Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 14+ (target 15-18) – Λογοτεχνία για εφήβους
Δεν θέλω του κισσού το πλάνο ψήλωμα
σε ξένα αναστυλώματα δεμένο.
Ας είμαι ένα καλάμι, ένα χαμόδεντρο,
μα όσο να ανεβαίνω, μόνος ν’ ανεβαίνω.
Γεώργιος Δροσίνης
Ένα μεγάλο αμερικάνικο κλασικό, πολυδιαβασμένο και πολυμεταφρασμένο. Μια αειθαλής ιστορία ενηλικίωσης.
Περί τίνος πρόκειται
Μπρούκλιν, Νέα Υόρκη. 1912. Η 11χρονη Φράνσι Νόλαν ζει σε μια φτωχογειτονιά της περιοχής, μαζί με τον αδερφό της Νίλι και τους γονείς τους, τον Τζόνι και την Κέιτι. Τα παιδιά κάνουν διάφορες μικροδουλειές.
“Για τη Φράνσι το Σάββατο ξεκινούσε με μια βόλτα στον παλιατζή. Μαζί με τον αδερφό της, τον Νίλι, όπως και τα άλλα παιδιά του Μπρούκλιν, μάζευαν κουρέλια, χαρτιά, μέταλλο, λάστιχο και άλλα παλιοπράγματα και τα στοίβαζαν μέσα σε κλειδωμένα κιβώτια ή σε κουτιά, που έκρυβαν κάτω από το κρεβάτι τους. Όλη την εβδομάδα η Φράνσι γύριζε σιγά σιγά με τα πόδια από το σχολείο ψάχνοντας με το βλέμμα στα ρείθρα των πεζοδρομίων για ασημόχαρτα από πακέτα τσιγάρων ή για περιτυλίγματα από τσίχλες. Αυτά τα έλιωνε σε ένα καπάκι βάζου μέχρι να γίνουν ένα μικρό κουβάρι”.
Λίγο περισσότερες από επτακόσιες σελίδες και όμως ήδη από τις πρώτες σελίδες έχεις μπει στα παπούτσια της Φράνσι και της ανέχειας της οικογένειάς της αλλά και όλης της περιοχής. Η συγγραφέας, η σπουδαία Μπέτι Σμιθ, χώρισε Το δέντρο του Μπρούκλιν σε πέντε βιβλία, τα οποία ουσιαστικά αποτελούν εκτενή κεφάλαια εξέλιξης της ιστορίας προϊόντος του χρόνου.
Το διάβασμα είναι διέξοδος για τη Φράνσι από όλη τη μιζέρια που την κυκλώνει. Φτώχεια, πατέρας αλκοολικός και συχνά άνεργος, κάτι μεταξύ ενός καλλιτέχνη που χάνεται μέσα στον εαυτό και την εικόνα του και ενός ερασιτέχνη τεμπέλη. Η μάνα είναι εκείνη που σηκώνει το βάρος της επιβίωσης καθαρίζοντας σπίτια, πιο πρακτική, πιο σκληρή, πιο μετρημένη. Είναι δυο άλλοι κόσμοι αυτοί οι δύο άνθρωποι. Και από κοντά τα παιδιά να πουλάνε σκουπίδια στους παλιατζήδες και διάφορους πλανόδιους.
Πώς έφτασαν αυτοί οι δυο κόσμοι να έρθουν κοντά; Στο βιβλίο 2, γυρίζουμε δώδεκα χρόνια πίσω, εκεί όπου ο Τζόνι, γιος μεταναστών από την Ιρλανδία αφήνει έγκυο την Κέιτι, κόρη μεταναστών από την Αυστρία. Ο πανικός του μόλις καταλαβαίνει ότι θα γίνει πατέρας διαλύει τον έρωτά του για εκείνη. Αρχίζει να πίνει. Η Κέιτι γεννάει τη Φράνσι και αργότερα τον αδερφό της. Προσπαθεί σκληρά για αυτά, βλέποντας τον άντρα της να χαμηλώνει παντού.
Στο τρίτο βιβλίο, βρισκόμαστε στο 1915, όπου τα δύο αδέρφια πηγαίνουν στο σχολείο της περιοχής. Η Φράνσι βρίσκει ένα σχολείο σε μια πιο μακρινή γειτονιά και με τη βοήθεια του πατέρα της παίρνει μεταγραφή.
