Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 11+ (target 12-16) – Λογοτεχνία για παιδιά και εφήβους
Είναι απρόοπτη η ζωή
αν την πιστέψεις μια στιγμή
γίνεται φίδι και φωτιά
φαρμάκι χύνει σ’ αγκαλιά
που δεν φοβάται τον ντουνιά
καίει κορμιά που αψηφούνε τα παλιά
Η απόδραση, σελ. 118
Περί τίνος πρόκειται
Η αραιοκατοικημένη συνοικία λεγόταν Κέδρινος Λόφος, με πολλά παλιά νεοκλασικά και κάποιες πολυκατοικίες τελευταίας δεκαετίας, σε δύο εκ των οποίων έμεναν ο Αλέξανδρος και η Βερονίκη, οι οποίοι φοιτούσαν σε κοντινά γυμνάσια (πλέον), αρρένων και θηλέων, με τις μπλε ποδιές και τα λευκά γιακαδάκια. Μέσα σε μια Citroen DS που πέρασε τρέχοντας βρισκόταν ο εξόριστος συνθέτης που είχε φυγαδεύσει ο Αλέξανδρος πριν δύο χρόνια από το χωριό του και ο Γιώργος, που έλειπε εκείνη τη μέρα από το σχολείο. Η Βερονίκη και ο Γιώργος ταίριαζαν πολύ σε γούστα. Άκουγαν πολλή μουσική, πήγαιναν στο ίδιο ωδείο, μιλούσαν για τη φτώχεια, την καταπίεση, τους πολέμους, την εκμετάλλευση, τον Τρίτο Κόσμο. Αλλά ο Αλέξανδρος ήταν ο έρωτας. Το πρώτο δειλό φιλί.
Μια συνάντηση. Εκεί κι ο Μένιος, ο Κωστής, ο Φοίβος που τραβούσε τα κορίτσια σαν μαγνήτης. “Είμαστε εδώ για έναν σκοπό. Για να τον πραγματοποιήσουμε, πρέπει να υπάρχει μυστικότητα. Δεν πρέπει να μάθει κανείς για το σχέδιό μας. Ούτε γονείς, ούτε φίλοι, κανένας… Μόνο εμείς και η κεντρική επιτροπή του Μαθητικού Δημοκρατικού Αγώνα θα γνωρίζει τι και πότε θα γίνει…” τους ενημέρωσε ο Φοίβος όλους. Το σχέδιο ήταν για την άλλη Δευτέρα. “Αν κάποιος δεν είναι σίγουρος, να το πει. Δεν είναι ντροπή, μπορεί ν’ αποχωρήσει ακόμη και τώρα…”
Το γυμνάσιο συντηρητικό, ο αυταρχισμός των καθηγητών και της συνολικής νοοτροπίας στα σχολεία πνιγηρός, για κάποιους ασήκωτος, οι γονείς συντηρητικοί, δύσκολα βγαίνουν από το γενικό πνεύμα της κοινωνίας της βιτρίνας. Τα παιδιά ονειρεύονται, βλέπουν τη ζωή τους μπροστά, προσπαθούν να τη φανταστούν, με μουσική, με βιβλία, με ποδόσφαιρο, με έρωτα.
Παρότι τα περισσότερα παιδιά είχαν άγρια μεσάνυχτα από πολιτική, ένας θάνατος άδικος θα ενεργοποιήσει τον γίγαντα που κοιμάται και τον έφηβο που βράζει. Η εξέγερση έρχεται. Και θα είναι μεγάλη αφού…
«Απαγορεύεται το απαγορεύειν».
«Η φαντασία στην εξουσία».
«Ελευθερία για όλους και για όλα».
Οι εξεγέρσεις τελειώνουν πάντα. Συνήθως έχουν αποτύχει. Συνήθως η εξουσία έχει αντιπαρέλθει της πρόκλησης. Μα ό,τι κι αν έχει συμβεί, κανείς μετά δεν είναι ο ίδιος. Ούτε η ίδια η εξουσία, ούτε οι αντιφρονούντες, ούτε οι μετέχοντες. Όλα είναι αλλιώς. Όλα είναι ξοφλημένα και ταυτόχρονα αναγεννημένα. Επιλέγεις και κοιτάζεις.
Εστιάζοντας
Οι δολοφονίες νεαρών μαθητών και φοιτητών δεν είναι ασυνήθιστες στην Ελλάδα. Ενδεικτικές οι δολοφονίες του Σωτήρη Πέτρουλα το 1965 (θυμηθείτε το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη σε εκτελέσεις των Μ. Φαραντούρη και Β. Παπακωνσταντίνου την οποία προτιμώ προσωπικά), του Μιχάλη Καλτεζά το 1985 και ασφαλώς του Αλέξη Γρηγορόπουλου το 2008.
