Διαβάζεται σε 3′- Ηλικιακό κοινό: 10+ (target 11-15) – Graphic Novel
— Αχ, να πηγαίναμε σχολείο… λέω δυνατά, αλλά η Μυρτώ κάνει πως δεν ακούει. Τότε είπα ακόμα πιο δυνατά:
— ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ;
— ΛΥ-ΠΟ, ΛΥ-ΠΟ, απάντησε εκείνη κάτω από τα σκεπάσματα.
Αυτά δεν ήταν βυζαντινά, αλλά μια δική μας γλώσσα, που μόνο οι δυο μας την καταλαβαίναμε. ΕΥ-ΠΟ, θα πει πολύ ευχαριστημένη. ΛΥ-ΠΟ, πολύ λυπημένη. Αν δεν το ρωτούσαμε κάθε βράδυ η μια στην άλλη, δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε. Δεν ξέρω γιατί, τις Κυριακές, σχεδόν πάντα, απαντούσαμε ΛΥ-ΠΟ, ΛΥ-ΠΟ.
Να ‘χα τώρα φτερά σαν του Ίκαρου, θα μπορούσα να πέταγα από χώρα σε χώρα και να ρώταγα όλα τα παιδιά του κόσμου: ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ;
Άλκη Ζέη, Το καπλάνι της βιτρίνας
Κάποια βιβλία κάνουν τέτοια διαδρομή, που χαράζεται ανεξίτηλο το πέρασμά τους. Και δεν μιλώ για βιβλία που ανακύπτουν αποθανόντος του δημιουργού, όπου εκεί στρογγυλεύονται συχνά πράγματα, αλλά για εκείνα που τρανεύουν όσο ο δημιουργός τους -περίφημος συνήθως- είναι ακμαίος. Το καπλάνι της βιτρίνας είναι ένα από τα δέκα βιβλία του περασμένου αιώνα που όρισαν την ελληνική λογοτεχνία για παιδιά, της έδωσαν χρώμα, σχήμα, διέξοδο προς το ουσιαστικό, το διαφορετικό, το πρωτότυπο και το όμορφο.
ΕΥ-ΠΟ; ΛΥ-ΠΟ; Γενιές και γενιές μεγάλωσαν με την Μέλια και τη Μυρτώ, με τα γλυκά καμώματά τους, με τις συναισθηματικές τους μεταπτώσεις και αυτήν την μοναδική δισύλλαβη αποτύπωσή τους. Όταν δε έγινε και η τηλεοπτική του μεταφορά*, έμαθε το βιβλίο ως και η άμμος της θαλάσσης.
Το 1963 που πρωτοκυκλοφορεί “Το Καπλάνι της Βιτρίνας” η Άλκη Ζέη βρίσκεται με τον σύζυγό της ως πολιτικός πρόσφυγας στη Μόσχα. Γιατί τότε κυριαρχούσε μια άλλη μορφή πολιτικής ορθότητας∙ αν ήσουν αριστερός ή κομμουνιστής, ήσουν για φυλακή ή εξορία, το διαφορετικό και τότε ήταν στο σημάδι της κάννης. Σχεδόν εξήντα χρόνια μετά, δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα, δεκάδες εκδόσεις και έχω χάσει το λογαριασμό σε πόσες γλώσσες μεταφρασμένο, το “Καπλάνι” μοιάζει χωρίς υπερβολή τόσο φρέσκο στη γραφή του όσο ελάχιστα παιδικά βιβλία παγκοσμίως. Διόλου τυχαίες οι διακρίσεις του, τα βραβεία του, οι πωλήσεις του, οι γενιές που μεγάλωσαν μαζί του.
“Η πιο μεγάλη βράβευση για μένα είναι ότι κυκλοφορεί το Καπλάνι της Βιτρίνας 52 χρόνια. Αυτή είναι η μεγαλύτερη βράβευση για μένα… Γιατί αν είχα πάρει τα βραβεία και δεν κυκλοφορούσαν τα βιβλία, τι να τα κάνω; Και το Καπλάνι μάλιστα που κυνηγήθηκε τόσο πολύ. Δηλαδή, ενώ στη Γαλλία το είχανε βάλει στον κατάλογο των 150 καλύτερων διεθνώς βιβλίων κι εδώ στέλνανε γράμματα στα υπουργεία “προς θεού να μην μπει μέσα στα σχολεία το βιβλίο”, μας είχε πει η Άλκη Ζεή για το βιβλίο στη μεγάλη συνέντευξή μας το 2015.
