Φιλική Εταιρία: μικρό θεατρικό σκετς
Δυο λόγια για τη Φιλική Εταιρία
Η Φιλική Εταιρία ήταν η σημαντικότερη και μεγαλύτερη μυστική οργάνωση της προεπαναστατικής Ελλάδας. Ιδρύθηκε το 1814 στην Οδησσό από τον Εμμανουήλ Ξάνθο, το Νικόλαο Σκουφά και τον Αθανάσιο Τσακάλωφ. Οι Φιλικοί αφού μυούνταν στην Εταιρεία έδιναν όρκο πίστης και επικοινωνούσαν με κώδικες, ψευδώνυμα και συνθηματικές λέξεις.
Ο όρκος της Φιλικής Εταιρίας
“Ορκίζομαι ενώπιον του αληθινού Θεού, ότι θέλω είμαι επί ζωής μου πιστός εις την Εταιρείαν κατά πάντα. Να φανερώσω το παραμικρόν από τα σημεία και τους λόγους της, μήτε να σταθώ κατ΄ουδένα λόγον ή αφορμή του να καταλάβωσι άλλοι ποτέ, ότι γνωρίζω τι περί τούτων, μήτε εις συγγενείς μου, μήτε εις πνευματικόν ή φίλον μου. Ορκίζομαι ότι εις το εξής δεν θέλω έμβει εις καμμίαν εταιρείαν, οποία και αν είναι, μήτε εις κανέναν δεσμόν υποχρεωτικόν. Και μάλιστα, οποιονδήποτε δεσμόν αν είχα, και τον πλέον αδιάφορον ως προς την Εταιρείαν, θέλω τον νομίζει ως ουδέν. Ορκίζομαι ότι θέλω τρέφει εις την καρδίαν μου αδιάλλακτον μίσος εναντίον των τυράννων της πατρίδος μου, των οπαδών και των ομοφρόνων με τούτους, θέλω ενεργεί κατά πάντα τρόπον προς βλάβην και αυτόν τον παντελή όλεθρόν των, όταν η περίστασις το συγχωρήσει. Ορκίζομαι να μη μεταχειριστώ ποτέ βίαν δια να αναγνωρισθώ με κανένα συνάδελφον, προσέχων εξ εναντίας με την μεγαλυτέραν επιμέλειαν να μην λανθασθώ κατά τούτο, γενόμενος αίτιος ακολούθου τινός συμβάντος, με κανένα συνάδελφον. Ορκίζομαι να συντρέχω, όπου εύρω τινά συνάδελφον, με όλην την δύναμιν και την κατάστασίν μου. Να προσφέρω εις αυτόν σέβας και υπακοήν, αν είναι μεγαλύτερος εις τον βαθμόν και αν έτυχε πρότερον εχθρός μου, τόσον περισσότερον να τον αγαπώ και να τον συντρέχω, καθ΄όσον η έχθρα μου ήθελεν είναι μεγαλυτέρα. Ορκίζομαι ότι καθώς εγώ παρεδέχθην εις Εταιρείαν, να δέχομαι παρομοίως άλλον αδελφόν, μεταχειριζόμενος πάντα τρόπον και όλην την κανονιζομένην άργητα, εωσού τον γνωρίσω Έλληνα αληθή, θερμόν υπερασπιστήν της πατρίδος, άνθρωπον ενάρετον και άξιον όχι μόνον να φυλάττη το μυστικόν, αλλά να κατηχήση και άλλον ορθού φρονήματος. Ορκίζομαι να μην ωφελώμαι κατ΄ουδένα τρόπον από τα χρήματα της Εταιρείας, θεωρών αυτά ως ιερό πράγμα και ενέχυρον ανήκον εις όλον το Έθνος μου. Να προφυλάττωμαι παρομοίως και εις τα λαμβανόμενα εσφραγισμένα γράμματα. Ορκίζομαι να μην ερωτώ κανένα των Φιλικών με περιέργειαν, δια να μάθω οποίος τον εδέχθη εις την Εταιρείαν. Κατά τούτο δε μήτε εγώ να φανερώσω, ή να δώσω αφορμήν εις τούτον να καταλάβη, ποίος με παρεδέχθη. Να αποκρίνομαι μάλιστα άγνοιαν, αν γνωρίζω το σημείον εις το εφοδιαστικόν τινός. Ορκίζομαι να προσέχω πάντοτε εις την διαγωγήν μου, να είμαι ενάρετος. Να ευλαβώμαι την θρησκείαν μου, χωρίς να καταφρονώ τας ξένας. Να δίδω πάντοτε το καλόν παράδειγμα. Να συμβουλεύω και να συντρέχω τον ασθενή, τον δυστυχή και τον αδύνατον. Να σέβομαι την διοίκησιν, τα έθιμα, τα κριτήρια και τους διοικητάς του τόπου, εις τον οποίον διατριβώ. Τέλος πάντων ορκίζομαι εις Σε, ω