Είναι μια λαμπερή γυναίκα προικισμένη με πολλά ταλέντα! Μας έχει χαρίσει όμορφα βιβλία, πρόσφατα την Πολυξένη από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος και θεατρικά παραμύθια με απολαυστική πλοκή και πολλά μηνύματα αλλά απαλλαγμένα από διδακτισμό. Όταν δεν γράφει σκηνοθετεί κυρίως έργα που απευθύνονται σε παιδιά και νέους ή επιμελείται την κίνηση -διδάσκει και κινησιολογία- και τις χορογραφίες σε θεατρικές παραστάσεις στις οποίες ενίοτε παίζει κιόλας. Το elniplex έχει τη χαρά να φιλοξενεί την Στέλλα Μιχαηλίδου!
Συνέντευξη στη Μαίρη Μπιρμπίλη
«Ήθελα να γίνω ακροβάτης, νεράιδα, δασκάλα, μεγάλη, πουλί, κομμώτρια, μαμά, αστροναύτης, ηθοποιός…», έχετε πει σε κάποιες συνεντεύξεις σας. Τελικά καταφέρατε να γίνεται όλα αυτά και πολλά άλλα, στην πραγματικότητα αλλά και μέσω του θεάτρου και των βιβλίων σας!
Φυσικά έγινα και γίνομαι όλα αυτά και πολλά ακόμη. Άλλοτε για μια στιγμή και άλλοτε για χρόνια. Σε μερικές περιπτώσεις με τρόπο αναγνωρίσιμο από τον κόσμο και άλλοτε μυστικά, κρατώντας μόνο κάποια στοιχεία από τις παραπάνω ιδιότητες, αυτά δηλαδή που ουσιαστικά με γοήτευσαν και που μ’ έκαναν να θέλω να ταυτιστώ. Η δύναμη όμως του συναισθήματος και στις δύο περιπτώσεις είναι το ίδιο σημαντική.
Ένα παιδί απομονώνει το στοιχείο που το ενδιαφέρει και αδιαφορεί πλήρως για το υπόλοιπο «πακέτο» που χαρακτηρίζει ένα επάγγελμα ή ένα πλάσμα. Μια φίλη μου ήθελε να γίνει σκουπιδιάρης μόνο και μόνο για να στέκεται όρθια πίσω στα απορριμματοφόρα οχήματα. Δεν σκεφτόταν καθόλου την πιθανότητα να αδειάζει κάδους σκουπιδιών ούτε τη μυρωδιά και τη βρωμιά τους.
Έτσι κι εγώ ήθελα να γίνω κομμώτρια γιατί μου άρεσε η «ελαφριά» ατμόσφαιρα που υπήρχε στα κομμωτήρια. Οι γυναίκες ήταν χαλαρές, κουβέντιαζαν για ευχάριστα πράγματα, έλεγαν ερωτικά μυστικά και έφευγαν πιο όμορφες. Ποτέ δεν θέλησα να χτενίσω ή κουρέψω ούτε τις κούκλες μου ούτε και τον εαυτό μου.
Στους αστροναύτες με μάγευε η έλλειψη βαρύτητας, η αργή τους κίνηση και τα φουσκωτά ασημένια τους ρούχα. . Ήθελα να μπορώ να κολυμπάω κι εγώ στον αέρα, να είμαι ελαφριά, να στέκομαι ανάποδα. Η αλήθεια είναι ότι τα καταφέρνω που και που μέσω της σχέσης μου με την κίνηση και του μαθήματος της Κινησιολογίας που διδάσκω.
Όσο για τους ακροβάτες συνεχίζουν να μου φαίνονται τα πιο όμορφα πλάσματα στον κόσμο. Πουλιά με ανθρώπινο σώμα. Το ίδιο αθώοι, ευάλωτοι, ανυπεράσπιστοι με τα πουλιά. Ρισκάρουν σε κάθε τους «πτήση» την σωματική τους ακεραιότητα. Γοητεύομαι και συγκινούμαι.
Όμως θα επανέλθω στην ερώτησή σας. Στην πραγματικότητα λοιπόν σίγουρα έγινα μεγάλη παραμένοντας μικρή, δεν έγινα μαμά αλλά απόκτησα πολλά παιδιά, έγινα ηθοποιός, λίγο ακροβάτις, δασκάλα, πουλί, νεράιδα, μάγισσα, γράμμα της αλφαβήτας, ερωτευμένος χιονάνθρωπος, αρκουδάκι, γιαγιά που γράφει παραμύθια για να μην πεθάνει και ποιος ξέρει τι άλλο θα γίνω ακόμη!