Και τι κάνουν τα δυο κορίτσια; Πώς περνούν το καλοκαίρι τους; Παραθερίζουν στο σπίτι του παππού και ακούνε τις ιστορίες του για τους σπουδαίους αρχαίους της ιστορίας και της μυθολογίας, τον Δαίδαλο και τον Ίκαρο, τον Περικλή και τη δημοκρατία, τον Αρίωνα και το δελφίνι. Αφηγήτρια είναι η Μέλια, οκτώ χρονών. Έχουν παρέες στο νησί. Είναι ο Νόλης, η Άρτεμη, η Αυγή και η Πιπίτσα. Κάποτε έρχεται ο Νίκος, ένας μεγαλύτερος ξάδερφος της Μυρτώς και της Μέλιας. Αλλά η έλευση της δικτατορίας Μεταξά έθεσε τον Νίκο σε επικίνδυνη θέση, κινδύνευε να συλληφθεί, έπρεπε να φύγει. Ένα ερειπωμένο σπίτι φιλοξενούσε τον ξάδερφο, όπου τα παιδιά του πήγαιναν φαγητό και τα νέα της ημέρας. Τα πράγματα αγριεύουν. Οι στρατιώτες μπαίνουν στο σπίτι της οικογένειας για να πιάσουν και να σκοτώσουν το “καπλάνι”. Ο Νίκος διαφεύγει. Φτάνει στην Ισπανία για να πολεμίσει στο πλευρό των ανταρτών τους φασίστες του Φράνκο. Γη και Ελευθερία.
Η Ζέη έβαλε και με το Καπλάνι την πολιτική σκέψη στην ημερήσια διάταξη της ζωής των παιδιών. Έδειξε πως όλα όσα συμβαίνουν γύρω τους επηρεάζουν τις ζωές τους, τις ζωές χιλιάδων ανθρώπων, δικών τους ή αγνώστων και ότι πρέπει να έχουν τα μάτια τους ανοιχτά και τις κεραίες όρθιες, ποτέ μισοκοιμισμένες. Η Ζέη έβαλε την έγνοια για τον άλλον ως αξία στην κουλτούρα των παιδιών, την αλληλεγγύη, τη βοήθεια.
Περί τίνος πρόκειται
Τώρα, κοντά εξήντα χρόνια μετά, δύο νεαρές κομίστες, η 30χρονη Στέλλα Στεργίου και η 28χρονη Γεωργία Ζάχαρη μεταφέρουν το σπουδαίο αυτό μυθιστόρημα στην εικαστική φόρμα, τις γραμμές και την δυναμική ενός graphic novel. Το εγχείρημα ήταν, ασφαλώς, ιδιαιτέρως δύσκολο, απαιτητικό, καθώς οι ισορροπίες που απαιτούνται για να μη χαθεί το πνεύμα, η ευρύτερη ατμόσφαιρα και αίσθηση του πρωτοτύπου είναι εύθραυστες.
Το σενάριο έχει διατηρήσει τη δύναμη του κειμένου της Ζέη, ενώ τα έντονα χρώματα της εικονογράφησης αναδιάταξαν την λιγότερο έγχρωμη αίσθηση της εποχής, τα σκοτεινά χρόνια στα οποία οι δημιουργοί επιχείρησαν να δώσουν το φως της Μέλιας και της Μυρτώς. Έχει τη δύναμη ένα τέτοιο graphic novel να συστήσει στους μη φανατικούς βιβλιόφιλους αλλά και να επανασυστήσει στους έχοντες αναγνώσει το πρωτότυπο ένα τέτοιο βιβλίο, να τους το προτείνει με μια νέα εντελώς μορφή και ουσιαστικά να τους παραινέσει να διαβάσουν ένα νέο δημιούργημα, από το οποίο γνωρίζουν μόνο την υπόθεση.