ιερά πλην τρισάθλια Πατρίς ! Ορκίζομαι εις τας πολυχρονίους βασάνους Σου. Ορκίζομαι εις τα πικρά δάκρυα τα οποία τόσους αιώνας έχυσαν και χύνουν τα ταλαίπωρα τέκνα Σου, εις τα ίδια μου δάκρυα, χυνόμενα κατά ταύτην την στιγμήν, και εις την μέλλουσαν ελευθερίαν των ομογενών μου ότι αφιερώνομαι όλως εις Σε. Εις το εξής συ θέλεις είσαι η αιτία και ο σκοπός των διαλογισμών μου. Το όνομά σου ο οδηγός των πράξεών μου, και η ευτυχία Σου η ανταμοιβή των κόπων μου. Η θεία δικαιοσύνη ας εξαντλήσει επάνω εις την κεφαλήν μου όλους τους κεραυνούς της, το όνομά μου να είναι εις αποστροφήν, και το υποκείμενόν μου το αντικείμενον της κατάρας και του αναθέματος των Ομογενών μου, αν ίσως λησμονήσω εις μίαν στιγμήν τας δυστυχίας των και δεν εκπληρώσω το χρέος μου. Τέλος ο θάνατός μου ας είναι η άφευκτος τιμωρία του αμαρτήματός μου, δια να μη λησμονώ την αγνότητα της Εταιρείας με την συμμετοχήν μου”.
Τα πρόσωπα
Εμμανουήλ Ξάνθος (Πάτμος 1772, Αθήνα 28 Νοεμβρίου 1852): Έλληνας γραμματικός και έμπορος. Γεννήθηκε στην Πάτμο, μετανάστευσε στην Ιταλία (Τεργέστη) όπου δούλεψε σε εμπορική επιχείρηση. Το 1810 εγκαθίσταται στην Οδησσό, το 1812 γνωρίζεται με τρεις εμπόρους από τα Γιάννενα και μαζί ιδρύουν εμπορική εταιρία ενώ παράλληλα ανακοινώνει στους Αθ. Τσακάλωφ και Ν. Σκουφά τις ιδέες του πάνω στις οποίες βασίστηκε η Φιλική Εταιρία. Γίνεται ο ταμίας της οργάνωσης και είναι ο σύνδεσμος με τα άλλα μέλη. Το 1818, ο Ξάνθος προτείνει την αρχηγία της οργάνωσης στον Ι. Καποδίστρια. Μετά την άρνησή του, ο Ξάνθος προτείνει την αρχηγία της Εταιρίας στον Αλέξανδρο Υψηλάντη. Πέθανε το 1852 στην Αθήνα σε κατάσταση χρόνιας ανέχειας ενώ ήταν ο μόνος που άφησε απομνημονεύματα, πολύτιμα για τη μελέτη της οργάνωσης.
Νικόλαος Σκουφάς (1779, Κομπότι Άρτας-1818 Κωνσταντινούπολη): Το 1813 εγκαθίσταται στην Οδησσό. Γνωρίζεται με τον Ξάνθο και τον Τσακάλωφ και γίνεται ένας εκ των τριών συνιδρυτών της. Ανέλαβε την κατήχηση μελών από το πλήθος των ομογενών της περιοχής της Ρωσίας. Πέθανε το 1818 από κακή υγεία μην προλαβαίνοντας να δει ελεύθερη την πατρίδα του.
Αθανάσιος Τσακάλωφ (Ιωάννινα 1788-Μόσχα 1851): εγκατέλειψε νωρίς την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Ρωσία. Ταξίδεψε σε Παρίσι, Βιέννη και Μόσχα όπου συνάντησε και γνώρισε πολλούς σημαντικούς παράγοντες. Το 1818 έφτασε στην Οδησσό προσπαθώντας να οργανώσει καλύτερα τη Φιλική Εταιρία. Με την έκρηξη της Επανάστασης γίνεται υπασπιστής του Αλέξαδρου Υψηλάντη. Το καλοκαίρι του 1832 έφυγε από την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Ρωσία όπου και έζησε ως το θάνατό του το 1851. Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος (Ανδρίτσαινα 1790-Αθήνα 1854): κατά πολλούς συνιδρυτής της Φιλικής Εταιρίας. Στην Οδησσό θα μυηθεί στη Φιλική Εταιρία από τον Σκουφά. Ο Αναγνωστόπουλος μύησε σημαντικά μέλη στην Εταιρία. Αγωνίστηκε δίπλα στον Κολοκοτρώνη και τον Αναγνωσταρά. Το 1828 διορίστηκε από τον Ι. Καποδίστρια Έκτακτος επίτροπος-διοικητής Ηλείας. Πέθανε το 1854 στην ΑΘήνα από χολέρα.
