Γράφει ο Θανάσης Κοτσοβός*
Πρώτη επίσκεψη στη Μπολόνια. Πρώτη επίσκεψη και στη Διεθνή Έκθεση Παιδικού Βιβλίου που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην πόλη. Βιβλία, εικόνες, παιδικές και όχι μόνο ιστορίες, χρώματα… Παντού ερεθίσματα και σκέψεις σχετικά με το πού είμαστε εμείς και πού βρίσκεται η διεθνής παραγωγή. Βιβλία τα οποία σου δίνουν την ευκαιρία να τα διαβάσεις με πολλαπλούς τρόπους και όλες τις αισθήσεις, καθώς και να τα δουλέψεις με δημιουργικό τρόπο.
Αναρωτιέμαι… Γιατί μια έκθεση βιβλίου στη Μπολόνια; Πιο συγκεκριμένα, γιατί η Διεθνής Έκθεση Παιδικού Βιβλίου σε αυτή την πόλη και όχι κάπου αλλού; Τις απαντήσεις τις πήρα από τους πολύωρους περιπάτους στην πόλη και τις επισκέψεις σε μία από τις αρκετές βιβλιοθήκες και στα βιβλιοπωλεία της.
Το οδοιπορικό ξεκίνησε από την Biblioteca Salaborsa, τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Μπολόνια. Μια βιβλιοθήκη όχι τυπική και διεκπεραιωτική, αλλά με ουσιαστικό ρόλο, καθιστώντας την σημείο συνάντησης για τους κατοίκους της πόλης. Μπαίνοντας στον χώρο, είχα στη σκέψη μου να δω τη συλλογή των βιβλίων, τον τρόπο οργάνωσης και διαχείρισης της συλλογής, τις εγκαταστάσεις. Ευχάριστη έκπληξη όμως ήταν ο κόσμος που υπήρχε μέσα και ήταν πολύς. Άνθρωποι στα αναγνωστήρια να έχουν πιάσει από μια γωνία και να διαβάζουν βιβλία, να περιδιαβαίνουν ανάμεσα στα ράφια και στην έκθεση εικονογραφημένων βιβλίων που είχε στηθεί στην κεντρική αίθουσα. Παιδιά που μελετούσαν για το σχολείο τους, αξιοποιώντας και τα βιβλία του άρτια διαμορφωμένου παιδικού τμήματος, με όλες τις προδιαγραφές που πρέπει να τηρούνται για να είναι απόλυτα προσβάσιμα στα παιδιά (αξίζει να γίνει αναφορά στην ύπαρξη ράμπας για παιδιά με κινητική αναπηρία). Μαμάδες που κάθονταν στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα για βρέφη και διάβαζαν βιβλία αγκαλιά με τα παιδιά τους.
Φεύγοντας από τη Βιβλιοθήκη, σε κάποια από τα πολλά (σχεδόν σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο) βιβλιοπωλεία της πόλης επικρατεί η ίδια εικόνα. Χώροι γεμάτοι μικρούς και μεγάλους να αγοράζουν τα αγαπημένα τους βιβλία και σχολικά τμήματα να συμμετέχουν σε δράσεις πολύ μελετημένες και στοχευμένες στο να γνωρίσουν στα παιδιά τα βιβλία και να τα κάνουν τη δική τους παρέα, το καταφύγιό τους. Και στην κεντρική πλατεία της Μπολόνια ένα μεγάλο βιβλιοπωλείο καθαρά παιδικό. Ίσως γιατί από εκεί ξεκινάει η αγάπη για το βιβλίο, από την παιδική ηλικία.
Όλα αυτά όμως προέκυψαν από μόνα τους; Οφείλεται στο ενδιαφέρον κάθε ανθρώπου ατομικά; Σίγουρα ναι, αλλά δεν αρκεί μόνο αυτό για να επιτύχεις αυτή την εικόνα. Φαίνεται πως στην πόλη αυτή έχει γίνει πραγματική και ουσιαστική δουλειά με το βιβλίο και έχει επιτευχθεί η πολυπόθητη καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας ήδη από τη μικρή ηλικία, καθιστώντας το βιβλίο, τις βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία όχι απλά μέρος της καθημερινότητας των κατοίκων, αλλά και επίκεντρο πολλές φορές. Εικόνες και ερεθίσματα που θα πρέπει να μας αφυπνίσουν, να μας προβληματίσουν και να μας κάνουν να σκεφτούμε τι είναι αυτό που πραγματικά θέλουμε για το χώρο του βιβλίου και ειδικά του παιδικού.
Φταίει άραγε η σταδιακή μετάβαση του βιβλίου από το χαρτί στο ηλεκτρονικό περιβάλλον; Ή το ότι τα παιδιά είναι κολλημένα στο διαδίκτυο; Μάλλον είναι κάτι πολύ παραπάνω. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο ένα οργανωμένο και μεθοδικό σχέδιο δράσης, για τη διαμόρφωση όλων των βιβλιοθηκών από αποθηκευτικούς και σχεδόν μουσειακούς χώρους, σε χώρους ζωντανούς και δημιουργικούς. Αναγκαία, όμως, είναι και η θέσπιση πολιτικής για την ένταξη και την αξιοποίηση του βιβλίου και των βιβλιοθηκών στην εκπαίδευση, την οικογένεια, την καθημερινότητα μικρών και μεγάλων.
* Ο Θανάσης Κοτσοβός είναι Υπεύθυνος της Παιδικής Βιβλιοθήκης του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Βιβλιοθηκονόμος και Μέλος της Κριτικής Επιτροπής της Χρυσής Λίστας.
