Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 10+ (target 10-14) – Λογοτεχνία για παιδιά
Τραπεζούντα [τουρκικά: Trabzon (προφ. Τράμπζον), αρχ. ελλ: Τραπεζοῦς]: βρίσκεται στις νοτιοανατολικές ακτές του Εύξεινου Πόντου. Ιδρύθηκε το 756 π.Χ. από Ίωνες αποίκους και υπήρξε μεγάλο αστικό και πολιτιστικό κέντρο του Ελληνισμού μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, όταν οι Έλληνες εκδιώχθηκαν και ανάμεσα στους οκτακόσιες χιλιάδες κατοίκους, υπάρχουν ελάχιστοι πια.
Η Ελένη Σβορώνου δίνει φωνή σε μια πόλη, στη “βασιλίδα των πόλεων της Ανατολής”, την Τραπεζούντα και ξετυλίγει την περίφημη ιστορία της.
Περί τίνος πρόκειται
Η Τραπεζούντα, για αιώνες η βασίλισσα των Ελληνίδων πόλεων του Πόντου, αφηγείται την ιστορία της, που ταυτόχρονα είναι η ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού, η οποία παράλληλα είναι σχεδόν η ιστορία του Ελληνισμού ολάκερου. Μια ακατάπαυστη διαδρομή ηδονής και οδύνης.
Η ιστορία της πόλης ξεκινά τον 8ο αιώνα π.Χ., από Μιλήσιους γεννήτορες, απόγονους των Αργοναυτών, που έφτιαξαν πόλεις σε όλα τα νότια παράλια του Εύξεινου Πόντου, που πριν γίνει Ευ-ξένος ήταν άξενος, αφιλόξενος για τους ξένους. Τα πλούσια μέταλλα της γης εκείνης κίνησαν τα βλέμματα κατά κει, η ζηλευτή θέση της την έκανε εμπορικό κέντρο και πρωτεύουσα όλης της περιοχής από τη Σινώπη ως την Κολχίδα. Ακολουθούμε την πόλη με τους Μυρίους του Ξενοφώντα, στην οποία έφτασαν πρώτα καθώς έβγαιναν από την Περσία, τη διαρκή απειλή των Περσών, τον Μιθριδάτη, τον Ιουστινιανό, φτάνουμε στο τείχισμά της και τους Ακρίτες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, την έλευση των Αράβων και των Σελτζούκων Τούρκων εξ Ανατολών από τις στέπες της Ασίας, τους Μεγάλους Κοµνηνούς, τον Οσμάν Πασά Σατήρζατε, τους Οθωμανούς και την παράδοση, το Κίνημα των Νεότουρκων, τους Βαλκανικούς, τον Πρώτο Παγκόσμιο, για να οδηγηθούμε στο σκοτάδι του 1922.
Πλάι σε αυτή την χρονογραμμή, θα ξετυλιχτεί ένα κουβάρι από μικρότερες ιστορίες που υφαίνουν τον ιστό των μεγαλύτερων, από τον έρωτα του Αχιλλέα για την Πόντια Αμαζόνα Πενθεσίλεια, το αλυσόδεμα του Προμηθέα στον Καύκασο, όριο Ευρώπης και Ασίας για να θυμίζει αιώνια τη φωτιά του πολέμου, τον ειδωλολάτρη Μιθριδάτη που την έκανε πρωτεύουσα του βασιλείου του, η μάχη του Χριστιανισμού με την κυρίαρχη θρησκεία του Μίθρα και των ειδώλων και η επικράτησή του, η Παναγία Σουμελά, το πάντρεμα του ελληνικού πολιτισμού με τον νέο τότε χριστιανισμό, η πρώτη επαφή των βυζαντινών με μια άλλη θρησκεία, τον Μουσουλμανισμό, ο Διγενής, οι Γαβράδες και τα τραγούδια, η Θαμάρ και η Γεωργιανή αυτοκρατορία της Τραπεζούντας, ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής. Κι ο Δημητρός, ο Δημητράκης, ο συγγραφέας, ο γνωστός, που έκανε όλη την Ελλάδα να γελάει με τα έργα του. Ήταν τότε το ’22 δεκαπέντε ετών ακόμα.
