Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 17+ – Ταξιδιωτικό δοκίμιο
Το καθετί στην Ελλάδα σε απορροφά και σε ανταμείβει. Δεν υπάρχει βράχος ή ρυάκι δίχως μια μάχη ή έναν μύθο, ένα θαύμα ή μια ιστορία των χωρικών, μια δεισιδαιμονία∙ και τα λόγια και τα συμβάντα, σχεδόν όλα περίεργα ή αξιομνημόνευτα, πυκνώνουν γύρω από τη στράτα του ταξιδιώτη, σε κάθε του βήμα.
Από την εισαγωγή του συγγραφέα
Ο θρυλικός ταξιδευτής του κόσμου, Πάτρικ Λη Φέρνμορ, με τις αγγλο-ιρλανδικές ρίζες και την ασύγκριτη αγάπη για την Ελλάδα, γράφει για τη Μάνη, τους ανθρώπους της και τον κώδικά τους, ξεπερνώντας κατά πολύ μια στερεοτυπική προσέγγιση εντυπώσεων ενός περαστικού ταξιδιώτη που ήλθε, είδε και απήλθε. Άλλωστε ο ίδιος στην εισαγωγή του το ξεκαθαρίζει ότι πρόκειται για το ακριβώς αντίθετο ενός ταξιδιωτικού οδηγού. Μόλις διαβάσεις μια δυο παραγράφους, θα το καταλάβεις κι εσύ, αναγνώστη μου. Κι αν αναλογιστεί κανείς ότι ο Φέρμορ έζησε στην Ελλάδα, πολέμησε για την Ελλάδα στο πλευρό των Κρητικών και έφτιαξε στην Καρδαμύλη ένα μοναδικής Μεσογειακής ομορφιάς σπίτι, το οποίο σχεδίασε με τη σύζυγό του και απ’ όπου αποχαιρέτησε τον κόσμο το 2011, τότε αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν έχουμε να κάνουμε με κάποιον που αγάπησε την Ελλάδα, με κάποιον φιλέλληνα που θα λέγαμε παλιά, αλλά με έναν δυο φορές Έλληνα, με έναν Λόρδο Βύρωνα του νότου.
“… Και εντούτοις ο ελληνικός κόσμος, με όλες του τις αφομοιώσεις, τις διασπορές και τις οδύσσειες περιπλοκές, είναι ένα αστείρευτο κουτί της Πανδώρας από ιδιορρυθμίες και εξαιρέσεις σε κάθε πιθανό κανόνα”.
Ο σπουδαίος αυτός παρατηρητής της ζωής δεν ήρθε απλώς να γράψει για τον τραχύ τόπο της Μάνης. Περιηγήθηκε στο ελληνικό τοπίο, στάθηκε, έμεινε, έζησε, συναναστράφηκε με ανθρώπους απλούς και δύσκολους, με κάθε απίθανη μειονότητα και υποδιαίρεση του ελληνικού πληθυσμού, άγνωστη ακόμα και σε εμάς τους Έλληνες (μη μου πείτε ότι γνωρίζουν πολλοί τους διακονιάρηδες Κραβαρίτες της Αιτωλίας, τους Νυκλιάνους και τους αχαμνόμερους της Μάνης, τους κουρλούς της Κεφαλλονιάς και τους Εβραίους στον Ταΰγετο) και σαν μέγας μύστης των αποσταγμάτων εξήγαγε εκείνο το μοναδικό του ελληνικού τόπου, γεμάτο αντιφάσεις, ίλιγγο, θαύματα, μεγαλείο, σιωπή, αιώρηση, αιθέρα στον ακροθαλάσσιο βράχο και άσβεστη φωτιά. Κι η Μάνη; Θα μπορούσε να βασιλέψει σε ένα τέτοιο ταξίδι; Ξεκάθαρα ναι!