Για αναγνώστες από 10 περίπου ετών.
Εκδόσεις Μεταίχμιο.
Εστιάζοντας
Είμαστε στα 1936. Τα δυο κορίτσια ζουν με την οικογένειά τους σε ένα νησί του Αιγαίου (Σάμος), στην ερεβώδη σκιά του καλπασμού του Χίτλερ. Ακούνε τα τύμπανα του πολέμου να ηχούν. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Βερολίνου είναι μια παρωδία προβολής του καθεστώτος και της δύναμής του. Στην Ισπανία αρχίζει τον Ιούνιο ο Ισπανικός εμφύλιος. Οι αναρχικοί αντιστέκονται, ο Φράνκο προ των πυλών. Τον στηρίζει άλλωστε η… Βρετανία αλλά και ο Μουσιλίνι που ξεκινά πόλεμο με την Αιθιοπία. Αυτό είναι το διεθνές πλαίσιο που κρέμεται πίσω από την ιστορία της Μέλιας και της Μυρτώς. Αλλά και στην Ελλάδα δεν είναι καλύτερα τα πράγματα. Είμαστε δεκατέσσερα μόλις χρόνια μετά την τεράστια Μικρασιατική καταστροφή και αυτήν την απίστευτη μετακίνηση πληθυσμών, επτά χρόνια μετά το κραχ του 1929. Στις 4 Αυγούστου του 1936, έχουμε ξανά δικτατορία στη χώρα, μεταξύ μας Ιωάννης Μεταξάς, εκείνος που λόγω πολιτικού αδιεξόδου και όχι απόφασης είπε το περίφημο όχι τέσσερα χρόνια μετά.
Απόσπασμα
Διαβάστε απόσπασμα εδώ
Διακρίσεις
–
Δείτε…
Το βιβλίο μεταφέρθηκε στη μικρή οθόνη της ΕΤ-1 το 1990 σε μια σειρά 10 ημίωρων επεισοδίων σε σκηνοθεσία και διασκευή του Πέτρου Λύκα και μουσική σύνθεση του Σάκη Τσιλίκη. Πρωταγωνιστούσαν οι Νίκος Παπαχρήστος (παππούς), Θάλεια Αργυρίου (Σταματίνα), Κώστας Μπακάλης (Παντελής), Βαγγέλης Ζερβόπουλος (πατέρας), Ευαγγελία Σέχα (θεία Δέσποινα), Ματίνα Καρρά (μητέρα), Γιάννης Τότσικας (κυρ Αντώνης), Καίτη Τριανταφύλλου (Ειρήνη), Νιόβη Αγγελίδου (Μέλια), Κορίνα Καραγιαννάκου (Μυρτώ), Αντιγόνη Παπαδοπούλου (Άρτεμη), Κώστας Κακλής (Νόλης) κ.α. Η σειρά προβλήθηκε σε επανάληψη άλλες 6 φορές με τελευταία εκείνη της ΕΤ-1 το 2012.
Μπορείτε να δείτε όλα τα επεισόδια στο youtube στους παρακάτω συνδέσμους:
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 1
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 2
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 3
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 4
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 5
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 6
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 7
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 8
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 9
Το καπλάνι της βιτρίνας – Επεισόδιο 10
 TAYTOTHTA |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Άλκης Ζέη- Το καπλάνι της βιτρίνας (graphic novel) |
| Συγγραφέας: | Άλκη Ζέη |
| Διασκευή: | Γεωργία Ζάχαρη, Στέλλα Στεργίου |
| Εικονογράφος: | Γεωργία Ζάχαρη, Στέλλα Στεργίου |
| Εκδόσεις: | Μεταίχμιο, Δεκέμβριος 2021 |
| Διορθώσεις: | Θοδωρής Τσώλης |
| Προσαρμογή εξωφ.: | Γιώργος Παναρετάκης |
| Σελίδες: | 152 |
| Μέγεθος: | 21 Χ 28 |
| ISBN: | 978-618-03-2765-6 |
