Διαβάζεται σε 5′- Ηλικιακό κοινό: 6+ (target 7-8+) — Εικονογραφημένο βιβλίο για παιδιά, εφήβους, ενήλικες
Ευχαριστώ τη Μάντι για τους λύκους και τον Λίαμ για την κυρία Γουρουνίτσα. Αφιερώνω αυτό το βιβλίο στην Κιάρα, που θα μπορούσε άνετα να τρομάξει και να διώξει εκατό λύκους, και στην Τας, που θα τους έδινε το σπαγγέτι μπολονέζ της.
Neil Gaiman
Ένα πραγματικό αριστούργημα από τον μάγο Neil Gaiman που συμπράττει για ακόμα μια φορά με τον έτερο μύστη της οπτικής μαγείας Dave McKean και καθηλώνουν με τα επίπεδα ομορφιάς που δομούν. Για παιδιά, για εφήβους, για ενήλικες.
Περί τίνος πρόκειται
Η Λούσι τριγυρνούσε στο σπίτι. Όλοι ήταν απασχολημένοι. Όμως η Λούσι κάτι άκουγε. Οι ήχοι έρχονταν μέσα από τους τοίχους. Θροΐσματα, συρσίματα, γρατζουνίσματα. Ήξερε τι πλάσματα κάνουν τέτοιους ήχους μες τους τοίχους των παλιών, μεγάλων σπιτιών. “Υπάρχουν λύκοι μες στους τοίχους“, είπε στη μητέρα της. “Όχι“, είπε η μητέρα της. Πήρε αγκαλιά το λούτρινο γουρουνάκι που είχε από μωρό. Συνέχισε να ακούει τους ήχους. “Όχι” της είπε κι ο μπαμπάς της. Και της επανέλαβε ό,τι ακριβώς της είπε η μητέρα της: “Αν βγουν από τους τοίχους οι λύκοι, τότε πάει, τελείωσαν όλα”. Και το ίδιο της λέει και ο αδερφός της. Ποντίκια, νυχτερίδες θα είναι, είπαν ο μπαμπάς, η μαμά, ο αδερφός της.
Εκείνο το βράδυ, ένας γδούπος, ένα αλύχτισμα, ένα σκούξιμο, ποδοβολητό και οι λύκοι βγήκαν μέσα από τους τοίχους. Πάει; Όλα τέλειωσαν πράγματι;
Εστιάζοντας
Ένα μικρό κορίτσι, η Λούσι, ακούει, διαισθάνεται. Είναι η φωνή που βοά εν τη σιωπή της οικιακής ερήμου. Η οικογένειά της δεν συμμερίζεται την ανησυχία της. Είναι καθησυχαστική. Είναι τόσο σαρωτικός ο κίνδυνος να υπάρχουν λύκοι μέσα στους τοίχους που θα είναι απίθανο να βγουν. Αν συμβεί, άλλωστε, κάτι τέτοιο, όλα τέλειωσαν, της λένε με περίσσια βεβαιότητα. Λύκοι εναντίον ανθρώπων. Σε ένα σπίτι. Και μια νύχτα οι λύκοι βγαίνουν από τους τοίχους. Κάποτε οι γδούποι, τα συρσίματα, τα αλυχτίσματα, παύουν να είναι φημολογία, μια έωλη πεποίθηση της Λούσι, μια ανυπόστατη συνωμοσιολογία ή κάποιο fake news και γίνονται πραγματικότητα. Είναι μια απροσδόκητη για την οικογένεια, δυσανάλογη, συντριπτική απειλή που υλοποιείται, μια επιδρομή αγριμιών που αγέρωχα εκδιώκουν τους διαμένοντες ανθρώπους. Η οικογένεια της Λούσι εγκαταλείπει το σπίτι με διαδικασίες κατεπείγοντος κινδύνου. Δεν απομακρύνονται. Μένουν κοντά, στον κήπο. Έχουν οπτική επαφή με το σπίτι τους. Οι λύκοι παίρνουν τη θέση