Το βιβλίο γράφτηκε πριν από εξήντα πέντε περίπου (1958 κυκλοφόρησε) χρόνια, τότε που δεν υπήρχε τεχνολογία, χάρτες στο google και αναζήτηση στο διαδίκτυο επί πάσης απορίας. Ο σκληρός δίσκος βρισκόταν μέσα στους αμφιβληστροειδείς και στα δεκάδες σημειωματάρια του Φέρμορ, ο οποίος με κόπο έφτασε να γράψει μόνο 440 σελίδες και όχι τριπλάσιες. Τότε που τη γεωγραφική απομόνωση και έπρεπε να την περπατήσεις για να τη συλλάβεις σε όλη την έκτασή της. Τότε που την εμπλοκή της σε πολέμους και τον ρόλο της στο 21′ έπρεπε να τα ψάξεις σε βιβλία για να βρεις και όχι σε άρθρα ιστοσελίδων.
Ο όγκος του απόκρημνου Ταυγέτου που βασίλευε στο μεσαίο πόδι της Πελοποννήσου απλώνοντας το μεγαλείο του σε Μεσσηνία και Λακωνία, οι πρόποδες που βουτούν στη θάλασσα, τα αλώνια, τα ζώα που βόσκουν κάπου στο πουθενά, τα διάστικτα σπίτια και χωριά που λαμποκοπάνε πίσω από πέτρα κι ερημιά, οι ασάλευτοι ελαιώνες με το κόκκινο χώμα, το αλάτι στους βράχους, τα χιλιάδες έντομα και τις σκόρπιες πέτρες, οι φιδωτοί, δύσκολοι δρόμοι, τα ηλιόλουστα μονοπάτια που τελείωναν στον ουρανό σαν βατήρες, τα λιθόστρωτα και οι φραγκοσυκιές, τα πετρώδη καλαμποκοχώραφα, οι λαξεμένες γούρνες, οι βραδινές σκιές που καταπίνουν τα βουνά και η σιγή των τζιτζικιών το λιόγερμα, το χρυσαφένιο θερισμένο στάχυ, το γαϊδουράγκαθο και τα ασημόγκριζα λιόφυλλα, οι λιγομίλητοι, ολιγαρκείς, με τα σκαμμένα πρόσωπα κάτοικοι της Μάνης, τα παξιμάδια κι οι ξερές ελιές στο φίλεμα, τα πυργόσπιτα, οι έμμετροι θρήνοι πάνω από το σώμα των νεκρών, οι δεισιδαιμονίες και τα παιχνίδια με τον Χάροντα, οι βεντέτες, τα ξεβγάλματα και οι περηφάνιες, η φιλία και το φίλιωμα, τα απομεινάρια των παλιών εποχών στο σημερινό τρόπο που λίγο άλλαξε. Όλα, μα όλα υπάρχουν μέσα στη μοναδική ματιά του Φέρμορ που σαγηνεύει με τις εικόνες που ανασηκώνει λέξη λέξη, με τις αισθήσεις που ενεργοποιεί σε κάθε σελίδα.
“Εδώ, ξανά, η Μάνη αποκλίνει. Χορεύουν λίγο και, αν έγραφε κάποιος μια διατριβή για ν’ αποδείξει την καταγωγή τους, θα μπορούσε να παρουσιάσει την απουσία δημοτικής ποίησης στους Μανιάτες ως αθέλητη κληρονομιά, ως ένα αρνητικό κατάλοιπο από τη φιλισταϊκη έχθρα των Λακεδαιμονίων για τις Μούσες. Φυσικά, τούτη η γενίκευση δεν αληθεύει ολότελα, γιατί υπάρχει στη Μάνη μια μορφή δημοτικής ποίησης που σε μεγάλο έχει εκλείψει αλλού από τους αρχαίους χρόνους και που είναι τόσο μοναδική κι αξιοπρόσεχτη, τόσο αντιπροσωπευτική των ζοφερών παραδόσεων της χερσονήσου, που σε μεγάλο βαθμό αποζημιώνει για την απουσία όλων των άλλων ειδών. Τα μοιρολόγια, οι έμμετροι θρήνοι της Μάνης, είναι ένα ξεχωριστό φαινόμενο” (σελ. 86).
