Συχνά οι γονείς αναφέρουν στους εκπαιδευτικούς ή στους ειδικούς ψυχικής ότι το παιδί τους συμπεριφέρεται σαν «μωρό». «Θέλει συνεχώς να το εξυπηρετούμε, δεν ντύνεται μόνο του, το ταΐζουμε, δε μαζεύει τα παιχνίδια του, κοιμάται μαζί μας, δε στρώνει το κρεβάτι του κ.α. Αντιθέτως, παρατηρούμε συνομήλικά του παιδιά που κάνουν όλα τα παραπάνω και συχνά διερωτόμαστε που εμείς ευθυνόμαστε και τι δεν κάνουμε καλά»;
Σε αυτό το συχνό ερώτημα αρκετών γονέων η απάντηση φαίνεται να σχετίζεται με τη δική τους στάση αναφορικά με το βαθμό που οι ίδιοι ενθαρρύνουν συμπεριφορές αυτενέργειας και πρωτοβουλίας των παιδιών τους.
Η ανωριμότητα του παιδιού και η εξάρτηση από τους γονείς του αποτελεί συχνά μια πηγή παρηγοριάς και ανακούφισης για τους ίδιους, που αισθάνονται ότι τα παιδιά τους και τους χρειάζονται και τους αγαπάνε.
Μια δυσλειτουργική συζυγική σχέση αποτελεί συχνά τον εκλυτικό παράγοντα συναισθηματικής προσκόλλησης του γονέα προς το παιδί. Και τότε παρατηρείται το φαινόμενο της «αγάπης που πνίγει». Του σφιχτού δηλαδή συναισθηματικού εναγκαλισμού του παιδιού από το γονέα του, που δεν του αφήνει ζωτικό χώρο «να αναπνεύσει» και να εξελιχθεί συναισθηματικά.
Όταν όμως το παιδί μεγαλώνει, οι περισσότεροι γονείς «εξαντλούνται» ψυχικά από την έντονη εξάρτηση του παιδιού τους απ’ αυτούς. Έτσι του κάνουν διαρκώς παρατηρήσεις, επικρίνουν τις συμπεριφορές του (π.χ. «είσαι ανίκανος να κάνεις κάτι μόνος σου, όλα από εμένα τα περιμένεις, πότε επιτέλους θα ωριμάσεις») και ο φαύλος κύκλος της εξαρτητικότητας αρχίζει να παγιώνεται.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ
- Αρχικά είναι σημαντικό να καταγράφετε ποιες συμπεριφορές του παιδιού σας θεωρείτε ότι είναι ανώριμες και αναντίστοιχες με τη χρονολογική του ηλικία.
- Αναλογιστείτε ποια είναι η δική σας στάση. Για παράδειγμα ενισχύεται το παιδί σας να λειτουργεί μόνο του, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες ή ως επί το πλείστον προλαβαίνετε τις ανάγκες και τις επιθυμίες του και λειτουργείτε συχνά ως «μπαστουνάκι του»;
- Πώς νιώθετε στη σκέψη ότι το παιδί σας μπορεί να δημιουργήσει και άλλες σχέσεις εκτός από αυτή που έχει μαζί σας; Νιώθετε έτσι ότι σας χρειάζεται λιγότερο;
- Αν αποδεχτείτε τη δυσκολία σας (πιθανά να χρειαστείτε και τη συνδρομή ειδικού ψυχικής υγείας) και αποφασίσετε ότι θέλετε να αλλάξετε, μπορείτε και βάσει της ηλικίας του παιδιού σας να το προτρέψετε και να το ενθαρρύνεται να κάνει πράγματα μόνο του.
- Θέστε μικρούς, επιτεύξιμους και ρεαλιστικούς στόχους για το παιδί σας. Επαινέστε την προσπάθεια που καταβάλει και όχι το αποτέλεσμα. Μας ενδιαφέρει σε αυτή η φάση το παιδί να μπει σε διαδικασία αυτενέργειας, ανεξάρτητα αν το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που προσδοκούμε.
- Δώστε ευκαιρίες στο παιδί σας να έρχεται συχνά σε επαφή με συνομήλικά του παιδιά. Όσο περισσότερο χρόνο περνά το παιδί σας με άλλα παιδιά, τόσο πιο «κοινωνικό» γίνεται, ίσως λόγω του ότι η εμπειρία έχει ως αποτέλεσμα τη μάθηση.
- Μη παρεμβαίνετε στις διαφωνίες που ανακύπτουν συχνά μεταξύ των παιδιών. Δώστε στο παιδί σας τη δυνατότητα να αναπτύξει στρατηγικές επίλυσης προβλημάτων, χωρίς να χρειάζεται πάντα τη συνδρομή ενός ενήλικα.
Κλείνοντας, οι γονείς καθώς μεγαλώνει το παιδί είναι προτιμητέο με διάφορους τρόπους να του δίνουν την αίσθηση ότι πιστεύουν στις ικανότητές του. Η έκφραση στοργής μέσα από τη φυσική εγγύτητα, τα χάδια και τα παιχνίδια έχει ανυπολόγιστη αξία για το νήπιο και αποτελεί έναν από τους υγιεστέρους ψυχικά τρόπους για να του δείχνουμε πόσο το αγαπάμε και πόσο το υπολογίζουμε ως μέρος της ζωής μας. Καθώς το νήπιο αρχίζει να αποκτά αυτοεπίγνωση και δημιουργεί μια εικόνα για τον εαυτό του το να νιώθει ότι οι γονείς του το αγαπούν, το σέβονται και το υπολογίζουν επιδρά θετικά στη δημιουργία μιας υγιούς αυτοεικόνας και στην απόκτηση εμπιστοσύνης στον εαυτό του και τις δυνάμεις του.
Και να μη ξεχνάτε ότι ένα εξαρτητικό παιδί θα μετατραπεί σε έναν εξαρτητικό ενήλικα, με δυσμενείς επιπτώσεις για τη ψυχική του υγεία.
Ιωάννης Κυργιόπουλος
Ψυχολόγος (Msc Σχολικής Ψυχολογίας)
E–mail: johnkyr76@yahoo.gr
Τηλ. Επικοινωνίας: 6972868960
