Έζησα έναν χρόνο στη Σύρο. Ίσως από την πρώτη ώρα που το πόδι σου βρίσκεται στην Ερμούπολη αναρωτιέσαι τι είναι αυτός ο όγκος που βλέπεις τόσο κοντά, σχεδόν νιώθεις ότι κολυμπώντας θα φτάσεις. Το Λαζαρέτο, σου λένε. Εκεί όπου έμπαιναν σε καραντίνα οι προερχόμενοι εξ’ Αιγύπτου και Τουρκίας προτού τους επιτραπεί ο συγχρωτισμός με τους υπόλοιπους.
“Στις 6 Ιουλίου 1832, το ελληνικό εμπορικό πλοίο “Αθηνά” προερχόμενο από την Κωνσταντινούπολη αγκυροβολεί έξω από την Ερμούπολη. Προηγουμένως, είχε σταματήσει στη Χίο και την Τήνο και είχε επιβιβάσει εμπόρους με τα εμπορεύματά τους, ως επί το πλείστον σαπούνια και κουβάρια νήματος. Με την άφιξή του στο λιμάνι της Ερμούπλης, το πλοίο μπήκε σε καραντίνα. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, οι επιβάτες και το πλήρωμα με τον κυβερνήτη Ζαχαρία Φραγκάκη οδηγήθηκαν στο λοιμοκαθαρτήριο, όπου πέρασαν έξι μέρες καραντίνας, όπως άρμοζε. Τα φορτία του πλοίου μεταφέρθηκαν κι αυτά στις αποθήκες του λοιμοκαθαρτηρίο. Μετά από έξι μέρες, στις 12 Ιουλίου, κάποιοι επιβάτες παραβιάζοντας τον κανονισμό άνοιξαν τις αποσκευές τους, και έτσι ήρθαν σε επαφή με τα ενδύματά τους. Ως εκ τούτου, έχοντας κατ’ ευθείαν μολυνθεί, έξι από τους οκτώ ηττήθηκαν αμέσως από την πανούκλα (ανάμεσά τους υπήρχε ένας παπάς), ενώ οι άλλοι δύο θεραπεύτηκαν. Το γεγονός αυτό αναστάτωσε τις λιμενικές και υγειονομικές αρχές της Σύρου και οδήγησε σε έκτακτα διοικητικά και υγειονομικά μέτρα. Αμέσως, συστάθηκε μια Υγειονομική Επιτροπή με δώδεκα μέλη, μεταξύ των οποίων εμφανίζονται τα ονόματα πολλών διαπρεπών γιατρών, που είχαν ήδη διακριθεί στον αγώνα κατά της πανούκλας και που εκπροσωπούσαν επίσης την τοπική εξουσία της Σύρου.”
Βλέπετε, οι καραντίνες και οι επιτροπές είναι μια παλιά ιστορία. Από τότε που υπάρχουν μεταδοτικές ασθένειες. Και ο Θράσος Καμινάκης, ήδη από το εξώφυλλο με μια από τις πλέον εμβληματικές εικόνες του παγκόσμιου κινηματογράφου, αυτήν του χορού που σέρνει ο Χάρος από την έβδομη σφραγίδα του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. “Η συζήτηση για το Λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου εντάσσεται στον διαχρονικό προβληματισμό (ειδικά όσο ο τρόπος θεραπείας είναι άγνωστος ή δυσχερής) για την προστασία της (δημόσιας) υγείας έναντι της ελευθερίας μετακίνησης”, σημειώνει στον πρόλογό του ο Επίκουρος Καθηγητής Κώστας Δικαίος. Το βιβλίο εκδόθηκε το 2019 και δεν ξέρω αν ο συγγραφέας περίμενε όταν το συνέλαβε, μελετούσε και τελικά το συνέγραψε, πόσο κοντά του θα ερχόταν η ίδια η συντριπτική επικαιρότητα της άνοιξης του 2020.
Ο συγγραφέας χωρίζει το βιβλίο του σε δύο μέρη. Στο πρώτο πιάνει το ζήτημα πριν την περίοδο του 1821, περνά από την Επανάσταση και φτάνει στον Καποδίστρια και τον Όθωνα, ενώ στο δεύτερο μέρος μελετά ενδελεχώς αναφορές όπως αυτή του Dupeyron, του εξέχοντος γιατρού και γραμματέα του Ανωτάτου Συμβουλίου Υγείας της Γαλλίας, ο οποίος μεταξύ 1839 και 1845, στη διάρκεια δύο αποστολών ως Επιθεωρητής Υγειονομικών Καταστημάτων, πέρασε από την Ελλάδα και την Σύρο, ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου και τον ρόλο που διαδραμάτιζε στις θαλάσσιες επικοινωνίες ανάμεσα σε Ευρώπη και Ασία και έζησε από πολύ κοντά τις συνθήκες εγκλεισμού, ασυλοποίησης, καθαρισμού και καραντίνας όταν από την Ανατολή τα καράβια φέρνανε ανθρώπους, εμπορεύματα, πανούκλα, φυματίωση, χολέρα.
Με τις λέξεις καραντίνα, επιδημία, κανονικότητα, απομόνωση να μας έχουν τρυπήσει το μυαλό το τελευταίο δίμηνο, η καλογραμμένη έρευνα του Θράσου Κομινάκη διαβάζεται με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από περισσότερο του εξειδικευμένου θέματός του κοινό, αφού υπερβαίνει την αρχόντισσα των κυκλικής συστάδας νησιών του Αιγαίου, φωτίζει ζητήματα αρκετά πέρα από τα Λοιμοκαθαρτήρια τα οποίο αποτέλεσαν την ασπίδα της Ευρώπης απέναντι στην πανούκλα. Η μελέτη αυτή, λοιπόν, βασίζεται βλέπει την Σύρο και το λοιμοκαθαρτήριο μέσα από το πρίσμα της συνολικής λιμενικής υγειονομικής άμυνας της Ελλάδας στον εξ Ανατολών κόσμο που έμοιαζε απειλητικός για τη δημόσια υγεία και τα εμπορεύματα.
Η μετάφραση του βιβλίου στα ελληνικά έγινε από την Άννα Τριανταφύλλου.
Εκδόσεις Φίλντισι.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Το Λαζαρέτο της Σύρου- Το λοιμοκαθαρτήριο της Σύρου και η μαρτυρία του Segur Dupeyron |
| Συγγραφέας: | Θράσος Καμινάκης |
| Μετάφραση: | Άννα Τριανταφύλλου |
| Εκδόσεις: | Φίλντισι, Ιούλιος 2019 |
| Σελίδες: | 188 |
| Μέγεθος: | 14 Χ 21 |
| ISBN: | 978-618-5101-87-9 |