Κι ας υποθέσουμε τώρα ότι μια Μάγισσα ζηλεύει τα πολλά ταλέντα σας και σας τα «κλέβει» αλλά η καλή Νεράιδα καταφέρνει και κρατάει μία σας ιδιότητα. Ποια θα επιλέγατε να είναι αυτή; της συγγραφέα, της ηθοποιού, της χορογράφου…;
Έχουν αλλάξει λιγάκι τα πράγματα. Σταμάτησα να παίζω στο θέατρο και την τελευταία δεκαετία ασχολούμαι συστηματικά με την σκηνοθεσία. Αυτό ελπίζω να μην το έμαθε η κακιά μάγισσα. Στην ουσία κάνω ένα μόνο πράγμα και απλώς το εκφράζω μέσα από διαφορετικά κανάλια που είναι απολύτως συγγενικά. Δηλαδή όπως συμβαίνει με πολλούς ανθρώπους και το δικό μου ποταμάκι αναζητάει τρόπους να κυλήσει, να ενωθεί με τη θάλασσα αλλά συναντώντας εμπόδια αναγκάζεται να αλλάξει κατεύθυνση, ταχύτητα και μορφή. Γίνεται καταρράκτης, υπόγειο κανάλι, χορεύει κυκλικά, χωρίζεται στα δύο, γίνεται μικρό ρυάκι και μερικές φορές απλώνεται τόσο πολύ που ο ήλιος το ξεραίνει και αυτό ξεχνάει τον προορισμό του. Αυτό το τελευταίο δεν θα ήθελα η καλή νεράιδα να επιτρέψει να συμβεί. Τα υπόλοιπα δεν τα φοβάμαι.
Γράφετε όμορφους στίχους. Γράψτε μας κάτι περιγράφοντας έμμετρα τη Στέλλα Μιχαηλίδου και τη ζωή της.
Δεν μου είναι καθόλου εύκολο να το κάνω αυτή τη στιγμή. Θα παραθέσω λίγα από τα λόγια που λέει η Πολυξένη όταν η δασκάλα της την ρωτάει: «τι είσαι εσύ;» καθώς και ένα -εντελώς αδούλευτο- απόσπασμα από μια άλλη εκδοχή του ίδιου παραμυθιού εμπνευσμένη από μια καθηγήτρια που είχα στην πρώτη γυμνασίου. Ευτυχώς έχουν αλλάξει πολύ τα πράγματα από τότε στα σχολεία.
Α)Πολυξένη
Είμαι δρομέας, είμαι σκυτάλη
Μικρούλι μήνυμα σ΄ άδειο μπουκάλι
Είμαι οι άλλοι, είμαι εγώ
Νησάκι είμαι σ΄ ωκεανό
Είμαι ένα χάδι, είμαι αγκαλιά
Άγγελος είμαι πετάω ψηλά
Παιχνίδι είμαι, είμαι κρυφτό
Μια πόρτα είμαι στον ουρανό
Β)
Όταν ήμουνα μικρή
είχα μια δασκάλα
μισούσε τη δουλειά της
μισούσε τα παιδιά
ιδίως τα φτωχά
Αν ο μπαμπάς ήταν γιατρός
η μαμά τραπεζικός
υπήρχε μια ελπίδα
του μολυβιού της ξύνοντας τη μύτη
να πει χαμογελώντας:
«χαιρετισμούς στο σπίτι»
Όλοι την τρέμαμε πολύ
γιατί είχε όψη άγρια
και τσιριχτή φωνή
πάντοτε θυμωμένη
πάντοτε νευρική
μόνο
στις εθνικές γιορτές
ή και στην προσευχή
χαμήλωνε το βλέμμα
κοίταζε σαν οσία
όμως με τέρας έμοιαζε
απ’ τη μυθολογία
Σαν την Λερναία Ύδρα
την έβλεπα συχνά
σαν Άρπυια , σαν Μέδουσα
με φίδια για μαλλιά
Έκανα χίλια μαγικά
να την εξαφανίσω,
ή να την κάνω ποντικό
κατσαρίδα, κλούβιο αυγό
…………
Έχετε διδάξει σε δραματικές σχολές και συνεχίζετε να διδάσκετε στο Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ. Πώς βλέπετε την εκπαίδευση;