Επειδή τώρα θα αρχίσουμε να γινόμαστε spoiler συνεχώς και δεν πρέπει, θα πούμε ότι ακολουθούμε την Φράνσι ως τα 17 της περίπου όταν και ετοιμάζεται να ανοίξει τα φτερά της από τη φτωχογειτονιά του Μπρούκλιν. Μια νέα ζωή την περιμένει. Έτσι έπρεπε να είναι…
Εστιάζοντας
Η απλότητα της αφήγησης της Betty Smith είναι σε κάποια σημεία σεμιναριακή. Επιδέξια αποτυπώνει όλη την κατάσταση της περιοχής στις αρχές του 1900. Είμαστε σε ένα Μπρούκλιν που αστικοποιείται με ραγδαίους ρυθμούς, ο αγροτικός του χαρακτήρας εγκαταλείπεται, διαρκείς υποδομές στις μεταφορές κάνουν την εμφάνισή τους, γέφυρες, τρόλει, τρένα, μετρό (ναι, το 1908 το Μπρούκλιν είχε μετρό), ναυπηγεία, σιδηρουργεία, σφαγεία, καλλιτέχνες που ψάχνουν τον δρόμο, εργοστάσια. Αλλά η φτώχεια χτυπάει κόκκινα.
Η Φράνσι είναι 11 και θα την ακολουθήσουμε ως τα 17 της. Αυτά τα έξι χρόνια είναι αρκετά για να δούμε πώς ανοίγει η καρδιά και ο νους μιας έφηβης εκείνης της εποχής σε μια περιοχή που σήμερα μας μοιάζει με παράδεισο της εξέλιξης. Η συγγραφέας σκιαγραφεί θαυμάσια την κεντρική της ηρωίδα, με την οποία βαδίζουμε πραγματικά πλάι πλάι. Θαυμάζει τον πατέρα της, έχει μεγαλύτερη ένταση με τη βιοπαλαίστρια μητέρα της, προσπαθεί να βρει τη θέση της σε έναν δύσκολο χωροχρόνο, ειδικά για παιδιά. Η φτώχεια οδηγεί σε ματαιώσεις, διαψεύσεις, προσωπικές εκτροπές, ψυχικές αναστατώσεις. Οι γονείς προβάλλουν τις φιλοδοξίες τους μέσα από τα παιδιά τους, καθώς βλέπουν ότι οι ίδιοι δεν μπορούν να βγάλουν τις οικογένειες από το τέλμα. Η μόρφωση είναι ένας δρόμος. Ο πατέρας το βλέπει, βοηθά την κόρη του να ξεφύγει, να λάβει το εφόδιο που χρειάζεται.
Ποιος είναι το δέντρο που μεγαλώνει στο Μπρούκλιν; Η Φράνσι; Κάθε Αμερικανός και Αμερικανίδα της εποχής που προσπαθεί να υπερβεί τη μοίρα; Είναι η εποχή που οι Αμερικανοί χτίζουν μια ισχυρή εθνική ταυτότητα και τροφοδοτούν τους δικούς τους εθνικισμούς με διάφορους τρόπους. Η Φράνσι έχοντας δει τον αποτυχημένο συναισθηματισμό του πατέρα της, που τον μετεωρίζει μεταξύ σερβιτόρου, τραγουδιστή και αλκοολικού, μοιάζει να συγκρατεί αυτές τις επενδύσεις, κρατώντας τον εαυτό της πιο αποστασιοποιημένο.Εκείνος ζει μια ζωή που δεν θέλει. Στα είκοσι έξι του έχει ήδη έναν γάμο και δυο παιδιά. Δεν είναι ένας Ιρλανδός που θα ήθελε κάτι τέτοιο, ήταν άλλο το ταμπεραμέντο του. Αλλά η Φράνσι δεν πρέπει να ζήσει έτσι. Αλίμονο! Η ανασφάλεια μεγάλη, τα εμπόδια πολλά, οι συμπεριφορές συχνά αιχμηρές, ταπεινωτικές και κάποτε αναγκάζεσαι να κάνεις συμβιβασμούς που δεν θες.
Δεν θέλω να μακρηγορήσω περισσότερο. Αυτό που έχει τεράστια αξία πέραν της καθαρής λογοτεχνίας και απλότητας της Σμιθ, την οποία απολαμβάνεις σε κάθε ηλικία, είναι η αντιστοίχηση με τους εφήβους της εποχής. Πόσο άλλαξε ο κόσμος αλήθεια σε μόλις εκατό περίπου χρόνια; Πόσο διαφορετικές κοινωνίες είχαμε και έχουμε, αλλά και πόσοι όμοιοι παρέμειναν κάποιοι κώδικες που φαίνεται να είναι διαχρονικοί, οικουμενικοί, πανανθρώπινοι.
Για αναγνώστες από περίπου 14 ετών.
Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Απόσπασμα
Διαβάστε απόσπασμα εδώ
Παρακολουθήστε
Το Soundtrack του βιβλίου
A Tree Grows in Brooklyn (1945) – Annie Laurie song
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Ένα δέντρο μεγαλώνει στο Μπρούκλιν |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | A Tree Grows in Brooklyn |
| Συγγραφέας: | Betty Smith |
| Εικονογράφος: | ΝΣη |
| Εκδόσεις: | Μεταίχμιο, Ιούνιος 2023 |
| Μετάφραση: | Μαρία Φακίνου |
| Σελίδες: | 712 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 20,5 |
| ISBN: | 978-618-033-178-3 |
