Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 5+ (target 8-13) – Εικονογραφημένο βιβλίο γνώσεων
“Όλοι ήξεραν αλλά κανείς δεν μιλούσε”
Η πρώτη φράση του βιβλίου
1940. Η οικογένεια της Ρεβέκκας ζει στην Αθήνα, κοντά την Ομόνοια. Είναι καλή η ζωή τους εκεί. Ώσπου στις 28 Οκτωβρίου σημαίνει πόλεμος. Το σχολείο σταματά. Όλα τα κανονικά πράγματα σταματούν. Στα βουνά της Αλβανίας, λέγανε είναι ο πόλεμος, ήρθε όμως γρήγορα πολύ κοντά.
Τρίτη 27 Απριλίου 1941. Οι Γερμανοί στην Αθήνα. Η σημαία τους στην Ακρόπολη. Οι μοτοσυκλέτες τους και τα φερμπότεν τους παντού. Απαγόρευση κυκλοφορίας, η ζωή στην πίεση, λιμός, χιλιάδες πεθαίνουν από την πείνα.
Η οικογένεια της Ρεβέκκας είναι Εβραίοι. Ο πατέρας βγάζει πλαστές ταυτότητες. Αλλάζουν ονόματα όλοι, προς το ελλληνικότερον. Ο μπαμπάς από Αβραάμ, γίνεται Αλέκος, η Ρεβέκκα που τη φώναζαν Μπέκη και Μπεκούλα, γίνεται Κούλα, όλοι παίρνουν ένα άλλο όνομα. Ήταν αστείο στην αρχή για τα παιδιά. Μα ήταν για προστασία τους πάνω απ’ όλα.
1943. Τα πράγματα για τους Εβραίους γίνονται εξαιρετικά δύσκολα. Σε όλες τις χώρες. Τους ψάχνουν παντού. Θέλουν να τους εξοντώσουν.
“Ο μπαμπάς μου είχε πολλές γνωριμίες. Από τον ένα φίλο στον άλλο, έφτασε σε κάποιον που ήταν στην Αντίσταση και ήξερε πώς να μας βγάλει από την Αθήνα. Αυτός συνεννοήθηκε με άλλα μέλη της οργάνωσης του ΕΑΜ της Αθήνας και κανόνισε τη μεταφορά μας στο χωριό της Κορινθίας που τότε το έλεγαν Ματσάνι, για να μας κρύψουν μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος. Σε κάθε σταθμό μέχρι το χωριό υπήρχε κάποιος μιλημένος που μας παραλάμβανε και μας παρέδιδε στον επόμενο”.
Μια λαμπρή συνωμοσία οδηγεί την οικογένεια σε ένα χωριό της Κορινθίας όπου όλοι σιωπούν, όλοι κρύβουν τους Εβραίους από το κυνηγητό των Γερμανών. Μια νέα οικογένεια, ένα καινούριο μέρος, μια νέα ζωή. Μέχρι να φύγει το κακό και να φύγουν από το χωριό, σώοι και περήφανοι.
“Τίποτα δεν είναι πλασμένο από τη φαντασία μου” ξεκαθαρίζει στο εισαγωγικό της σημείωμα η Μαρίζα Ντεκάστρο που καταγράφει με σεβασμό και υψηλή ποιότητα αφήγησης τη μαρτυρία της ξαδέρφης της Ρεβέκκας Καμχή, κόρης της Φρίντας (Σακκή) και του Αβραάμ Καμχή, οι οποίοι διέφυγαν με πρωτοβουλία του ΕΑΜ στο Μάτσανι (νυν Κρυονέρι) Κορινθίας, όπου πέρασαν τους τελευταίους 11 μήνες του πολέμου, διάστημα κατά το οποίο οι Ναζί έκαναν απίστευτες φρικαλεότητες, βλέποντας το τρένο της νίκης να φεύγει οριστικά.
Η συγγραφέας αξιοποιεί αυτήν την μαρτυρία για να δημιουργήσει μια πολυεπίπεδη ιστορία και, πιστεύω, διηλικιακή αφού το ύφος, η αρμονία και ο ευρύτερος χαρακτήρας της δεν το περιορίζουν στα παιδιά 8-13 ετών που είναι το φαινομενικό target group, απεναντίας το εκτείνουν σε κάθε αναγνώστη, από προχωρημένους ενήλικες μέχρι παιδιά των πρώτων τάξεων του δημοτικού και με μικρές αφηγηματικές προσαρμογές/συμπτύξεις ακόμα και σε παιδιά νηπιαγωγείου.