Όλοι γνωρίζουμε τα σοβαρά προβλήματα που υπάρχουν στο χώρο της εκπαίδευσης. Η πολιτεία έχει μεγάλη ευθύνη αλλά ακόμα μεγαλύτερη όλοι όσοι εργαζόμαστε σ’ αυτήν. Υπάρχει απόλυτη ανάγκη να διατηρήσουμε το πάθος μας για τη δουλειά μας πρώτα για μας τους ίδιους, να μείνουμε δηλαδή ζωντανοί, να μην συρρικνωθεί η εσωτερική μας φλόγα παρά τις σκληρές συνθήκες που η οικονομική κρίση δημιούργησε και παρά του ότι κάποιες φορές τα μέτρα της πολιτείας μπορεί να είναι παράλογα και να μας απομακρύνουν ακόμα περισσότερο από αυτό που θα έπρεπε να είναι ο στόχος της εκπαίδευσης. Αν δηλαδή η σχέση μας με αυτό που λέγεται εκπαίδευση δεν είναι ερωτική και δεν συμπεριλαμβάνει τον άλλον, αν δεν καταλάβουμε πως «ο κόσμος μπορεί να σωθεί μόνο από την πνοή των παιδιών του σχολείου» τότε θα συνεχίσει να ισχύει αυτό που είπε ο Αλέξανδρος Δουμάς υιός: Ενώ τα περισσότερα παιδιά είναι έξυπνα, οι περισσότεροι ενήλικες είναι κουτοί.
Το θέατρο, το θεατρικό παιχνίδι, ο χορός τι θέση κατέχουν κατά τη γνώμη σας στη Βασική εκπαίδευση;
Δυστυχώς ο χορός νομίζω δεν κατέχει καμιά θέση. Μιλάω με πρώην φοιτητές μου που διδάσκουν θεατρικό παιχνίδι στα σχολεία. Οι συνθήκες είναι κατά κανόνα τραγικά δύσκολες, έλλειψη προσωπικού, πολλά παιδιά, λίγες ώρες, προβληματικές εγκαταστάσεις και άλλα πολλά. Ας ελπίσουμε πως θα υπάρξουν βελτιώσεις έτσι ώστε να μπορέσει να γίνει ουσιαστική δουλειά.
Έχετε χορογραφήσει και παίξει σε περισσότερες από τριάντα παραστάσεις. Ποιο θα λέγατε ότι είναι το μυστικό για μια επιτυχημένη παράσταση;
Η «καλή ανησυχία» και η συνεργασία.
Διδάσκετε, επισκέπτεσθε σχολεία ως συγγραφέας, κάνετε παραστάσεις, ζείτε ανάμεσα σε παιδιά. Παρατηρείτε συχνά “γαϊδουρινές” συμπεριφορές; Υπάρχουν κάποιες που σας ενοχλούν πολύ;
Μ’ ενοχλούν μαμάδες που ταΐζουν τα παιδιά τους κατά τη διάρκεια της παράστασης. Δάσκαλοι που μιλάνε στο τηλέφωνο ή μπαινοβγαίνουν στην θεατρική αίθουσα προκαλώντας φασαρία. Εκπαιδευτικοί που καλούν καλλιτέχνες στο σχολείο τους χωρίς να έχουν το παραμικρό ενδιαφέρον γι αυτή τη συνάντηση. Δεν γνωρίζουν τίποτα για τον καλλιτέχνη και το έργο του και τον υποδέχονται όπως κάποιοι γονείς την αλλοδαπή μπέιμπισίτερ που ήρθε να απασχολήσει τα παιδιά κι αυτοί …..να πάρουν επιτέλους μιαν ανάσα.
Οι μαθητές φυσικά καθρεφτίζουν τους δασκάλους τους. Και αν οι δάσκαλοι είναι παρόντες απόντες αυτό περνάει και στα παιδιά. Κάτι ανάλογο έζησα φέτος για πρώτη και ευτυχώς μοναδική φορά. Δεν θα μπω σε λεπτομέρειες αλλά και ενοχλήθηκα και πόνεσα πολύ.
