Διαβάζεται σε 4′- Ηλικιακό κοινό: 11+ (target 12-18) – Λογοτεχνία για παιδιά
«Η πόλη που κάηκε
ξαναγεννήθηκε στην άλλη όχθη…
Ένα με το κορμί μας,
κυλάει μες στο αίμα μας.
Κι όταν ονειρευόμαστε,
περιδιαβάζουμε στα περιβόλια της
και σεργιανάμε στις πλατείες.
Κάθε φορά που πιάνουμε τραγούδι,
είναι τα λόγια μας σταχτιά
κι η μουσική παράπονο,
σαν πυρκαγιά, που κουβαλάει το μελτέμι.
Η πόλη της Ανατολής
μας κατοικεί
κι εξήντα τώρα χρόνια
μας δικάζει».
«Η στάχτη που ταξίδευε» του Κ.Χ. Μύρη (Κώστας Γεωργουσόπουλος)
Θα πίστευες ποτέ ότι το δάγκωμα μιας μαϊμούς στο πόδι ενός βασιλιά έχει παίξει αποφασιστικό ρόλο στον θάνατο περίπου διακοσίων πενήντα χιλιάδων ανθρώπων; Θα πίστευες ποτέ ότι ολόκληρος βασιλιάς δεν μπόρεσε να αποσοβήσει να κακοφορμίσει το δάγκωμα αυτό οδηγώντας τον στον θάνατο μέσα σε λίγες μέρες; Το είχε γράψει και ο Τσόρτσιλ αν δεν το πιστεύεις. “It is perhaps no exaggeration to remark that a quarter of a million persons died of this monkey’s bite” («Δε θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι διακόσιες πενήντα χιλιάδες άνθρωποι χάθηκαν από το δάγκωμα μιας μαϊμούς», Winston Churchill, World Crisis, σελ. 409).
Στην παγκόσμια Ιστορία το τυχαίο, το απροσδόκητο, το αναπάντεχο είναι εκείνος ο X Factor που γοητεύει τους ιστορικούς (και τους αναγνώστες)∙ γιατί στρέφει τα πράγματα προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση, αλλάζοντας τη μοίρα εκατομμυρίων δίχως να έχει προηγηθεί κάποια συγκλονιστική διεργασία. Στη Μαϊμού του Βασιλιά, αυτό το τυχαίο γεγονός έχει οργανικό ρόλο μέσα στη συνολική μυθοπλαστική σύνθεση, είναι το κέντρο του από τον τίτλο κιόλας, καθώς γύρω από αυτό συμπλέκεται μια ολόκληρη εποχή.
Είναι το πραγματικό γεγονός του θανάτου του Βασιλιά Αλεξάνδρου Α’ της Ελλάδας από το δάγκωμα μιας μαϊμούς το 1920 γίνεται το γεγονός μηδέν γύρω από το οποίο ο συγγραφέας Φίλιππος Μανδηλαράς αναπτύσσει ένα πρωτότυπο ιστορικό μυθιστόρημα για την ταραγμένη και άκρως ενδιαφέρουσα ιστορική περίοδο 1914-1922 (φτάνοντας στα απόνερα ως και του 1928), μιας εποχής που οδήγησε εντός των συνόρων στη γενοκτονία χιλιάδων Ελλήνων (και όχι μόνο) Μικρασιατών, αναδιάταξε πλήρως τον εγχώριο πληθυσμό και πολιτισμό και σημαδεύει ακόμα την ελληνική κοινωνία, εκατό χρόνια μετά (συμπληρώνονται φέτος).
Ο Βασιλιάς Γεώργιος Ε’ του Ηνωμένου Βασιλείου και των Βρετανικών Κτήσεων, Αυτοκράτορας της Ινδίας, λοιπόν, αποφάσισε να στείλει δύο νεογέννητα μαϊμουδάκια δώρο στα ξαδέλφια του, Κωνσταντίνο και Σοφία, για τη γέννηση της τρίτης τους κόρης. Οι μαϊμούδες φορτώθηκαν σε κλουβιά στο ατμόπλοιο Μινέρβα στα μέσα Μαρτίου του 1916 και τράβηξαν για Πειραιά όπου έφτασαν μήνες μετά και από εκεί οδικώς για Τατόι και τα θερινά βασιλικά ανάκτορα. Εκεί τις παρέλαβε ο Βερολινέζος αγρονόμος κύριος Στουρμ.
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’ της Ελλάδας είχε φουρτούνες εκείνη την περίοδο με τους μεγάλους της Ευρώπης για να ασχοληθεί με τις δυο μαϊμούδες του εξαδέλφου του, έτσι τα δύο ζώα κατέληξαν σε ένα υπόστεγο έξω από την οικία του κυρίου Στουρμ. Η μία εκ των μαϊμούδων είχε μάθει να αποδεσμεύεται από τον χαλκά και να τριγυρίζει ελεύθερη στο κτήμα. Και ήταν ευτυχισμένη με αυτό. Μα αυτό ήταν άλλο ένα τυχαίο γεγονός που θα έπαιζε τον δικό του αποφασιστικό ρόλο.
