Η Ζωή περισσεύει. Περισσεύει παντού και πάντα. Και το δικό της “παντού” και “πάντα” είναι το σχολείο, ο χώρος που όλα τα παιδιά δοκιμάζουν δεξιότητες, ενδιαφέροντα, κοινωνικότητα.
Τα παιδιά στην τάξη της είναι 21. Μονός αριθμός. Κι αυτή που περισσεύει είναι η Ζωή. Δεν είναι το πρόβλημα ο μονός αριθμός 21. Τα προβλήματα είναι αλλού: μετακόμισε σε αυτή τη γειτονιά μόλις το καλοκαίρι. Το σχολείο είναι καινούριο γι’ αυτήν και οι συμμαθητές της ακόμα πιο καινούριοι. Όλοι κατάφεραν να ζευγαρώσουν στο θρανίο τους με τις παλιές φιλίες. Όλοι εκτός από τη Ζωή.
Δεν είναι αδέξια, ούτε αντικοινωνική. Μα ως καινούρια παντού περισσεύει. Σε αυτό δε βοηθούν ούτε οι συμμαθητές της με τις παγιωμένες τους φιλίες, ούτε η δασκάλα της που μάλλον ενισχύει το άγλυκό της περιθώριο, ούτε οι γονείς της που δε γνωρίζουν για το “περίσσεμα” του παιδιού τους αφού και η ίδια κλειδώνει στον εαυτό της τούτο το “αριθμητικό” της βάσανο.
Η Ζωή περισσεύει σε όλες τις αίθουσες, σε όλες τις δραστηριότητες. Όπως και να βαφτίσεις τις στιγμές- διάλειμμα, αγγλικά, υπολογιστές, θέατρο- είναι κατά έναν παράξενο τρόπο πάντα η 21η, η αζευγάρωτη.
Η μοναξιά πονά πολύ τους ανθρώπους, πολύ περισσότερο ένα κορίτσι 8-9 ετών, νιόφερτο σε μια γειτονιά που αγνοεί τα χρώματα και τις μυρωδιές της, τα αδέσποτα και τους ανθρώπους της.
Η εκκωφαντική σιωπή της ακούσιας μοναξιάς, της ανεπιθύμητης αυτής μοναχικότητας καλύτερα, τερματίζεται με έναν μόνο τρόπο, με έναν απλό τρόπο αλλά εξίσου εκκωφαντικό: τη φιλία. Έρχεται συνήθως τυχαία, κάθεται δίπλα σου, επίσης τυχαία, σου λέει το όνομα της- Ευτυχία στη συγκεκριμένη περίπτωση- και αλλάζει όλη τη ματιά σου πάνω στα πράγματα.
Η Ζωή τώρα έχει την Ευτυχία. Κι αντί να αισθάνεται πως περισσεύει, έχει πια το πανίσχυρο όπλο της φιλίας να αναχαιτίζει όλα όσα μέχρι χθες δε μπορούσε να αντιμετωπίσει.
Πρόκειται για το πιο ώριμο βιβλίο της Ιωάννας Μπαμπέτα. Οι λέξεις φωνάζουν ότι δουλεύτηκαν πολύ, ότι άλλες υπήρξαν από την αρχή κι αρκετές αντικαταστάθηκαν από άλλες στη γνωστή μάχη του λογοτέχνη με τη γλώσσα. Μια γλώσσα ποιητική σε πολλές περιπτώσεις, τρυφερή και την ίδια στιγμή σκληρή. Πώς αλλιώς να ορίσεις τη γλώσσα ενός παιδιού όταν δηλώνει: “Κάθε θρανίο έχει δύο καρέκλες. Μία για κάθε παιδί. Και το δικό μου το ίδιο. Στη μία κάθομαι εγώ και στην άλλη η τσάντα μου”.
Η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο από την ίδια τη Ζωή. Αλλά ποια πραγματικά είναι η Ζωή;
“Εγώ είμαι η Ζωή της ιστορίας”, μας εξομολογείται η συγγραφέας. “Για κάποιο διάστημα δεν είχα διπλανή στο σχολείο και δεν είχα κολλητή φίλη. Δίπλα μου καθόταν η τσάντα μου. Ήμουν ντροπαλή σαν παιδί για να κάνω το ξεκίνημα… Έπρεπε ο άλλος να με πλησιάσει πρώτος”.