Η αφήγηση μέσα σε λιτά, λευκού φόντου bold text frames διατάσσεται υποδειγματικά πλάι στην εικονογράφηση της αναμφίβολα ταλαντούχας Χαράς Μαραντίδου, στην οποία κυριαρχούν το μαύρο και το λευκό, δίπλα στα οποία φωτίζεται το παραμικρό φως, κάθε υπαινιγμός χρώματος και ελπίδας, αλλά και οιασδήποτε μεταβολής: η σβάστικα των ναζί φωτίζεται με την ένταση του κόκκινου, το σπίτι που τους φιλοξενεί εκπέμπει ένα ζεστό πορτοκαλί φως κ.ο.κ. Η εικονογράφος με μια διαρκώς αναπροσαρμοζόμενη λιτότητα και περιεκτικότητα, προσεγγίζει κάθε σελίδα με τη δύναμη που απαιτεί η αφήγηση, την ενισχύει, την προάγει, καθώς επισημαίνει και αναδεικνύει οπτικά ερεθίσματα που προσθέτουν τα δικά τους αξιοθαύμαστα αφηγηματικά σημάδια: ο στρατιώτης που πυροβολεί, η φωτιά ως ένα ακαθόριστο πορτοκαλορόζ σύννεφο, η μορφή του δεσποτικού παπα-Αθανασούλη ως αγίου, ο κουκουλοφόρος δοσίλογος που κυριαρχεί σε ένα ολόκληρο σαλόνι, το σπίτι-καταφύγιο με την πορτοκαλί λάμψη της ζεστασιάς κυρίαρχο σε αντίστοιχο δισέλιδο, το βλέμμα μέσα από τα πυκνά κλαδιά προς το γαλάζιο του ουρανού κ.α.
Έξω από αυτά τα πλαίσια κειμένου, η συγγραφέας τοποθετεί αυθεντικές μαρτυρίες των κατοίκων του Ματσανίου, την ίδια στιγμή που μέσα στην εικονογράφηση ενσωματώνονται περιστασιακά αληθινές φωτογραφίες της οικογένειας Καμχή. Το βιβλίο μέσω αυτών των επιλογών αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αμεσότητα και πληθωρικότητα, ενισχύοντας τη δύναμη της μαρτυρίας, του αληθινού γεγονότος.
Θέλω να σημειώσω ότι η συγγραφέας αποτυπώνει με δωρική μεστότητα όλο το μήκος και πλάτος εκείνης της οικογένειας, από την ήσυχη ζωή στην προπολεμική Αθήνα και την έλευση των Γερμανών, μέχρι τη διαφυγή στο Μάτσανι και το τέλος του πολέμου. Δεν μένει όμως μόνο στην οικογένεια. Οι άνθρωποι που τους διέσωσαν και τους οδήγησαν στο Ματσάνι, οι άνθρωποι που τους φιλοξένησαν, από το χωριό ολόκληρο μέχρι την οικογένεια του Θανάση Δημόπουλου και τον παπα-Αθανασούλη, η ζωή στην Αθήνα του 40′ αλλά και με μια θαυμαστή πληρότητα και ακρίβεια η ζωή στο Μάτσανι εκείνους τους 11 μήνες. Οι κίνδυνοι, το καθημερινό κρυφτούλι με τους Γερμανούς, οι μικρές ομορφιές που ανακάλυπταν, η ευρηματικότητα του πατέρα Καμχή, αλλά και των λοιπών κατοίκων, οι λίγες απρέπειες κάποιων ντόπιων έναντι των Εβραίων και οι ακαριαίες διορθώσεις από τους φρουρούς της αγάπης, η μικρή συνωμοσία των βλεμμάτων με τον Γερμανό στρατιώτη που κατάλαβε ένα κρίσιμο ψέμα, η φτώχεια και η απαντοχή, ολόκληρη εκείνη η τεράστια συνωμοσία αλληλεγγύης. Όλα φωτίζονται μέσα από την εύρυθμη, καθηλωτική αφήγηση που γνωρίζει ότι δίχως να εκβιάζει και να υπερφορτίζει συναισθηματικά, συγκινεί περισσότερο με τον πλούτο του φωτός που εξάγεται φυσικά.
