Μια συλλογή με δέκα ιστορίες από την ελληνική μυθολογία που έχουν άμεση σχέση με τη μουσική. Οι μύθοι αυτοί είναι τόσο παλιοί που μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα και στη συνέχεια προσπάθησαν να αποδώσουν με απλά λόγια για παιδιά πολλοί συγγραφείς.
Η Μαρία Ανδρικοπούλου επέλεξε να μας διηγηθεί με μοναδικό τρόπο μύθους που είναι κατάλληλοι για παιδιά και να φωτίσει πτυχές που δεν γνωρίζουμε από την ελληνική μυθολογία με πληροφορίες για την ιστορία της μουσικής.
Ο Νικόλας Ανδρικόπουλος αποτυπώνει με τα πιο ζωντανά χρώματα, χαρακτηριστικά στιγμιότυπα από κάθε ιστορία με ρεαλισμό και αρκετή δόση χιούμορ.
Η αναζήτηση των μύθων και το περιεχόμενο οδηγούν σε μια κατηγοριοποίηση από τη συγγραφέα σε θεματικές ενότητες:
Θεοί με μουσικό αυτί
Ο Ερμής και το καβούκι της χελώνας
Ο Ερμής ήταν γιός του Δία και της νύμφης Μαίας. Η μητέρα του για να τον κρύψει από την οργή της Ήρας, γέννησε σ’ ένα σπήλαιο κάπου στην Κυλλήνη. Μεγαλώνοντας έγινε ένα έξυπνο και όμορφο αγοράκι, με θεϊκές δυνάμεις που το κοφτερό μυαλό του σκαρώνει πονηριές. Ξέφυγε από τη μάνα του, έκλεψε ένα κοπάδι βόδια από τον αδελφό του Απόλλωνα και αφού πείνασε έφαγε κάνα δυο. Από τα δέματα των ζώων και ένα άδειο καβούκι χελώνας, πειραματίστηκε, τέντωσε μερικά έντερα και μ’ ένα ξυλάκι προσπάθησε να παράγει ήχο.
Κάπως έτσι μας αποκαλύπτεται ο εμπνευστής και κατασκευαστής της λύρας. Μέσα από την ιστορία μαθαίνουμε γιατί ο Απόλλωνας ονομάστηκε θεός της Μουσικής, ενώ στον Ερμή ανατέθηκε από τον Δία να γίνει αγγελιοφόρος των θεών.
Η αλήθεια είναι ότι η λύρα αποτελούσε το πιο σημαντικό μουσικό όργανο κατά την αρχαιότητα. Η αρχαϊκή λύρα λεγόταν και χέλυς από τη χελώνα όπως μας αποκαλύπτει ο μύθος του σκανταλιάρη Ερμή.
Ο Πάνας στις καλαμιές του Λάδωνα
Ο Πάνας ήταν γιός του Ερμή και μιας νύμφης, που έμοιαζε στη σκανταλιά στον πατέρα του όμως η όψη του θύμιζε περισσότερο τράγο και λιγότερο άνθρωπο. Κάποτε στα βουνά της Αρκαδίας συνάντησε μια πεντάμορφη νύμφη, τη Σύριγγα και την ερωτεύτηκε. Εκείνη δεν ήθελε ούτε να τον βλέπει και στην προσπάθεια της να ξεφύγει έπεσε στα νερά του ποταμού Λάδωνα.
Κάποιος θεός την λυπήθηκε και τη μεταμόρφωσε σε καλαμιά. Ο Πάνας πάνω στην οργή και τον καημό του για το χαμό της έφτιαξε από την καλαμιά ένα είδος φλογέρας και έπαιζε για να ξεχνάει τη λύπη του. Στους αρχαίους ελληνικούς μύθους συναντάμε τις μεταμορφώσεις, η Σύριγγα μεταμορφώθηκε σε καλαμιά. Το μουσικό όργανο που δημιούργησε ο Πάνας πήρε το όνομα της νύμφης και είναι η γνωστή πολυκάλαμη φλογέρα.
Μουσικοί αγώνες
Η οργή των Μουσών
Ο Απόλλωνας, ο θεός της Μουσικής είχε συνοδεία του εννέα Μούσες που προστάτευαν τη Μουσική και τις άλλες τέχνες, σαν την ποίηση, το τραγούδι, το χορό. Τα ονόματα τους ήταν Κλειώ, Ευτέρπη, Μελπομένη, Ερατώ, Θάλεια, Τερψιχόρη, Πολύμνια, Ουρανία, Καλλιόπη. Αποστολή τους να διδάξουν στους θνητούς τις τέχνες που προστάτευαν και ήταν καλές με όσους τους σέβονταν όμως άλλο τόσο σκληρές με όσους δεν τους έδιναν σημασία ή τολμούσαν να τις συναγωνιστούν.