Ο θάνατος ενός 15χρονου μαθητή στο βιβλίο του Γιώργου Χατζόπουλου μοιάζει αρκετά με με την περίπτωση του θανάτου του 16χρονου μαθητή και μέλους αριστερής οργάνωσης Σ. Ι., ο οποίος ενώ κόλλαγε αφίσες στην πλατεία Κοτζιά για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς, άρχισε να τρέχει όταν κατέφθασαν αστυνομικά όργανα που τον κυνηγούσαν. Στην προσπάθειά του να διαφύγει της σύλληψης, παρασύρθηκε από διερχόμενο αυτοκίνητο στη Λεωφόρο Πειραιώς. Η κηδεία του μετατράπηκε σε μεγάλη διαδήλωση εναντίον της τότε κυβέρνησης της ΕΡΕ. Δεν έχει σημασία όμως από πού αντλεί την έμπνευσή του για αυτόν τον θάνατο ο συγγραφέας. Εκείνο το οποίο είναι σημαντικό είναι πως με την ιστορία και την αφήγησή του σημαδεύει το βαθύ παρακράτος της ακροδεξιάς, που ακόμα κυβερνούσε στην Ελλάδα, καίτοι η Χούντα των Συνταγματαρχών είχε πέσει το 1974 μετά τα γεγονότα της Κύπρου. Χουντικοί και βασιλόφρονες κρύβονταν κάτω από τον μανδύα της ΕΡΕ του φερόμενου ως Εθνάρχη Κ. Καραμανλή και αλώνιζαν, συχνά και πέρα από τις επίσημες εντολές. Σας μοιάζει πολύ αριστερό αυτό; Πώς σας φαίνεται ότι σε πρότυπο λύκειο του νομού Αττικής (για να μην φωτογραφίσω εντελώς λέγοντας τον δήμο), το 1979 πέρασαν από ανάκριση εισαγγελέα και ΕΔΕ μαθητές λυκείου, ανάμεσά τους και ο αδερφός μου, επειδή τόλμησαν στη μαθητική εφημερίδα που έφτιαχναν να κάνουν αφιέρωμα στον εθνικά επικίνδυνο ποιητή Κώστα Βάρναλη επειδή ήταν δηλωμένος… κομμουνιστής; Πώς σας φαίνεται ότι αυτό έγινε έξι χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου και πέντε από την πτώση της Χούντας; Αυτά τα περιστατικά μπορεί να τα βεβαιώσει όποιος πήγαινε σχολείο την επταετία 1974-1981, αφού αντίστοιχα συνέβησαν σε πολλά σχολεία.
Ο συγγραφέας Γιώργος Χατζόπουλος παίρνει τους ήρωές του, τις ονειροπόλες “αγριόπαπιες”, τους μαθητές του πρώτου βιβλίου, ένα βήμα πιο πέρα. Οι ατίθασοι εντεκάχρονοι προέφηβοι έχουν μεγαλώσει, πάνε γυμνάσιο, έχουμε περάσει κάπου στο 1975 και 1976. Το album Blood on the tracks του Μπομπ Ντύλαν που “ακούγεται” στο τέλος του βιβλίου κυκλοφόρησε τον Ιανουάριο του 1975 και το ελληνικό ραδιόφωνο το έπαιξε λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του. Τα Σαγόνια του Καρχαρία ήρθαν στην Ελλάδα το 1976 (Δεκέμβριο του 75′ στην Αμερική), ο Κινγκ Κονγκ του Ντε Λαουρέντις και Τζον Γκουίλερμιν το 1976, ενώ Ο Κίτρινος Πράκτωρ του Χονγκ Κονγκ είναι του 1973 και ο Ζορό με τον Αλαίν Ντελόν το 1975. Άρα πρέπει να διανύουμε το σχολικό έτος 1975-1976, με βάση και τις διακαλλιτεχνικές αναφορές του συγγραφέα αλλά και την επισήμανση στην προηγούμενη συνέντευξή του στο ELNIPLEX ότι “στα επόμενα δύο βιβλία οι τρεις κεντρικοί ήρωες των βιβλίων, ο Αλέξανδρος, η Βερονίκη και ο Γιώργος, θα είναι πλέον δεκατεσσάρων και δεκάξι χρονών, δηλαδή θα τους συναντήσουμε το 1976 και το 1979, άρα θα παραμείνουμε στη δεκαετία του ’70“.