Αν δεν υπήρχε αυτό το παράρτημα ιστορίας στο τέλος του βιβλίου που παραθέτει λεπτομέρειες για όλη την οικογένεια Σακκή, μέρος της οποίας ήταν η οικογένεια της Φρίντας και του Αβραάμ Καμχή, θα μιλούσαμε για ένα βιβλίο μυθοπλασίας και όχι για ένα βιβλίο γνώσεων. Κι αυτό το σημειώνω μόνο για να αντιληφθεί κάποιος ότι Οι δικοί μου άνθρωποι όπως όμορφα τιτλοφορείται το βιβλίο διαβάζονται απνευστί, σε λίγα λεπτά, με την ένταση και την ορμή μιας ιστορίας μυθοπλασίας (fiction) και όχι μη μυθοπλασίας (non fiction) όπως τελικά κατατάσσεται.
Για αναγνώστες από 8 ετών. Με σωστή διαχείριση της αφήγησης (ίσως και σε δύο μέρη) ακόμα και από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού. Και ακόμα: με κατάλληλη προσαρμογή για μεγαλόφωνη ανάγνωση από 5 ετών.
Εκδόσεις Καλειδοσκόπιο.
Με μια ματιά
- Η Μαρίζα Ντεκάστρο που καταγράφει με σεβασμό και υψηλή ποιότητα αφήγησης τη μαρτυρία της ξαδέρφης της Ρεβέκκας Καμχή, κόρης της Φρίντας (Σακκή) και του Αβραάμ Καμχή, οι οποίοι διέφυγαν με πρωτοβουλία του ΕΑΜ στο Μάτσανι (νυν Κρυονέρι) Κορινθίας, όπου πέρασαν τους τελευταίους 11 μήνες του πολέμου, διάστημα κατά το οποίο οι Ναζί έκαναν απίστευτες φρικαλεότητες, βλέποντας το τρένο της νίκης να φεύγει οριστικά. Η αφήγηση μέσα σε λιτά, λευκού φόντου bold text frames διατάσσεται υποδειγματικά πλάι στην εικονογράφηση της αναμφίβολα ταλαντούχας Χαράς Μαραντίδου, στην οποία κυριαρχούν το μαύρο και το λευκό, δίπλα στα οποία φωτίζεται το παραμικρό φως, κάθε υπαινιγμός χρώματος και ελπίδας, αλλά και οιασδήποτε μεταβολής.
- Η συγγραφέας αποτυπώνει με δωρική μεστότητα όλο το μήκος και πλάτος εκείνης της οικογένειας, από την ήσυχη ζωή στην προπολεμική Αθήνα και την έλευση των Γερμανών, μέχρι τη διαφυγή στο Μάτσανι και το τέλος του πολέμου, τους ανθρώπους που τους διέσωσαν και τους φιλοξένησαν, τη ζωή στην Αθήνα του 40′ και εκείνη στο Μάτσανι, τους κινδύνους, τις μικρές ομορφιές, ολόκληρη εκείνη την τεράστια συνωμοσία αλληλεγγύης.
Διακρίσεις
Το Soundtrack του βιβλίου
Theme Schindler’s List (violin solo)
The Auschwitz Report (Mario Schneider)
Mikis Theodorakis – Main Title (O Andonis) – Z – Original Soundtrack
[OST] The Pianist – Grande Polonaise Brillante In E-flat Major, Op. 22
In Memoriam – Jewish Music from Holocaust – Klezmer pt.1
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Οι δικοί μου άνθρωποι |
| Συγγραφέας: | Μαρίζα Ντεκάστρο |
| Εικονογράφος: | Χαρά Μαραντίδου |
| Εκδόσεις: | Καλειδοσκόπιο, Ιανουάριος 2022 |
| Επιμέλεια: | Κατερίνα Λογοθέτη |
| Σελίδες: | 64 |
| Μέγεθος: | 24 Χ 22 |
| ISBN: | 978-960-47-1233-5 |