Όταν ο Θάμυρις τόλμησε να τα βάλει μαζί τους, καθώς πίστεψε ότι μπορούσε να τις ξεπεράσει στη μουσική τέχνη. Τότε οι Μούσες τον τιμώρησαν πολύ σκληρά στερώντας του όχι μόνο το ταλέντο αλλά και το φως του. Την ίδια τύχη είχαν και οι Πιερίδες νύμφες που τόλμησαν να τις συναγωνιστούν σε διαγωνισμό τραγουδιού. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν αλλά και να μεταμορφωθούν σε πουλιά με απαίσιο κράξιμο. Σε παρόμοιο μουσικό αγώνα οι εννέα Μούσες νίκησαν και τις τερατόμορφες σειρήνες που μάγευαν με το τραγούδι τους, τους ναυτικούς.
Μουσικός διαγωνισμός είχε καθιερωθεί προς τιμή του θεού Απόλλωνα στα Πύθιατη μεγάλη γιορτή που γινόταν στους Δελφούς.
Ο κακομούτσουνος αυλητής Μαρσύας
Ο Μαρσύας από τη Φρυγία ήταν ένας από τους δαίμονες των δασών και των βουνών με αποκρουστική εμφάνιση αλλά σπουδαίος αυλητής. Είχε βρει πεταμένο τον αυλό της θεάς Αθηνάς και με τον καιρό έγινε πολύ καλός αυλητής, τόσο που καυχιόταν πως είναι καλύτερος και από το θεό Απόλλωνα.
Τότε ο Απόλλωνας τον προκάλεσε σε μουσικό αγώνα και ο Μαρσύας τιμωρήθηκε παραδειγματικά για την αμυαλιά του. Έτσι έμεινε γνωστός ο Μαρσύας ως ο Σειληνός που τόλμησε να συναγωνιστεί τον Απόλλωνα , θεό της Μουσικής.
Το πάθημα του Μίδα
Όταν ο βασιλιάς της Φρυγίας, Μίδας τόλμησε να δώσει την πρωτιά στον Πάνα σε ανάλογο μουσικό διαγωνισμό, ο Απόλλωνας τον τιμώρησε για το λάθος του. Ο Μίδας ισχυρίστηκε πως έδωσε το βραβείο σ’ εκείνον που τον πρόσταζαν τ’ αυτιά του. Το άκουσε λοιπόν ο Απόλλωνας και μεταμόρφωσε μεμιάς αυτιά του σε γαϊδουρινές αυτάρες.
Στο πάθημα του Μίδα που ότι άγγιζε γινόταν χρυσάφι, έρχεται να προστεθεί και η ιστορία με τα γαϊδουρινά αυτιά.
Ξακουστοί μουσικοί
Ο Ορφέας στον Άδη
Ο Ορφέας ήταν τόσο σπουδαίος μουσικός που με το παίξιμο του ημέρευε όλα τα ζώα. Όμως αγάπησε μια κοπέλα την Ευρυδίκη που χάθηκε πρόωρα και ούτε που ακουμπούσε πια τη λύρα του. Άραγε θα καταφέρει με τη μελωδία της λύρας του, να λυγίσει το βασιλιά Άδη και να φέρει πίσω την αγαπημένη του;
Το ταξίδι στον κάτω κόσμο και τη συνάντηση του Ορφέα με τον Πλούτωνα σηματοδοτεί την πρόσβαση στον κάτω κόσμο
Το καρούμπαλο του Λίνου
Ο Ηρακλής από μικρός έδειξε απαράμιλλο θάρρος και σωματική δύναμη και ήταν γυμναζόταν με όρεξη. Όμως αρνιόταν πεισματικά να μελετήσει τα μαθήματα του με αποτέλεσμα να θυμώσει πραγματικά ο δάσκαλος του Λίνος και να σηκώσει χέρι στον άτακτο μαθητή του. Ο Ηρακλής τότε ανταπέδωσε το χτύπημα και σήκωσε τη λύρα με όλη του τη δύναμη κατά τον άτυχο μουσικό. Πολλά θρηνητικά τραγούδια έχουν γραφτεί για το τραγικό αυτό συμβάν.
Στις μέρες μας σώζονται κείμενα αρχαίων συγγραφέων αλλά και παραστάσεις σε αγγεία που απεικονίζουν τον Ηρακλή και την επίθεσή του στο δάσκαλο του Λίνο.