τους. Τρώνε, βλέπουν τηλεόραση, χορεύουν τους χορούς τους. Ο μπαμπάς, η μαμά, ο αδερφός προτείνουν να εγκαταλείψουν το σπίτι, να ζήσουν στον Αρκτικό Κύκλο, στη Σαχάρα, στο διάστημαμ να κάνουν μια νέα αρχή. Η Λούσι επιμένει. “Μόνο στο σπίτι μου θέλω να ζήσω, πουθενά αλλού“. Είναι η μόνη που έβλεπε, είναι η μόνη που θέλει να μείνει εκεί και να διεκδικήσει ξανά τον τόπο της. Είναι η μόνη που αρνείται να παραδώσει τη ζωή της, που δεν βλέπει αδιέξοδο και φυγή, αλλά ώρα για αντεπίθεση. Οι λύκοι δεν πήραν απλώς το σπίτι τους. Πήραν τα υπάρχοντα, πήραν τις συνήθειές τους, τρώνε τις μαρμελάδες τους, σπάνε τα ρεκόρ στα παιχνίδια τους, έχουν μπει στα παπούτσια τους. Οι λύκοι άδραξαν την ολιγωρία, έγιναν ό,τι ήταν η οικογένεια της Λούσι. Έγιναν ο σεισμός σε μια απροετοίμαστη γη, σε σαθρά θεμέλια.
Ο Neil Gaiman ισχυρίστηκε ότι εμπνεύστηκε την ιστορία από έναν εφιάλτη που είδε και του εξομολογήθηκε η κόρη του, Μάντι, όταν ήταν τεσσάρων ετών, ότι υπήρχαν λύκοι στους τοίχους του σπιτιού τους. Ο συγγραφέας μετασχημάτισε αυτόν τον εφιάλτη και δημιούργησε μια πολυεπίπεδη ιστορία, η οποία επιδέχεται αμέτρητων ερμηνειών και προσεγγίσεων από διάφορες οπτικές γωνίες. Τι εκπροσωπούν οι λύκοι που βγαίνουν, μάλιστα, μέσα από τους τοίχους και κλέβουν τη ζωή των έντρομων, ανέτοιμων ανθρώπων; Πού εδράζεται η πεποίθηση της οικογένειας της Λούσι ότι “αν βγουν από τους τοίχους οι λύκοι, τότε όλα τελείωσαν“; Πού στηρίζεται αυτή η φημολογία, πώς έχει διαδοθεί και τι σημαίνει; Ποια είναι τα όλα που τελείωσαν; Πόσο προετοιμασμένη ή για την ακρίβεια γιατί είναι τόσο απροετοίμαστη η οικογένεια της Λούσι για έναν τέτοιο, ακραίο, ως δείχνει από τη διαχείρισή της ρητορικής τους, κίνδυνο ο οποίος όμως τελικά δείχνει ότι δεν είναι τόσο απίθανος; Γιατί μόνο η Λούσι συναισθάνεται και δείχνει πεπεισμένη για τον επερχόμενο κίνδυνο; Γιατί όλοι οι υπόλοιποι, όχι μόνο αρνούνται την πεποίθηση αυτή (λογικό, έχουν άλλη άποψη, διαφωνούν και είναι θεμιτό κάτι τέτοιο), όμως όταν επιβεβαιώνεται ο κίνδυνος και εκδιώκονται από το σπίτι και τη ζωή τους, όχι μόνο δεν φαίνεται να έχουν κάποια στρατηγική ανάκτησης, αλλά αγόγγυστα σχεδιάζουν να φύγουν και να ζήσουν αλλού, από τη Σαχάρα, μέχρι το διάστημα. Ακόμα και όταν η Λούσι βρίσκει δίοδο επιστροφής στο σπίτι και τους προτείνει συγκεκριμένο πλάνο, εκείνοι, καίτοι μεγαλύτεροι και θεωρητικά πιο έμπειροι σε δυσκολίες, οι γονείς της είναι άλλωστε, δείχνουν έκπληκτοι, δύσπιστοι, οριακά δεν εγκαταλείπουν.