Το 1917 όμως η κατάσταση είναι έκρυθμη μέσα και έξω από την Ελλάδα. Ο Μεγάλος Πόλεμος (Α’ παγκόσμιος) μαίνεται, ενώ εδώ Γάλλοι και Βρετανοί ωθούν τον Κωνσταντίνο να εγκαταλείψει τον θρόνο για να άρουν τον ναυτικό αποκλεισμό που τους είχε επιβάλλει. Δίχως να παραιτηθεί επίσημα, έφυγε για την Ελβετία και άφησε τον θρόνο στον δευτερότοκο γιο του Αλέξανδρο και την κυβέρνηση στον Βενιζέλο. Η Ελλάδα πια βρίσκεται στο πλευρό των νικητών του Μεγάλου Πολέμου. Παίρνει εδάφη, βαδίζει προς θριάμβους. Αλλά…
Η ελεύθερη μαϊμού, η ευτυχισμένη, εκείνη που όλοι φώναζαν Μόριτς δάγκωσε τον βασιλιά Αλέξανδρο και λίγο καιρό μετά ο βασιλιάς απεβίωσε. Έτσι μας προέκυψε ξανά Κώτσος βασιλιάς, ο πατέρας του αποθανόντος Αλεξάνδρου, ο κατακτητής της Θεσσαλονίκης και των Ιωαννίνων και με το αμφιλεγόμενο δημοψήφισμα της 22ας Νοεμβρίου του 1920… να τος ξανά! Είχε φάει και μια πανωλεθρία όλη δική του ο Βενιζέλος στις εκλογές λίγο νωρίτερα και το γλυκό είχε δέσει. Τι Σέβρες και ανοησίες! Ο “λαός” ήθελε τον Κωνσταντίνο.
Ο συγγραφέας, μέσα από μια κοπιώδη ιστορική μελέτη αυθεντικών πηγών, ιστορικών ντοκουμέντων και μαρτυριών της εποχής ανασυνθέτει επιδέξια το παζλ της εποχής και αναδεικνύει το παρασκήνιο που οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή, ένα από τα πλέον καθοριστικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας. Η ένταξη όλων των γεγονότων και των πληροφοριών γίνεται έχοντας αποφύγει όλες τις παγίδες της παράθεσης, της διδαχής, της κατήχησης, του ακαδημαϊσμού, του άγχους να ειπωθούν και να εξηγηθούν όλα. Γιατί κατά βάση, νομίζω, ότι ο σκοπός του ήταν πρωτίστως να φτιάξει κάτι που θα απολαμβάνεις και όχι κάτι μέσα από το οποίο θα μάθεις όλη την ιστορία για να μπεις στο πανεπιστήμιο.
Μέσα από μεστή, φλεγματική αφήγηση, με υποδόριο χιούμορ, ο συγγραφέας τοποθετεί στη μυθοπλασία του όλες τις προσωπικότητες και τα γεγονότα, μικρά και μεγάλα, που διαδραμάτισαν ρόλο. Ο οραματιστής και ρεαλιστής Βενιζέλος, το Κίνημα Εθνικής Αμύνης τον Αύγουστο του 1916 και ο σχηματισμός κυβέρνησης της μισής Ελλάδας, ο γερμανόφιλος βασιλιάς Κωνσταντίνος και οι συσχετισμοί του με τους Ευρωπαίους μονομάχους, ο Παύλος Κουντουριώτης (κυβέρνηση Θεσσαλονίκης, αντιβασιλέας μετά τον θάνατο του Αλεξάνδρου) και ο υποστράτηγος Δαγκλής, το όραμα της Μεγάλης Ελλάδας των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, η Ασπασία Μάνου που ερωτεύθηκε ο βασιλιάς Αλέξανδρος παρότι κόρη ιπποκόμου και όχι γαλαζοαίματη, ο μυστηριώδης Μικρασιάτης μεγαλοεκδότης και μεγαλέμπορος όπλων με τα χίλια ονόματα Βασίλης Ζαχάρωφ, η Σύνοδος Ειρήνης του Παρισιού το 1919 μεταξύ των νικητριών δυνάμεων της Αντάντ και των ΗΠΑ στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Βρετανός πρωθυπουργός Λόυντ Τζορτζ, ο Γάλλος Κλεμανσό, ο Ιταλός Ορλάντο, η Κοινωνία των Εθνών, ο Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης Στεργιάδης, η ιστορική «Σιδηρά Μεραρχία» του Ελληνικού Στρατού και ο διοικητής Ζαφειρίου, ο Μουσταφά Κεμάλ, οι διπλωμάτες που απεργάζονται τον διαμοιρασμό της ετοιμόρροπης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ο θρίαμβος και η καταστροφική ήττα του Βενιζέλου το 20′, η επιστροφή του Κωνσταντίνου στον θρόνο, η αντίστροφη μέτρηση, η κατάρρευση στο μέτωπο, η καταστροφή. Και δίπλα σε όλα αυτά, μία μαϊμού. Μια μαϊμού κλεισμένη στο αμπάρι για εβδομάδες, δεμένη χειροπόδαρα, που έμαθε να βγαίνει από τον χαλκά της σκλαβιάς, που δάγκωσε τον βασιλιά της Ελλάδας, έφερε πίσω τον πατέρα του και πυροδότησε μια έκρηξη γεγονότων μέσα από το παράξενο πέρασμά της στον κόσμο.