Ο Αρίωνας και το δελφίνι
Από το εξώφυλλο του βιβλίου αναγνωρίζουμε τον Αρίωνα , τον διασημότερο λυράρη της εποχής, μα και πολύ πλούσιο. Στην επιστροφή του από τη Σικελία, κινδύνεψε από το πλήρωμα του πλοίου. Ζήτησε σαν τελευταία επιθυμία να παίξει τη λύρα του, πριν πέσει στη θάλασσα και το μελωδικό του τραγούδι μάγεψε τα πλήθη. Ένα ολόκληρο κοπάδι από δελφίνια μαζεύτηκε γύρω από το καράβι και έτσι ο Αρίωνας πήδηξε πάνω σ’ ένα δελφίνι και κατάφερε να σωθεί. Η σωτηρία του Αρίωνα χάρη στο δελφίνι απεικονίστηκε σε χάλκινο άγαλμα στο Ταίναρο αλλά και σε αρχαίο νόμισμα.
Ο Αμφίονας και τα τείχη των Θηβών
Ο Αμφίονας και ο Ζήθος είναι από τα λιγότερο γνωστά αδέλφια της ελληνικής μυθολογίας. Αν και δίδυμοι δεν έμοιαζαν καθόλου ούτε στο χαρακτήρα αλλά ούτε και στην εξωτερική εμφάνιση. Ο Ζήθος ήταν γεροδεμένος νέος και ανήσυχο πνεύμα, ενώ ο Αμφίονας κοντούλης και λεπτοκαμωμένος και με ταλέντο στη Μουσική. Όταν όμως ανέλαβαν να κατασκευάσουν τα τείχη της Θήβας, κατάφεραν να συνεργαστούν μια χαρά και να χτίσουν τα επιβλητικά τείχη με τις επτά εισόδους. Ιδέα του Αμφίονα που εμπνεύστηκε από τη λύρα του με τις εφτά χορδές.
Επικίνδυνα τραγούδια
Η παγίδα των Σειρήνων
Οι Σειρήνες ήταν πανέμορφες γυναίκες με μακριά μαλλιά και φτερά στους ώμους, όμως είχαν πόδια αρπαχτικού πουλιού. Αν τύχαινε κάποιος να περάσει από το νησί τους, τον μάγευε το τραγούδι τους και πνιγόταν στα νερά ή αν κατάφερνε να φτάσει στο νησί, πέθαινε από πείνα και δίψα. Από εκεί πέρασε και το πλοίο του Ιάσωνα η «Αργώ». Ευτυχώς όμως ο Ορφέας που με τη λύρα του και τη μελωδική φωνή του κατάφερε να αποσπάσει την προσοχή των ναυτών και να σωθούν. Ο Οδυσσέας γνώριζε από την Κίρκη για το τραγούδι των Σειρήνων και διέταξε τους συντρόφους του να βουλώσουν με κερί τα αυτιά τους και ο ίδιος δέθηκε στο κατάρτι.
Η Μαρία Ανδρικοπούλου με σπουδές στην κλασσική φιλολογία και αγάπη για την ελληνική μυθολογία έκανε μια πολύ ωραία συλλογή από μύθους λιγότερο γνωστούς με κοινό θεματικό άξονα τη μουσική. Με λόγο που ρέει και περιγραφές με έμφαση στη λεπτομέρεια, χωρίς να φλυαρεί αποδίδει στοιχεία από την αρχαία Ελλάδα. Οι ήρωες της έχουν αδυναμίες και ελαττώματα αλλά έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό, το πάθος για τη Μουσική. Κάθε μύθος αντιστοιχεί χρονικά σε κομμάτια της Μυθολογίας που λίγοι γνωρίζουν. Αποτελεί μια ευκαιρία για ενασχόληση στην τάξη και ανάλυση των χαρακτήρων. Μπορείτε να φτιάξετε μαζί με τα παιδιά κάρτες με τα ονόματα των μυθικών πλασμάτων και να φτιάξουν τη δική τους αστεία ιστορία ή την ιστορία από την ανάποδη. Οι Σειρήνες τραγουδούν απαίσια και ο Ηρακλής μαγεύεται από τη Μουσική, ενώ ο Αρίωνας ξεγελά και ρίχνει στη θάλασσα το πλήρωμα του πλοίου που τον έκλεψε κτλ.
Κάθε εξιστόρηση συμπληρώνεται με υπόμνημα που παρέχει πληροφορίες για μυθικά πλάσματα, ήρωες και θεούς του αρχαίου κόσμου και ολοκληρώνεται με ακροστιχίδες, κατασκευές, σπαζοκεφαλιές και γλωσσικά παιχνίδια και δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Μύθοι στο ρυθμό της μουσικής |
| Συγγραφέας: | Μαρία Ανδρικοπούλου |
| Εξώφυλλο: | Νικόλας Ανδρικόπουλος |
| Υπεύθυνη έκδοσης: | Βασιλική Τζόκα |
| Εκδόσεις: | Καλέντης, 2016 |
| Σελίδες: | 46 |
| Μέγεθος: | 29 Χ 21 |
| ISBN: | 978-960-594-014-0 |