Αυτό το απίστευτο παζλ συμβολισμών που στήνει ο Gaiman φαίνεται ότι αποτελεί έναν βαθυστόχαστο και πολυποίκιλο φιλοσοφικό προβληματισμό με δεκάδες διακλαδώσεις και φυλλώματα μέσα στον οποίο ο συγγραφέας θέλει να στροβιλιστούμε, δίχως να μας προσφέρει κάποια έτοιμη εκδοχή, κάτι διατυπωμένο ή δοσμένο με σαφήνεια. Όλα αιωρούνται, ίπτανται σαν σπόροι πικραλίδας στον άνεμο. Ποια είναι τα όρια της γνώσης, της παρόρμησης, του ενστίκτου, της πραγματικότητας; Πού αρχίζει η πεποίθηση και η άποψη και πού ξεκινά η αλήθεια, που σημαίνει άρνηση της λήθης (α-λήθη); Πόσο προετοιμασμένοι είναι οι άνθρωποι για μια εισβολή; Συμβολίζει η οικογένεια της Λούσι τις δυτικές κοινωνίες που στέκουν ανοχύρωτες και ανυποψίαστες στον εξτρεμισμό και τον ακραίο φανατισμό που ουσιαστικά θα τρυπώσει μέσα στα σπίτια τους με τον πιο εκκωφαντικό και απροσδόκητο τρόπο; Είναι η οικογένεια της Λούσι η μικροκλίμακα του ανθρώπινου είδους καθώς δέχεται επίθεση από κάποιον εξωγήινο εχθρό, γι’ αυτό και προτείνονται τρεις ακραίες λύσεις εποικισμού: Σαχάρα, Αρκτικός Κύκλος, Διάστημα, δηλαδή τόποι δύσκολα προσβάσιμοι και βιώσιμοι, αραιά κατοικημένοι;
Ο Gaiman μέσω της Λούσι αμφισβητεί ευθέως την παντοδυναμία της αλήθειας και της εμπειρίας των ενηλίκων και κατ’ επέκταση των γονέων. Όχι μόνο δεν έχουν το αλάθητο, αλλά δείχνουν υπνωτισμένοι, τακτοποιημένοι σε ένα ληθαργικό βόλεμα, σε μια εκτρωματική ιδιώτευση που μοιάζει να μη συγκοινωνεί με κανένα εξωτερικό σημάδι. Αντιθέτως, η Λούσι δείχνει να αφουγκράζεται τον κόσμο γύρω της, να βρίσκεται σε επαφή με όσα συμβαίνουν, αναπτύσσοντας και υποδεικνύοντάς μας ένα πρότυπο πολίτη που την ενδιαφέρει ακόμα και το ελάχιστο, καθώς μέσα από αυτό μπορεί να προκύψει το μέγιστο και ο κίνδυνος. Είναι η Λούσι ο ηγέτης της οικογένειάς της. Είναι η ευθεία αμφισβήτηση του Gaiman για την παρουσία στις ηγετικές θέσεις έμπειρων ηλικιωμένων που έχουν αποκοπεί από την επαφή με τον έξω κόσμο, στερώντας από τους νεότερους τη δυνατότητα να ηγηθούν, να ανέλθουν, να δείξουν τις ικανότητές τους. Είναι η άρνηση της ηλικίας ως παράγοντα σοφίας, γνώσης και προνοητικότητας. Ένας Προμηθέας δίχως ηλικία.
«Αν βγουν μέσα από τους τοίχους ο λύκοι, τότε πάει, τελείωσαν όλα». Αυτή η έκφραση που επαναλαμβάνουν συνεχώς ο πατέρας, η μητέρα και η αδερφός της στους ισχυρισμούς της Λούσι ότι ακούει λύκους μέσα στους τοίχους, δείχνει την αποδοχή των 3/4 της οικογένειάς της ενός διαδεδομένου ισχυρισμού. Από πού έχει διαδοθεί και εδραιωθεί ένας τόσο στέρεα διατυπωμένος ισχυρισμός; Πώς έχει εγκατασταθεί με τέτοια ισχύ στον νοητικό μηχανισμό των γονιών και του αδερφού της και γιατί δεν υπήρξε και η Λούσι “θύμα” του; Πρόκειται για μια άκριτα μοιρολατρική στάση, μια επικίνδυνη παθητικότητα που αποδέχεται τη διάδοση φημών ή τακτοποιημένων αληθειών ως θέσφατα και παραιτείται από οποιαδήποτε κριτική ικανότητα, ερμηνεία, φιλτράρισμα, αντίσταση, διεκδίκηση, οργάνωση, αμφισβήτηση, προσπάθεια, ανάταξη.