Η αφήγηση της Ζωής σου μεταφέρει μια αίσθηση ημερολογίου. Οι σκέψεις και κυρίως τα συναισθήματα της αποτυπώνονται με εκείνον τον ξεκάθαρο, αφοπλιστικό τρόπο των παιδιών. Η Ζωή είναι η 21η που περισσεύει. Μήπως όμως επιδιώκει κάτι τέτοιο η ίδια η Ζωή; Η συγγραφέας είναι ξεκάθαρη:
“Νομίζω πως κανένα παιδί δεν θέλει να είναι μόνο. Οι καταστάσεις το οδηγούν στη μοναξιά. Άλλωστε τα παιδιά θέλουν να γελούν όλη την ώρα και το γέλιο θέλει παρέα. Μεγαλώνοντας ίσως, κάποια στιγμή, να επιλέξουμε τη μοναξιά. Να την έχουμε ανάγκη. Όμως θεωρώ πως η μοναξιά μπορεί να είναι γλυκιά και να την απολαμβάνουμε μόνο όταν έχουμε τη σιγουριά πως δεν είμαστε μόνοι πραγματικά.”
Η μοναξιά και η αδυναμία δημιουργίας σχέσεων φιλίας και εμπιστοσύνης, εφόσον εκταθούν χρονικά πέραν των αντοχών του παιδιού, μπορούν να δοκιμάσουν άσχημα μια προσωπικότητα που διαμορφώνεται μέρα τη μέρα, στιγμή τη στιγμή. Γιατί των παιδιών η προσωπικότητα έτσι δομείται και έτσι ελέγχεται και βάλλεται: διαρκώς.
Είναι εύθραστα κύτταρα σε έναν απέραντο κόσμο σκληρών (φαινομενικά ή πραγματικά) ενηλίκων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, με έναν τέτοιο μαθητή στην τάξη του, τι μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός άραγε; Είναι εύκολο να εστιάσεις στον έναν όταν σε βομβαρδίζουν οι ανάγκες και το εγώ άλλων 25;
Η συγγραφέας θεωρεί πως “είναι δύσκολο όταν στην τάξη υπάρχουν τόσα παιδιά. Εδώ δεν αφουγκράζονται οι γονείς πολλές φορές τα προβλήματα των 1-2 παιδιών τους. Ντρέπεσαι άλλωστε να δείξεις πως είσαι μόνος, προσπαθείς να το κρύψεις γιατί δεν θέλεις να φανείς αδύναμος. Μπορεί να υποφέρεις και κανείς να μην το πάρει είδηση.”
Οι άνθρωποι μεγαλώνουμε μαθαίνοντας να δείχνουμε ισχυροί, να κρύβουμε τις αδυναμίες μας, να βυθίζουμε τα προβλήματά μας, να φοράμε προσωπεία ευτυχίας πιστεύοντας ότι θα ζήσουμε με βάση το προσωπείο. Τα παιδιά το κάνουν πολύ λιγότερο αυτό. Η ψυχή τους είναι σε πλήρη ευθυγράμμιση με το πρόσωπό τους.
Η φιλία έχει τεράστια δύναμη. Γιατί τη διαλέγεις. Γιατί σε διαλέγει. Γιατί είναι μια σχέση, πάντα δυαδική (όσους φίλους κι αν έχεις), που δοκιμάζεται όπως όλες οι σχέσεις και έχει τις πιο αυστηρές απαιτήσεις. Μα είναι και τόσο εύκολη. Δε θες να κερδίσεις τίποτε από τον άλλον παρά μόνο να σου παραχωρήσει εκούσια εκείνο το μαγικό περιθώριο να μοιραστείς σκέψεις, συναισθήματα και στιγμές. Αν ο άλλος σου χαρίσει αυτό το χωροχρονικό περιθώριο στη ζωή και την καρδιά του, η φιλία έχει ήδη στρογγυλοκαθίσει μέσα κι έξω σου.
“Φιλία σημαίνει αγάπη”, πιστεύει η Ιωάννα Μπαμπέτα. “Κι όταν αγαπάς κι αγαπιέσαι, αισθάνεσαι όμορφος και δυνατός!”
Καθώς διάβαζα τη “Ζωή που περισσεύει”, αισθάνθηκα ότι πολλές σελίδες θα μπορούσαν να σταθούν αυτόνομα, μονάχες τους. Έχουν αυτοτέλεια στην αφήγηση, μια πληρότητα στο νόημα και τον ειρμό.
Μου άρεσε η εικονογράφηση της Σοφίας Τουλιάτου. Πλανάται ανάμεσα στο αφηρημένο και το συγκεκριμένο, το σαφές και το ακαθόριστο, το “θα σου τα δείξω” και το “θα υπονοήσω”. Τα χρώματα γιορτάζουν πραγματικά και οι μορφές κερδίζουν τα μάτια. Δεν συμπληρώνει το κείμενο. Ανασαίνει δίπλα του. Κι αυτό θαρρώ είναι καλύτερο.
