Επιδράσεις της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο έργο του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν (επιμέλεια Δ. Φήμη, Δ. Κολοβός)

Όλοι οι συνεπείς αναγνώστες του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν είχαμε διακρίνει αλλά και διαβάσει ότι οι επιρροές του για να επινοήσει και να συνάξει όλον αυτόν τον κόσμο των βιβλίων του ήταν η μυθολογία των βόρειων λαών, από το επικό αγγλοσαξωνικό ποίημα Beowulf και τους μύθους της μεσαιωνικής Ισλανδίας, μέχρι το φιλανδικό έπος Kalevala και τους πλούσιους μύθους των Βίκινγκς και της ευρύτερης σκανδιναβικής μυθολογίας, αν και γνωρίζαμε ότι οι πρώτες σπουδές του Τόλκιν ήταν στην αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία.

Με μεγάλη χαρά υποδεχθήκαμε το βιβλίο Επιδράσεις της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στο έργο του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν που επιμελήθηκαν (εισαγωγή, επιμέλεια, χρονολόγιο, βιβλιογραφία, επιλογή κειμένων) η επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης Δήμητρα Φήμη και ο Δημήτρης Κολοβός, νεότερος μύστης και πομπός της Τολκινικής μαγείας.

Το βιβλίο περιλαμβάνει δέκα δοκίμια από διακεκριμένους μελετητές του έργου του Τόλκιν τα οποία επικεντρώνονται στις επιρροές της ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στο έργο του Τόλκιν: δύο για το Χόμπιτ, τέσσερα σχετικά με τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και τρία για το Σλιμαρίλλιον.

Στα δοκίμια αυτά θα γνωρίσουμε ιδιαίτερες πτυχές της γοητείας και επιρροής που άσκησε ο αρχαίος ελληνικός κόσμος στο έργο του Τόλκιν, όπως τον συσχετισμό Σάρουμαν και Θρασύμαχου από την Πολιτεία του Πλάτωνα, τον παραλληλισμό των γιων του Τελαμώνα, Αίαντα και Τεύκρου, με τους γιους του Ντέθενορ, Μπόρομιρ και Φάραμιρ ή ως απόηχους των ομηρικών Έκτορα και Πάρη. Πολύ ενδιαφέροντες είναι και άλλοι παραλληλισμοί, όπως οι αντιστοιχίες που αναγνώστηκαν από τον Mac Fenwick μεταξύ της Κίρκης, της Καλυψώς και της ξωτικής Γκαλάντριελ, αλλά και από την Miryam Libran-Moreno μεταξύ Ορφέα και Ευρυδίκης και Πρωτεσιλάου-Λαοδάμειας με την ιστορία του θνητού Μπέρεν και της ξωτικής Λούθιεν, εκείνο το ημιτελές σάλπισμα έρωτα και αποστολή αυτοκτονίας του Τόλκιν.

Γοητεύτηκα από την ομηρική ξενία/φιλοξενία όταν την ένιωσα όταν την ένιωσα ως συστατικό του Τόλκιν, από τον πρώτο οικοδεσπότη Μπίλμπο Μπάγκινς μέχρι τα διάφορα περιστατικά της συντροφιάς του Δαχτυλιδιού με την αναχώρησή της από το Μπαγκ Εντ, αλλά και συνολικά τον συσχετισμό μεταξύ Οδύσσειας και Χόμπιτ ως μιας κατά βάση ιστορίας φιλοξενίας και αντιδράσεων γύρω από αυτήν την ομηρική έννοια. Η συνδυαστική ανάγνωση αυτών των δύο έργων παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον συνολικά.

Εντυπωσιακός είναι ο άμεσος συσχετισμός -είναι άλλωστε το πιο άμεσο δάνειο όπως τονίζουν οι επιμελητές του βιβλίου- μεταξύ του Νούμενορ με την Ατλαντίδα, δυο νησιών που χαρίστηκαν στους κατοίκους τους από θεότητες και κατέληξαν στη βύθιση ως τιμωρία για την ύβρη που διέπραξαν. Μάλιστα στην γνώσσα quenya που δημιούργησε ο Τόλκνιν η λέξη Atalantie σημαίνει την πτώση του Νούμενορ, atalante την πτώση, την ανατροπή, atalantea σημαίνει ερειπωμένος, εκπεσών.

Στα δέκα δοκίμια, τα εννέα των ξένων μελετητών και στο δέκατο της δρ. Δήμητρας Φήμη θα βρείτε πολλές τέτοιες, μικρές ή μεγαλύτερες γοητευτικές αναλογίες, συσχετισμούς, παραλληλισμούς, αντιστοιχίες με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο και τη γραμματεία του, θα δείτε πράγματα οικεία που θα εξηγούνται και θα μπαίνουν στη θέση τους με έναν απλό τρόπο και θα αισθανθείτε αφενός την πολύπλευρη και πολυσήμαντη “εισβολή” και επιρροή των αρχαίων ελληνικών έργων σε αυτό του Τόλκιν, αφετέρου πόσο πολυεπίπεδο, πολυσυλλεκτικό και βαθιά φιλοσοφικό ήταν το έργο του μεγάλου αετού της λογοτεχνίας του φανταστικού.

Τα επιστημονικά άρθρα που περιέχονται στο βιβλίο είναι των: Mack Fenwick, Δήμητρα Φήμη, David Greenman, Miryam Librán-Moreno, Michael Livingston, Gergely Nagy, Benjamin Eldon Stevens, Hamish Williams, Dennis Wilson Wise.

Οι λάτρεις του Τόλκιν απλά σπεύσατε αλλά και οι μελετητές λογοτεχνίας…