Η Λούσι δεν κάμπτεται από τον εκφοβισμό των δικών της ότι αν οι λύκοι βγουν από τους τοίχους όλα τέλειωσαν. Μοιάζει με τον άγαρμπο και ψυχασθενή εκφοβισμό των Ελλήνων -και όχι μόνο- γονιών για τον αράπη, τον γέρο, τον μπαμπούλα που χτυπάει την πόρτα ή θα έρθει να σε πάρει αν δεν καθίσεις καλά, αν δεν κοιμηθείς αμέσως. Η Λούσι μπορεί και αξιολογεί τον φόβο, μπορεί και του αντιστέκεται, μπορεί και τον νικάει, ενώ παράλληλα η σχέση που έχει αναπτύξει με το λούτρινο γουρουνάκι της και η διάσωσή του με κίνδυνο να πέσει στα νύχια των λύκων, φανερώνει ότι αυτό αποτελεί τον φίλο, την πηγή δύναμης και αντίστασής της στη μοναξιά, έναν λόγο που αξίζει να ριψοκινδυνεύσεις για να σώσεις κάποιον που αγαπάς, ακόμα και ένα λούτρινο γουρουνάκι, το οποίο μάλιστα κάποια στιγμή αποκτά φωνή, όντας ένας εμψυχωμένος συνομιλητής που συνδιαλέγεται.
Η Λούσι τα κατάφερε. Κράτησε την οικογένειά της όρθια, την έφερε μέσα στους τοίχους και από εκεί όρμηξαν μέσα στο σπίτι εκδιώκοντας τους λύκους μακριά, δίχως να τους ξαναδεί κανείς πια. Μόνο που…λίγο καιρό μετά, η Λούσι άρχισε να ακούει νέους περίεργους θορύβους, διαφορετικούς αυτή τη φορά. Θορύβους που της έφεραν στον νου έναν ελέφαντα που προσπαθούσε να μη φταρνιστεί. “Τι λες, να το πω στους άλλους;” ρωτάει την κυρία Γουρουνίτσα. Το οποίο σημαίνει ότι αφενός η Λούσι συνεχίζει να βλέπει, να ακούει, να βρίσκεται σε επαφή, να μην επαναπαύεται, αφετέρου φαίνεται ότι οι λύκοι ήταν μία μόνο από τις απειλές που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν, καθώς οι ελέφαντες φανερώνουν ότι υπάρχει μια ακολουθία, μια διαδοχή απειλών, ακόμα μεγαλύτερων σε όγκο, σε μέγεθος και πιθανότατα πιο δυσκολοκατάβλητων αν δεν είναι καλύτερα προετοιμασμένη η οικογένεια να τις αντιμετωπίσει. Η δε απάντηση της κυρία Γουρουνίτσας που δεν θα προδώσω με ακρίβεια, φανερώνει την πεποίθησή της ότι οι άνθρωποι δύσκολα διδάσκονται από το παρελθόν, δύσκολα αναπτύσσουν άμυνες ή προετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν τον νέο κίνδυνο, ο οποίος με την προβιά άλλου ζώου, θα επιστρέψει, αλλά το αποτέλεσμα θα είναι ίδιο. Αλλά εγείρει και το ηθικό ζήτημα περί αλήθειας και ψεύδους των παιδιών προς τους γονείς, το έλλειμμα εμπιστοσύνης που υπάρχει ανάμεσά τους και το χάσμα που δημιούργησε η υπόθεση με τους λύκους. Και να τους πει, θα καταλάβουν; Ή πάλι θα περιμένουν να το δουν μπροστά τους, μιλώντας για Σαχάρες;
Θα έλεγα ότι όλο αυτό θυμίζει τον φασισμό κάθε είδους και απόχρωσης, ίσως έναν νεοοφασισμό, έναν politically correct φασισμό που σε πείθει και σε αποκοιμίζει με κοινές παραδοχές, μέχρι τη στιγμή που με κρότο και βαναυσότητα θα μπει μέσα στο σπίτι σου από τις χαραμάδες των τοίχων σου, από τις ρωγμές που έχει αφήσει η επανάπαυσή σου, παίρνοντας τη ζωή σου, τα πράγματά σου και απειλώντας όχι απλώς την επιβίωσή σου, αλλά την ίδια τη δυνατότητά σου να σου ανήκουν όσα πίστευες ότι ήταν δικά σου. Μια ευθεία αμφισβήτηση του βαθύτερου εγώ σου, της υπόστασής σου, του εκτεταμένου εαυτού σου, του τόπου, του χώρου και του χρόνου, του εδώ και του τώρα, του ανήκειν σου.