Ο Φ. Μανδηλαράς δεν πλησιάζει από καμία γωνιά ιδεολογικοποίησης τα γεγονότα, δεν έχει τραφεί από κάποιο εθνικό δόγμα ή μεγαλοϊδεατισμό. Ισορροπεί πάνω στη δοκό της μυθιστορίας που έχει επιλέξει αποφεύγοντας από τη μία την συναισθηματοποίηση και τη θέαση των γεγονότων μέσα από κάποιο συγκινησιακό φόρτο ή κάποιον μεγάλο σκοπό, από την άλλη το στυλ της στυγνής ντοκιμανταιρίστικης καταγραφής που θα αφαιρούσε όλο το χρώμα αυτής της ματιάς∙ μιας ματιάς που αποδίδει στον αναγνώστη ένα ευκρινές ιστορικό σκηνικό σχεδόν σαν θεατρικό, καθαρούς χαρακτήρες, με κίνητρα, με ιστορικό ρόλο, δίχως όμως να τους βλέπει ιδιαίτερα ως φορείς συναισθημάτων∙ μάλλον ως δρώντα πρόσωπα που παράγουν γεγονότα. Κι αυτό εγώ είναι που είδα ως ένα ακόμα πλεονέκτημα του βιβλίου.
Δεν θεωρώ ότι πρόκειται για ένα εφηβικό βιβλίο. Δεν υιοθετεί κάποια γραφή που να στρέφεται προς αυτό το κοινό ο συγγραφέας, ούτε διακρίνεται από αμιγή χαρακτηριστικά ενός εφηβικού αναγνώσματος. Το βιβλίο αφορά κάθε αναγνώστη μετά τα 11-12. Και ενήλικες.
Εκδόσεις Πατάκη.
Απόσπασμα
Διαβάστε απόσπασμα εδώ
Διακρίσεις
Με μια ματιά
- Ο συγγραφέας, μέσα από μια κοπιώδη ιστορική μελέτη αυθεντικών πηγών, ιστορικών ντοκουμέντων και μαρτυριών της εποχής ανασυνθέτει επιδέξια το παζλ της εποχής και αναδεικνύει το παρασκήνιο που οδήγησε στη Μικρασιατική Καταστροφή. Μέσα από μεστή, φλεγματική αφήγηση, με υποδόριο χιούμορ, τοποθετεί στη μυθοπλασία του όλες τις προσωπικότητες και τα γεγονότα, μικρά και μεγάλα, που διαδραμάτισαν ρόλο. Και δίπλα σε όλα αυτά, μία μαϊμού κλεισμένη στο αμπάρι για εβδομάδες, δεμένη χειροπόδαρα, που έμαθε να βγαίνει από τον χαλκά της σκλαβιάς, που δάγκωσε τον βασιλιά της Ελλάδας, έφερε πίσω τον πατέρα του και πυροδότησε μια έκρηξη γεγονότων μέσα από το παράξενο πέρασμά της στον κόσμο.
Το Soundtrack του βιβλίου
Ελευθέριος Βενιζέλος – Ο Διγενής
Από ξένο τόπο – Αυτός που σέρνει το χορό
Μενεξέδες και ζουμπούλια (Πολίτικο) – Κατερίνα Παπαδοπούλου
It’s a Long Way To Tipperary- Albert Farrington (1914)
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Η μαϊμού του βασιλιά |
| Συγγραφέας: | Φίλιππος Μανδηλαράς |
| Εξώφυλλο: | Θανάσης Γεωργίου |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Δεκέμβριος 2021 |
| Υπεύθυνη έκδοσης: | Υβόνη Καρύδη |
| Επιμέλεια-Διορθώσεις: | Μάνος Μπονάνος |
| Σελιδοποίηση: | Φαίη Κολοκυθά |
| Σελίδες: | 144 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: | 978-960-16-5369-3 |