Ο Φέρμορ αγκαλιάζει με πραγματική αγάπη τον τόπο και τους ανθρώπους της Μάνης, συγκινεί με τον τρόπο που ανακαλεί και επιστρατεύει γνώσεις και εμπειρίες προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσει τις ιδιαιτερότητές του αναντίγραφου αξιακού κώδικα των Μανιατών. Ο τρόπος που περιγράφει κάθε σπιθαμή της γης αυτής, είναι γεμάτος τρυφερότητα και πρωτόλεια ποίηση, σαν κάποιος να μιλάει για το σπίτι του, για τον τόπο του, για κάτι που του ανήκει, για ανθρώπους που ζουν μαζί του.
Η μετάφραση του Μιχάλη Μακρόπουλου, δεύτερη στην Ελλάδα αλλά ουσιαστικά πρώτη πλήρης του έργου του Λη Φέρμορ αποτελεί καθοριστικό παράγοντα απόλαυσης αυτού του μοναδικού αναγνώσματος.
“Είναι άθλιος τόπος” είπε, “προάστιο της Καλαμάτας στην πραγματικότητα, αν κι απέχει πολλές ώρες, και οι κάτοικοι είναι ένα άχρηστο σινάφι. Είναι Βλάχοι”.
“Βλάχοι;” Δεν μπορεί, στην Πελοπόννησο;”
“Έτσι τους φωνάζουμε”
Είπα ότι δεν είχα ακούσει ποτέ για Βλάχους νότια του Κορινθιακού Κόλπου και δεν περίμενα να τους συναντήσω στη Μάνη.”
“Δεν είναι πραγματική Μάνη εδώ” είπε, “είναι αυτό που λένε η Έξω Μάνη. Πρέπει να περιμένετε ώσπου να φτάσετε στη Μέσα Μάνη, νότια απ΄την Αρεόπολη, για να βρείτε πραγματικούς Μανιάτες. Είναι άλλο πράγματα κείνοι. Με φιλότιμο, ψηλοί, όμορφοι, φιλόξενοι, πατριώτες, έξυπνοι, σεμνοί…”
“Δεν είναι λοιπόν από τον Κάμπο;”
“Θεός φυλάξοι!”
“Από πού ‘σαι τότε;”
“Από τη Μέσα Μάνη”.
Βιβλίο, πραγματική εμπειρία η ανάγνωσή του.
Για ενήλικες αναγνώστες.
Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Απόσπασμα
Διαβάστε απόσπασμα εδώ
ΕΓΡΑΨΑΝ
Πολύ διαφορετικό από τις συνηθισμένες ταξιδιωτικές περιγραφές… Εξαιρετική αφήγηση, φορτισμένη με αγάπη, τρυφερότητα και κέφι.
Daily Telegraph
Αυτός ο ταξιδιώτης καταλαβαίνει την Ελλάδα και τους Έλληνες, τη γλώσσα, τις διαλέκτους, το χιούμορ τους και τον αυτοσαρκασμό, τη γενναιοδωρία και τη ζωντάνια τους.
Daily Express
ΑΚΟΥΣΤΕ
Ο συγγραφέας και κριτικός βιβλίων Κώστας Β. Κατσουλάρης παρουσιάζει το βιβλίο και μοιράζεται σκέψεις και εντυπώσεις που του άφησε η ανάγνωσή του, ενώ ο ηθοποιός Τάσος Σωτηράκης διαβάζει αποσπάσματα (26/6/2021).
Ακούστε το podcast ΕΔΩ.
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Μάνη |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Mani: Travels in the Southern Peloponnese |
| Συγγραφέας: | Patrick Leigh Fermor |
| Εκδόσεις: | Μεταίχμιο, Ιούνιος 2021 |
| Μετάφραση: | Μιχάλης Μακρόπουλος |
| Σελίδες: | 440 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,5 |
| ISBN: | 978-618-03-2442-6 |