Απίστευτο φιλοσοφικό, ηθικό, ψυχολογικό, κοινωνικό και πολιτικό εύρος σκέψεων, ιδεών, προβληματισμών στο οποίο μπορούμε να εισάγουμε παιδιά, εφήβους, ακόμα και ενήλικες. Ένα ξεκάθαρα διηλικιακό βιβλίο, πολυδιάστατο που σε αποτελειώνει με την ασύλληπτη εικονογράφηση του υπερκαλλιτέχνη Dave McKean (έχει συνεργαστεί πολλές φορές μαζί με τον Gaiman, δες Sandman κ.α.) ο οποίος καθηλώνει, συντρίβει, μαγεύει με κάθε τους επιλογή, με την εναλλαγή των τεχνικών που επιλέγει, από τα σκίτσα, τις πολυχρωμίες και τις διχρωμίες, τις φωτογραφίες και τον φωτορεαλισμό που εκπέμπουν, τα κολάζ, την καθαρότητα και τη θολότητα, την αφαιρετικότητα και την animation έντασή του, τη διαφορά στην απεικόνιση ανθρώπων και λύκων, τα μεγέθη των γραμματοσειρών που διαβαθμίζουν έμφαση, σημασίες, επαναλήψεις, συναισθήματα, σκέψεις, τη χειροποίητη και την ψηφιακή υφή που αφήνει αιφνιδιάζοντας σελίδα τη σελίδα με τις απρόσμενες προσεγγίσεις και αλλαγές στην οπτική του. Ένας απίθανος συγκερασμός φαντασίας και πραγματικότητας, παιδικότητας και εικαστικού επαγγελματισμού, απλότητας και αδιανόητης οπτικής πολυσημίας.
Βιβλίο που τολμώ να το αποκαλέσω Το δέντρο που έδινε του 21ου αιώνα. Θα προκαλέσει κατακλυσμό μελετών, αναλύσεων, μεταπτυχιακών, θα προχωρήσει μπροστά τη λογοτεχνία, θα μετασχηματίσει ένα βήμα πιο πέρα το κοινό των εικονογραφημένων βιβλίων.
Για αναγνώστες από 6-7 περίπου ετών μέχρι ενήλικες κάθε ηλικίας.
Εκδόσεις Φουρφούρι.
Διακρίσεις
Βραβείο καλύτερου εικονογραφημένου παιδικού βιβλίου New York Times
Για βάλτε γυαλιά VR και δείτε εδώ
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Οι λύκοι μες στους τοίχους |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | The Wolves in the Walls |
| Συγγραφέας: | Neil Gaiman |
| Εικονογράφος: | Dave McKean |
| Εκδόσεις: | Φουρφούρι, Σεπτέμβριος 2022 |
| Μετάφραση: | Βασίλης Μπαμπούρης |
| Προσαρμογή: | Πάρις Κούτσικος |
| Επιμέλεια: | Θάνος Καραγιαννόπουλος |
| Υπεύθυνος έκδοσης: | Νίκος Χατζόπουλος |
| Σελίδες: | 64 |
| Μέγεθος: | 25 Χ 25 |
| ISBN: | 978-618-5488-56-7 |
