κάτι που να θυμίζει αυτό που έκανε ο Κάφκα;
Κάνετε τις πιο όμορφες ερωτήσεις. Νομίζω ότι η βαθύτερη αλήθεια αυτού που έκανε ο Κάφκα για το κοριτσάκι στο πάρκο ήταν ότι είδε τη θλίψη της και την αξιολόγησε. Δεν της είπε να το ξεπεράσει, ούτε να προχωρήσει, ούτε να σκληρύνει. Γράφοντας τα γράμματά από την κούκλα της, της κρατούσε συντροφιά στη θλίψη της και με αυτόν τον τρόπο την βοήθησε να γιατρέψει την πληγωμένη της καρδιά. Και νομίζω ότι οι άνθρωποι κρατάμε ο ένας στον άλλον συντροφιά στη θλίψη μας, όλη την ώρα, με τους δικούς μας τρόπους. Είναι πανέμορφο, πραγματικά. Ένα από τα καλύτερα κομμάτια της ανθρωπότητας.
Διαβάστε όλη τη συνέντευξή της Larissa Theule στο ELNIPLEX εδώ.
Δείτε την εξέλιξη της εικονογράφησης από την Rebecca Green
Με μια ματιά
- Ο εύθραστος, συνήθως σκυθρωπός και σχεδόν πάντα μπερδεμένος μέσα στα λαβυρινθώδη κουβάρια του, συγγραφέας Φραντς Κάφκα, ένας άνθρωπος καταπιεσμένος από τον πατέρα του, σκεπασμένος από τις πατριαρχικές επιταγές, παραμερίζει την εσωστρέφεια και τα προσωπικά του αδιέξοδα και κάνει την πιο θριαμβευτική, την πιο καθηλωτική του κοινωνική αλληλεπίδραση, γιατρεύοντας τον πόνο ενός μικρού κοριτσιού από την απώλεια της κούκλας της, προσποιούμενος τον ταχυδρόμο και ενώ ο ίδιος έχει ήδη ιδιαίτερα επιβαρυμένη υγεία.
- Η Theule έχει κάνει εκπληκτική δουλειά, καθώς μεταφέρει σε κάθε σελίδα μια έντονα καφκική ατμόσφαιρα, όπου αλυχτά η σιωπή και η φωνή ενός διαφορετικού και συμπονετικού ανθρώπου, ενός βαθιά εσωτερικού και ευαίσθητου συγγραφέα, σε μια αλησμόνητη στιγμή του που συγκινεί και δίνει ένα βαθύ φιλοσοφικό στίγμα: τα παιδιά σε χρειάζονται πάντα όπως κι αν είσαι, όπως κι αν νιώθεις, σε όποιο φεγγάρι κι αν βρίσκεσαι.
Το Soundtrack του βιβλίου
Το επέλεξε η ίδια η Larissa Theule στη συνέντευξή της για το ELNIPLEX: Pride and Prejudice – Dawn.
“Ενώ έγραφα αυτό το βιβλίο άκουγα συχνά το soundtrack Pride and Prejudice (2005) που συνέθεσε ο Dario Marianelli και ερμήνευσε ο Jean-Yves Thibaudet και η Αγγλική Ορχήστρα Δωματίου, οπότε θα επιλέξω το “Dawn” από αυτό το άλμπουμ”.
Και όλο το soundtrack εδώ
—————-
Εμείς επιλέξαμε:
Duke Ellington & John Coltrane – In a sentimental mood
Cliff Martinez – Kafka (1991) Soundtrack
Nostalghia（1983）/ Andrei Tarkovsky / BWV853
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Ο Κάφκα και η Κούκλα |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Kafka and the doll |
| Συγγραφέας: | Larissa Theule |
| Εικονογράφος: | Rebecca Green |
| Εκδόσεις: | Διόπτρα, Οκτώβριος 2021 |
| Μετάφραση: | Αργυρώ Πιπίνη |
| Επιμέλεια: | Αναστασία Αθηναίου |
| Σελιδοποίηση: | Νατάσσα Χαραλαμπίδη |
| Σελίδες: | 48 |
| Μέγεθος: | 25 Χ 25 |
| ISBN: |
978-960-653-493-5
|