«Κάτω- κάτω οι διαφορές ζήτω η ομοιότης κάτω -κάτω οι διαφορές ζήτω η μυρμηγκότης Ίδιες σκέψεις, ίδιους στόχους, ίδιες ηθικές αρχές Επικίνδυνες είναι οι διαφορές Κάθε ξένος είν’ εχθρός μας, τιμωρείται αυστηρά Δεν σηκώνουμε καμία διαφορά» χιούμορ, ρυθμός, θεατρικότητα, αλλά και πολλά επίκαιρα μηνύματα, έτσι;
Δυστυχώς πολύ επίκαιρα. Το παραπάνω απόσπασμα είναι από την «Τζιτζιμιτζιχοτσιριά» ένα έργο για την διαφορετικότητα, την αντιμετώπισή της από την κοινωνία, το φόβο και την πόλωση που προκαλεί. Φοβόμαστε κάθε τι διαφορετικό κι αυτός ο φόβος μας κάνει επικίνδυνους.
Δεν θυμάμαι πως ακριβώς λέγεται κάτι για το δάσος: «Αν όλα τα δέντρα ήταν ίδια το δάσος θα ήταν ένας τόπος πληκτικός». Όλοι γνωρίζουμε πως οι διαφορές διεγείρουν την σκέψη μας και μας διευρύνουν. Αλίμονο αν δεν υπήρχαν. Ψάχνουμε όμως ένα λόγο για να δικαιολογήσουμε την τάση μας για κυριαρχία, παράλογες αποδείξεις για το ότι δικαιούμαστε κάτι παραπάνω, είμαστε οι εκλεκτοί κλπ. Εφαρμόζουμε το Οργουελικό: «Όλα τα ζώα είναι ίσα. Απλώς κάποια ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα». Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στις μεγάλες κοινωνικές ομάδες, μετανάστες, έγχρωμους κλπ αλλά και μέσα στις πιο στενές μας σχέσεις, στο σχολείο και την οικογένεια.
Πρόσφατα μας συστήσατε την Πολυξένη, ένα ιδιαίτερο βιβλίο από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος. Τι σας οδήγησε στην επιλογή του θέματος; Ενημερωθήκατε βιβλιογραφικά ή από κάποιον λογοπαιδικό σχετικά με το θέμα του τραυλισμού; Το λέω γιατί πολλά στοιχεία του βιβλίου μαρτυρούν εκτός από ευαισθησία και γνώσεις.
Η Πολυξένη πριν πάρει τη μορφή που έχει στο βιβλίο γράφτηκε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αυτό που με απασχολούσε ήταν ο πολύτιμος, μοναδικός κόσμος που κάθε παιδί φέρει, αυτό το μικρό σύμπαν που μας ενώνει με το κάθε τι και είναι πέρα από τα σχήματα, τις εξωτερικές διαφορές και τις κοινωνικές ταυτότητες. Επίσης το πόσο σημαντική είναι η φαντασία για την επιβίωση μας και πως εκφράζοντας με τον έναν ή τον άλλο τρόπο αυτό που είναι αληθινό για μας, δυναμώνουμε και γεμίζουμε φως.
Οι επιστημονικές μου γνώσεις πάνω στο θέμα του τραυλισμού είναι περιορισμένες. Όταν ήμουν μικρή όμως είχα έναν φίλο με τραυλισμό που τραγουδούσε υπέροχα και κάθε φορά που το έκανε χαμογελούσε και έλαμπε.
Τι φοβάστε και τι ελπίζετε αυτή την εποχή;
Φοβάμαι την ανθρώπινη βία, φοβάμαι την πόλωση, τον φανατισμό, την αγένεια, τη χυδαιότητα, την έλλειψη ορμής για ζωή και δημιουργία.
Ελπίζω σε ουσιαστικές συναντήσεις και αν η ευτυχία, όπως λένε, είναι συνώνυμο του «μοιράζομαι» ελπίζω να κινηθούμε όλοι προς αυτή την κατεύθυνση.
Και τι γράφετε;
Αυτή την περίοδο είμαι πολύ πιεσμένη με τις υποχρεώσεις μου στο πανεπιστήμιο και δεν γράφω κάτι. Τσαλαβουτάω σε κάποιες ιστορίες αλλά δεν ασχολούμαι συστηματικά. Έγραψα ένα παραμύθι με τίτλο «Ιζαντόρα Ντακ» που εικονογραφείται από τον Απόστολο Βέττα και που σύντομα ελπίζουμε να εκδοθεί. Επίσης κατά πάσα πιθανότητα θα κάνω μια καινούργια παράσταση.
Σας ευχαριστώ πολύ!
Εμείς σας ευχαριστούμε. Ευχόμαστε καλή συνέχεια!