Και τι κάνουν αυτοί οι ήρωες, οι έφηβοι πια, στο δεύτερο βιβλίο της σειράς; Μα το λέει ο τίτλος: ΕΞΕΓΕΙΡΟΝΤΑΙ. Η εφηβική φύση τους, η γενικότερη αμφισβήτηση της εποχής, η απογοήτευση από τη διαδοχή της χούντας από μεγάλη μερίδα Ελλήνων που οδήγησε άλλωστε και στο φαινόμενο του ΠΑΣΟΚ και του Ανδρέα Παπανδρέου μέσα σε επτά μόλις χρόνια (1981), ο κομματισμός, ο αναδυόμενος διπολισμός, οι εξαλουθούμενες φασιστικές συμπεριφορές σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής (φάκελοι ασφάλεια, παρακολουθήσεις), η βαθιά συντηρητική εκπαίδευση που μεταφραζόταν σε μια βαθιά συντηρητική κοινωνία παρά το μεγάλο υποτίθεται προοδευτικό της κομμάτι, ο αυταρχισμός εκπαιδευτικών και σχολείων, οι οικογένειες που ασφυκτιούσαν στη μέγγενη μεταξύ προσωπικής εξόδου από τη φτώχεια, βιοπάλης, μόρφωσης των παιδιών τους με ό,τι μέσα διέθεταν, εξοχικού στη Σαλαμίνα (όχι, εντάξει αυτό ήταν όνειρο του 80′), όλο αυτό το θέατρο που παιζόταν στη μεγάλη σκηνή της ελληνικής κοινωνίας, ένας έφηβος που βράζει το αίμα του από την αδικία και τον παραλογισμό δεν μπορεί να το αποδεχθεί εύκολα. Θα εγερθεί, θα εξεγερθεί, θα φωνάξει. Ακατάληπτα κάποιες φορές; Έστω. Όταν σε πνίγει ο θυμός και η οργή, θα ενωθείς με χιλιάδες ανθρώπους σε κινήματα που δεν είναι απαραίτητα να έχουν όλοι τα ίδια όνειρα και κίνητρα.
Ο αγώνας θα είναι άλλοτε μαζικός, άλλοτε μοναχικός, άλλοτε οριοθετημένος και άλλοτε ακραίος. Η αντίδραση δεν προσδιορίζεται πάντα ευθέως ανάλογα της δράσης. Μπορεί να είναι κατώτερη ή ανώτερη των προσδοκιών, των πεποιθήσεων ή του αναμενομένου. Ο συγγραφέας αποτυπώνει όλο αυτό το χρώμα, όλη αυτή την κινητικότητα μέσα και έξω από τη σκέψη και τις ψυχές των εφήβων και του περιβάλλοντός τους, αναπτύσσει με παλμό και συνεχή κορύφωση μια διαυγή έντυπη διαμαρτυρία απέναντι στο ώριμο που σάπισε ταχιά, στο νέο που πάλιωσε γρήγορα, στην ελληνική κοινωνία που αναζητούσε ταυτότητα μετά από χρόνια ταλαιπωρίας, πολέμων, συνωμοσιών, γκεμπελικού δημοσίου βίου, νοθειών, αποστασιών, πολιτικών δολοφονιών κορυφαίου μεγέθους (βλ. Λαμπράκης, Μπελογιάννης νωρίτερα), εξοριών και φυλακίσεων, ταπείνωσης και καταβαράθρωσης.
Δίπλα στο γενικό, το ευρύ, το κοινωνικό, στέκει το προσωπικά, τα αδιέξοδα, οι σχέσεις, η εσωτερική ταραχή, ο έρωτας, οι αποχωρισμοί, οι απογοητεύσεις, οι διαψεύσεις, η αναβράζουσα ψυχή των εφήβων.
Αξίζει τον κόπο για τους σημερινούς εφήβους να διαβάσουν για τους προκατόχους τους. Όχι για να δουν τι ήταν ο νόμος 4000, ο τεντιμποϊσμός και οι εξεγέρσεις εκείνης της εποχής, αλλά για να διαπιστώσουν, ακόμα και τόσο που άλλαξε η κοινωνία και η γενιά τους, πόσο ίδιοι παραμένουν κάποιοι κώδικες μέσα στις ψυχές των παιδιών, των νέων ανθρώπων.
Για αναγνώστες από 12 περίπου ετών.
Εκδόσεις Πατάκη.
Απόσπασμα
Δείτε απόσπασμα εδώ
Διακρίσεις
Το πρώτο βιβλίο της σειράς Αγριόπαπιες με τίτλο Η απόδραση: Όνειρο πρώτο βρέθηκε στη Χρυσή Λίστα ELNIPLEX 2022 και στη Βραχεία Λίστα του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου στην κατηγορία του εκτενούς αφηγήματος για παιδιά μεγάλων τάξεων Δημοτικού και Γυμνασίου.
Το Soundtrack του βιβλίου
Το γελαστό παιδί- Ντόρα Γιαννακοπούλου (Θεοδωράκης Μίκης, Brendan Behan Ρώτας Βασίλης)
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Η εξέγερση (Όνειρο δεύτερο) |
| Σειρά: | Σειρά: Αγριόπαπιες (Συλλογή Κύκνοι 101) |
| Συγγραφέας: | Γιώργος Χατζόπουλος |
| Εικονογράφηση εξωφ: | Θέντα Μιμηλάκη |
| Εκδόσεις: | Πατάκη, Νοέμβριος 2022 |
| Επιμέλεια-Διορθώσεις: | Αντωνία Κιλεσσοπούλου |
| Σελιδοποίηση: | Αλέξιος Δ. Μάστορης |
| Σελίδες: | 224 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: | 978-960-16-7216-8 |