Η Ζωή που περισσεύει, έχω την αίσθηση, θα γίνει με τα χρόνια κλασικό του είδους και της θεματικής του. Κι η Ιωάννα Μπαμπέτα, με αξιόλογες δουλειές στο παρελθόν, εδώ κάνει το βήμα παραπάνω και προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό ένα βιβλίο που από την πρώτη κιόλας ανάγνωση δείχνει ότι, χωρίς να το έχει πρόθεση, θα αναμετρηθεί σκληρά με το χρόνο για να τον έχει σύμμαχό του. Φιλία, μοναξιά στο σχολείο, εσωστρεφή παιδιά, δυσκολία σύναψης σχέσεων, συναισθήματα.
Νομίζω από Σεπτέμβρη, στον πρώτο μήνα των σχολείων, θα κάνει δυναμική είσοδο σε παρά πολλές τάξεις, νηπιαγωγείων και δημοτικών.
Εμπεριέχονται 6 σελίδες δραστηριοτήτων (κατασκευή, γραφή, παιχνίδια) για την αξιοποίηση του βιβλίου μετά την ανάγνωση.
Χρωστάω δυο λόγια για τον τίτλο (το ξέρω ότι έγραψα πολλά αλλά περί ορέξεως…). Ο τίτλος “Η Ζωή που περισσεύει” χορεύει σε δυο ταμπλό: στο πραγματικό, εκείνο της ιστορίας εντός του βιβλίου και το συμβολικό, εκείνο που χρωματίζει τη σκέψη σου. Με την ειλικρινή ευχή να περισσεύουν πάντα από τη ζωή μας όσα πραγματικά δεν αξίζουν να υπάρχουν σε αυτήν, κλείνω εδώ και μπαίνω…στην τάξη…
Μέσα στην τάξη
Πόσοι είμαστε στην τάξη; Είμαστε μονός ή ζυγός αριθμός; Αν δε μπορείς να το ξέρεις αυτό (στο νηπιαγωγείο σπάνια το ξέρεις), τότε μπορείς να το νιώσεις. Κάντε ζευγάρια. Ποιος περισσεύει; Κανείς; Ω! Είμαστε ζυγός αριθμός σήμερα. Αν κάποιος περισσεύει και δεν μπορεί να σχηματίσει ζευγάρι, είμαστε μονός! Τώρα το μάθαμε κι αυτό (που θα το μαθαίναμε σε κάθε περίπτωση στο δημοτικό).
Πώς νιώθει αυτός που περισσεύει; Ποια είναι τα συναισθήματά του γι’ αυτό το περίσσεμα;
Παίζοντας: μουσικές καρέκλες και κάθε άλλο παιχνίδι μπορούν να καταδείξουν τη “δύναμη” αυτού που περισσεύει, του “χαμένου”. Παίζουμε δίνοντας έμφαση στο κομμάτι των συναισθημάτων αυτού που περισσεύει.
Μαθηματικά: πέρα από τους μονούς και ζυγούς αριθμούς που είπαμε παραπάνω, οι αντιστοιχήσεις αντικειμένων, προσώπων κτλ, μας δίνουν τη δυνατότητα να δούμε αυτό που δεν μπορεί να αντιστοιχηθεί με τίποτα. Γιατί δεν ταιριάζει; Γιατί δεν πρόλαβε; Ή γιατί δεν υπάρχει ταίρι για αυτό; Φύλλα εργασίας.εμπέδωσης με αντιστοιχήσεις όπως αυτό που σας δίνουμε εμείς θα βοηθούσαν στην κατανόηση αυτού που περίσσεψε (κατεβάστε το Η Ζωή που περισσεύει)
Γλώσσα: αν δώσουμε στα παιδιά τα γράμματα Γ, Ε, Λ, Ο, Ι, Χ και τους ζητήσουμε να σχηματίσουμε σιγά σιγά τη λέξη ΓΕΛΙΟ, θα παρατηρήσουμε ότι κάποιο γράμμα (φωνή) περισσεύει. Σίγουρα δε θα στεναχωρηθεί πολύ το Χ που πρέπει να μείνει έξω από το γέλιο αφού θα μας χρησιμεύσει σε άλλες όμορφες λέξεις: Χαρά, Χειμώνας, Χρώμα κ.α.
Με τη λέξη “περισσεύει” μπορούμε να δημιουργήσουμε δεκάδες δραστηριότητες μέσα στην τάξη ή το σπίτι. Και για όλα φταίνει…η Ζωή που κάποτε περίσσεψε.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: |
Η Ζωή που περισσεύει
|
| Συγγραφέας: | Ιωάννα Μπαμπέτα |
| Εικονογράφηση: | Σοφία Τουλιάτου |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Δεκέμβριος 2013 |
| Σελίδες: | 40 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: | 978-960-16-4913-9 |