Αντώνιος Κομιζόπουλος: Έλληνας έμπορος, μέλος της Φιλικής Εταιρίας. Σύμφωνα με πολλές πηγές υπήρξε το πρώτο μέλος μετά την ιδρυτική τριάδα που ορκίστηκε (1815). Μύησε πολλά σημαντικά πρόσωπα στη Φιλική Εταιρία και αφιέρωσε μεγάλο μέρος της περιουσίας του για τον αγώνα. ΥΓ: Μπορούν να προστεθούν κι άλλα πρόσωπα στο θεατρικό πέραν των προαναφερομένων
Φιλική Εταιρία (ο όρκος)
(σκετς, copyright elniplex.com, 2012)
Ορκίζομαι στον ένα και αληθινό θεό
που μ’ έστειλε σε τούτο το δύσκολο καιρό
πως θα ‘μαι στην πατρίδα μου πιστός
γιατί είναι ο σκοπός ξεχωριστός.
—————————————————–
Ορκίζομαι να μισώ της πατρίδας τους τυράννους
Τούρκους, προδότες, δραγουμάνους
και ποτέ να μην είμαι εχθρικός
με τους αδελφούς της Εταιρίας από δω και μπρος.
—————————————————
Ορκίζομαι στον έναν και αληθινό θεό
όποιον με έχει ανάγκη να βοηθώ
ακόμα κι αν ήτανε εχθρός μου
αφού τώρα είναι αδελφός μου.
—————————————–
Ορκίζομαι στον έναν και αληθινό θεό
με κανέναν να μη βιαστώ
μα καλά να το σκεφτώ
πριν τον πιστέψω για της εταιρίας φίλο κι αδελφό.
—————————————————-
Ορκίζομαι να μην ωφεληθώ
από τα χρήματα που θα διαχειριστώ
τα χρήματα είναι για τον αγώνα
κι έχουν την Ελλάδα κηδεμόνα.
———————————————–
Ορκίζομαι ποτέ να μη ρωτώ
ποιος έφερε ποιον εδώ
μα ούτε και εγώ θα πω
ποιος με έκανε έναν Φιλικό.
————————————————
Ορκίζομαι σε ανθρώπους και θεό
τη θρησκεία μου με ευλάβεια να τηρώ
και τις ξένες να μην περιφρονώ
να είμαι πάντα το παράδειγμα για όλους το καλό.
————————————————
Να συμβουλεύω και να συντρέχω τον ασθενή,
τον αδύναμο, το δυστυχή
να σέβομαι της πατρίδας τα ιερά,
τα ήθη και τα έθιμα.
———————————————
Τέλος, ορκίζομαι σε σένα
τρισάθλια πατρίδα κι ιερή
που κανένας δε μπορεί
τα βάσανά σου να αρνηθεί
————————————————
Ορκίζομαι στα δάκρυα που έχυσαν για σένα
και σ’ αυτά που κυλούν τώρα από εμένα
ότι για σένα θα αφιερώσω τη ζωή μου
δεν είναι βία, είναι απόφασή μου.
——————————————–
Εσύ θα είσαι τώρα το τέλος κι η αρχή
κάθε μου σκέψης η αιτία κι η ανταμοιβή
και ο καθένας ας με καταραστεί
αν αμελήσω το χρέος μου να εκτελεστεί.
————————————————
Τέλος, ο θάνατος μου ας είναι η τιμωρία
για τη συμμετοχή μου σε τούτη των Φιλικών την Εταιρία.
———————————————————
Ο μυητής ακουμπά το δεξί χέρι στον ώμο του μυούμενου και δηλώνει:
————————————————-
Ενώπιον του ενός, του αοράτου,
και πανταχού παρόντος και αληθινού θεού
δέχομαι τον (όνομα μυούμενου παιδιού/ήρωα)
εκ πατρίδος (τόπος καταγωγής), ετών (ηλικία) και επαγγέλματος (χ)
εις την Εταιρείαν των Φιλικών.
————
ενδεχομένως κάποιο τραγούδι
Υπόκλιση