Εστιάζοντας
Ένατο βιβλίο της ξεχωριστής σειράς Μικρές ιστορίες για Μεγάλα Γεγονότα των εκδόσεων Καλέντη με την Ελένη Σβορώνου για δεύτερη φορά πίσω από τις λέξεις μετά το Η χαμένη ψηφίδα της Αγίας Σοφίας. Επιστρέφοντας στα ίδια χώματα και στην ίδια πλευρά του ελληνισμού, η συγγραφέας στήνει τον διαβήτη της με τον γραφίτη να κεντράρει την ιστορική, σπουδαία πόλη της Τραπεζούντας, η οποία μπαίνει πρωτότυπα στη θέση της αφηγήτριας, αναβαθμίζοντας με την αμεσότητα αυτής της πρωτοπρόσωπης αφήγησης την αναγνωστική εμπειρία, ενώ επιπροσθέτως υιοθετεί έναν ενεστώτα ο οποίος δημιουργεί έναν ιδιαίτερο δεσμό, έναν παράλληλο βηματισμό και ταύτιση με τον αναγνώστη.
Η περιδιάβαση στην ιστορία κινείται σε μικρούς και μεγαλύτερους κύκλους, ομόκεντρους στην Τραπεζούντα και την πλούσια μυθο-ιστορία της, από το μεγάλο στο μικρό και αντιστρόφως, από το λιγότερο γνωστό στο συχνότερα αποτυπώμενο. Τα γεγονότα περιγράφονται με ιστορική ακρίβεια και με ισορροπία στις περισσότερες περιπτώσεις, ενώ ο ρυθμός και η αφήγηση έχουν εσωτερική δύναμη.
Κεντρομόλος δύναμη στα σύγχρονα βιβλία γνώσεων είναι να μετατρέπουν τη γνώση σε ταξίδι, σε απόλαυση, σε μη σχολική ύλη. Η συγγραφέας επιτυγχάνει αναμφίβολα αυτό το κεντρικό ζητούμενο. Δίχως να ανατρέπει την Ιστορία, στη λεπτή γραμμή της οποίας ισορροπεί, η συγγραφέας επιλέγει την αλήθεια (ακόμα κι όταν μπορεί να διαφωνήσεις μαζί της, όπως εγώ επί παραδείγματι με τη σελίδα 54 και με τις διατυπώσεις στις φράσεις “Χρειάστηκαν πολύ γενναίοι Απόστολοι του Χριστιανισμού για να ξεριζώσουν, εδώ στον Πόντο, την πίστη στον Μίθρα και στα είδωλα. Όπως ο Ευγένιος που ανακηρύχθηκε σε Άγιο για τα μαρτύρια που υπέμεινε ώστε να στερεώσει τη νέα θρησκεία“) και όχι τη θυσία του Όλιβερ Τζέφερς “μην αφήσεις ποτέ την αλήθεια να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο μιας καλής ιστορίας“.
Κατορθώνει να υψώσει μπροστά στους αναγνώστες μια πόλη με σπουδαία ιστορία, να τη δει ως μια ολότητα στο διάβα σχεδόν είκοσι οκτώ αιώνων, να την προσωποποιήσει, να δει την ψυχή της, να κοιτάξει στο dna της και να αποτυπώσει τα επιτεύγματα των ανθρώπων που την κατοίκησαν και τη στιγμάτισαν.
Θέλω να υπενθυμίσω ότι ολόκληρη η σειρά, ασφαλώς και το παρόν βιβλίο, είναι γραμμένη με λογοτεχνικότητα, τέτοια που αντιμετωπίζεις τα βιβλία περισσότερο ως ιστορικά διηγήματα, ως μικρές μυθιστορίες βασισμένες στην Ιστορία, παρά ως βιβλία γνώσεων. Ως εκ τούτου, ο αναγνώστης δε θα έρθει αντιμέτωπος με κάποια παράθεση γνώσεων, αλλά με ένα λογοτεχνικό κείμενο που εκπυρσοκροτεί ιστορία, αλήθεια, συναισθήματα και τοποθετεί σκέψεις.
Σκίτσα και εξώφυλλο σε όλη τη σειρά από τον Φίλιππο Φωτιάδη. Με λιτότητα, αφαιρετικότητα και το χαρακτηριστικό κόμικ στυλ τους κοσμεί και πάλι την έκδοση με την αισθητική του.
Για αναγνώστες από 9 περίπου ετών.
Εκδόσεις Καλέντης.
Διακρίσεις
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Εγώ, η Τραπεζούντα |
| Σειρά: | Μικρές ιστορίες για μεγάλα γεγονότα 9 |
| Συγγραφέας: | Ελένη Σβορώνου |
| Εικονογράφος: | Φίλιππος Φωτιάδης |
| Εκδόσεις: | Καλέντης, Ιανουάριος 2023 |
| Μακέτα εξωφύλλου: | Βασιλική Τζόκα |
| Επεξεργασία εικόνων: | Indigo Graphics |
| Σελίδες: | 134 |
| Μέγεθος: | 12,5 Χ 17 |
| ISBN: | 978-960-594-101-7 |
