Διαβάζεται σε 2′- Ηλικιακό κοινό: 18+ – Δοκίμιο λογοτεχνίας/φιλοσοφίας
Τα ωραία βιβλία είναι γραμμένα σ’ ένα είδος ξένης γλώσσας
Προυστ, Contre Sainte-Beuve
Ο Gilles Deleuze γράφει για τις τέχνες όχι με την ιδιότητα του κριτικού αλλά του φιλοσόφου.
Περί τίνος πρόκειται
Ο συγγραφέας, όπως λέει ο Προυστ, επινοεί μέσα στη γλώσσα μια νέα γλώσσα, μια γλώσσα κατά κάποιον τρόπο ξένη. Φέρνει στο φως νέες δυνάμεις, γραμματικές και συντακτικές. Οδηγεί τη γλώσσα έξω από τα συνηθισμένα της αυλάκια, την οδηγεί στο παραλήρημα“.
Και ήδη από τον πρόλογο έχεις καταλάβει ότι ο Ντελέζ έχει δίκιο όταν λέει ότι τα κείμενά του πρέπει να διαβαστούν ως φιλοσοφικά έργα, με την πιο κλασική έννοια του όρου. Μάλιστα, θα πρόσθετα ότι ο Ντελέζ δεν είναι ένας κριτικός λογοτεχνίας με πτυχία που τα περιφέρει σαν ακαδημαϊκός αλέκτωρ για να δικαιολογεί την ύπαρξή του λαλώντας απανταχού τη σπουδαιότητά του, αλλά ένας πραγματικός ευρύνους, σκεπτόμενος άνθρωπος ο οποίος αποδεικνύει εμφατικά πως για να μπορείς να διαβάσεις σε βάθος λογοτεχνία, για να διατυπώσεις μία άποψη με νόημα, πρέπει να έχεις μια συνολική θεώρηση και στάση που δεν εμφορείται μόνο από τα προσωρινά κελεύσματα της εποχής σου εν είδει μόδας. Όταν “οι λέξεις δεν εκβάλλουν πια πουθενά, δεν ακούμε και δεν βλέπουμε τίποτα μέσα από αυτές, εκτός από μια νύχτα που έχει χάσει την ιστορία της, τα χρώματα και τα τραγούδια της“.
Το γράψιμο δεν είναι να επιβάλλεις μια μορφή έκφρασης σε μια βιωμένη υλικότητα. Δεν είναι εξιστόρηση αναμνήσεων και ταξιδιών, ερώτων και απωλειών. Δεν είναι πεδίο χρήσης των νευρώσεων και των ψυχώσεών μας, που δεν είναι περάσματα της ζωής αλλά καταστάσεις στις οποίες πέφτουμε όταν η διαδικασία διακόπτεται. Η λογοτεχνία είναι ένα παραλήρημα, μια αρρώστια. Και μέσα από τη διατύπωση κάποιων σαφών κριτηρίων, ο Ντελέζ εξάγει το συμπέρασμα πως μεταξύ όλων αυτών, τρελών και γνωστικών που γράφουν βιβλία με λογοτεχνική πρόθεση, είναι πολύ λίγοι αυτοί που μπορούν να αυτοαποκληθούν συγγραφείς.
Και κάπου εκεί αρχίζει να προσεγγίζει συγκεκριμένους συγγραφείς, μέσω των οποίων όμως πλησιάζει, ιχνηλατεί, αναπτύσσει έννοιες και ιδέες που είτε γεννούν είτε κινητοποιούν τα έργα τους, αλλά και συχνά πυροδοτούν στον ίδιο σκέψεις που έχουν σημασία για τον προσδιορισμό της λογοτεχνίας.
Λουίς Γούλφσον, Λιούις Κάρολ, Νίτσε, Απόστολος Παύλος, Ιωάννης της Πάτμου, Γουόλτ Γουίτμαν, Χέρμαν Μελβίλ (Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς), Άλφρεντ Ζαρρύ (με την Παταφυσική του), Τόμας Έντουαρντ Λώρενς (ο γνωστός Λώρενς της Αραβίας), Πλάτωνας, Σπινόζα και άλλοι.
Στον Γουίτμαν, επί παραδείγματι, ο Ντελέζ εξετάζει την άποψη του σπουδαίου Αμερικανού ποιητή ότι “κάθε Αμερικανός συγγραφέας πρέπει να εξοικειωθεί στο γράψιμο σε κομμάτια“. Ο Ντελέζ αναρωτιέται γιατί δεν ισχύει το ίδιο και για τους Ευρωπαίους κατά τον Γουίτμαν. Τι σημαίνει αυτό το γράψιμο σε κομμάτια αλήθεια; Έχουν οι Ευρωπαίοι μια αίσθηση της οργανικής ολότητας και πρέπει να αποκτήσουν την αίσθηση του κομματιαστού; Έχουν οι Αμερικανοί εκ φύσεων αυτή την αίσθηση και πρέπει αντιστρόφως να αποκτήσουν την αίσθηση της ολότητας και της ελκυστικής σύνθεσης;
Αισθήσεις, συναισθήματα, ψυχανάλυση και φιλοσοφία καθώς χτυπούν το παραθύρι της λογοτεχνίας και άλλων τεχνών, επαναπροσδιορισμός ασυνειδήτου και σκέψης. Αν διαβάσεις τον Ντελέζ, μαθαίνεις να διεισδύεις με ουσία και γνώση σε ένα κείμενο, να βλέπεις τη λογοτεχνία από οπτικές που προηγουμένως δεν είχες συνδέσει μεταξύ τους, να χρησιμοποιείς έννοιες που έχουν πεδίο εφαρμογής και στη λογοτεχνία και στη ζωή. Γιατί είναι κείμενα που διαπνέονται από μια ευρύτερη φιλοσοφική σκέψη. Γιατί ο Ντελέζ, κατά βάση, σημαδεύει την ίδια τη ζωή ως μεγαλύτερο μέρος της λογοτεχνίας. Καθώς οι μεγάλοι συγγραφείς, δεν είναι απαραίτητα καλοί άνθρωποι, αλλά είναι οπωσδήποτε σπουδαίοι διανοητές, οι οποίες δεν διαχειρίζονται τόσο τις έννοιες όσο αισθήματα και αντιλήψεις. Πού έρχονται τα κλινικά να συναντήσουν τα κριτικά; Εκεί που η ιατρική συναντά τη λογοτεχνία, η ζωή την τέχνη και τα διάφορα αυτά πεδία δανείζουν το ένα στο άλλο σημαντικά εργαλεία τους, προχωρώντας παρακάτω τη στοχαστικότητα. Κάπου εκεί, οι μεγάλοι συγγραφείς συναντούν τους μεγάλους κλινικούς γιατρούς και ψυχαναλυτές σε μια συνάντηση που κάνει τη Λογοτεχνία υπόθεση της ίδιας της ζωής και τελικά και μια υπόθεση υγείας.
Εκδόσεις Κέδρος.
Απόσπασμα
Δείτε απόσπασμα εδώ
 |
|
|---|---|
| TAYTOTHTA | |
| Τίτλος: | Κριτικά και κλινικά |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Critique et clinique
|
| Συγγραφέας: | |
| Εκδόσεις: | Κέδρος, Ιανουάριος 2024 |
| Μετάφραση: | Γιάννης Ρήγας / Χλόη Κολύρη |
| Υπεύθυνη σειράς: | Χλόη Κολύρη |
| Σελίδες: | 256 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,5 |
| ISBN: | 978-960-04-5405-5 |
