Γράφουν:
Χριστιάνα Γάκη και Γιάννης Κυργιόπουλος**
Η σχολική ετοιμότητα περιλαμβάνει την αναγκαία «συνολική ωριμότητα» ενός παιδιού τη χρονική στιγμή της εισόδου του στην Α’ Δημοτικού. Κάτω δηλαδή από τον όρο σχολική ετοιμότητα εννοούμε ένα ορισμένο επίπεδο ανάπτυξης του παιδιού σε σωματικό, κοινωνικό-συναισθηματικό, γνωστικό και κινητικό επίπεδο.
Η σωματική σχολική ετοιμότητα καθορίζεται από το γιατρό (παιδίατρο ή αναπτυξιολόγο). Ο γιατρός ελέγχει την οπτική και ακουστική ικανότητα του παιδιού, την ανάπτυξή του καθώς και την κατάσταση της υγείας του. Όταν η σωματική διάπλαση του παιδιού υστερεί εμφανώς σε σχέση με τους συνομηλίκους του («σύνδρομο αποτυχημένης ανάπτυξης-fail to thrive») τότε ίσως είναι προτιμότερο να αναβληθεί η είσοδός του στο Δημοτικό Σχολείο και να επαναλάβει τα νήπια.
Παράλληλα με τη σωματική ετοιμότητα μεγάλη σημασία έχει και ο βαθμός της κοινωνικής ετοιμότητας του παιδιού. Το παιδί θα πρέπει να είναι σε θέση να κατανοεί τις κοινωνικές συμβάσεις και να αλληλεπιδρά με τους άλλους. Να έχει σταθερή βλεμματική επαφή, όταν του απευθύνεις το λόγο. Να μπορεί να κάνει ικανοποιητικό συμβολικό παιχνίδι. Να κατανοεί και να εκτελεί απλές και σύνθετες εντολές. Να είναι σε θέση να ολοκληρώνει μια δραστηριότητα. Να συμμετέχει σε έναν απλό διάλογο με ερωτήσεις και απαντήσεις. Να μπορεί να περιγράψει τις καθημερινές του εμπειρίες, ένα αντικείμενο ή μια εικόνα. Να αλληλεπιδρά και να συνεργάζεται με τους συνομηλίκους του. Να είναι σε θέση να ακολουθήσει δομημένες καθημερινές δραστηριότητες. Να είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετείται πλήρως (ντύσιμο, τουαλέτα).
Σε γνωστικό επίπεδο το παιδί θα πρέπει να αναγνωρίζει και να κατονομάζει όλα τα χρώματα. Να μπορεί να αναγνωρίζει ποιο είναι το αριστερό και ποιο είναι το δεξί μέρος του σώματός του. Να γνωρίζει τις ημέρες της εβδομάδας και τις εποχές (τις εποχές όχι απαραίτητα με τη σωστή χρονική τους σειρά). Να σειροθετεί με τη σωστή χρονική σειρά μια αλληλουχία γεγονότων. Να απαντά σε ερωτήσεις του τύπου «γιατί» με αιτιολόγηση. Να μπορεί να συγκρίνει, να ταξινομήσει και να κατηγοριοποιήσει χρησιμοποιώντας καθημερινά αντικείμενα. Να μπορεί να μετρήσει μέχρι το 10 και να λέει πόσα είναι. Να γνωρίζει να ονομάζει και να αντιγράφει τα βασικά γεωμετρικά σχήματα (κύκλο, τρίγωνο, τετράγωνο). Να έχει αποκτήσει φωνολογική ενημερότητα. Να αρχίζει να συνδέει ήχους με συλλαβές, λέξεις και γράμματα. Να μπορεί να γράψει το όνομά του σωστά.
Σε κινητικό επίπεδο να μπορεί να κινείται με σιγουριά και με αυξανόμενο έλεγχο και συντονισμό. Να κουμπώνει και να ξεκουμπώνει τα κουμπιά του. Να κόβει καλά με το ψαλίδι. Να μπορεί να διπλώνει χαρτί στη μέση και διαγώνια. Να μπορεί να κάνει κουτσό. Να έχει ορθή τριποδική λαβή, όταν κρατάει το μολύβι ή το μαρκαδόρο του. Να χρωματίζει εντός πλαισίου. Να ζωγραφίζει έναν άνθρωπο. Να σκαρφαλώνει και να ισορροπεί με μεγαλύτερη επιδεξιότητα. Να έχει αποκτήσει ξεκάθαρη πλευρίωση-να χρησιμοποιεί δηλαδή είτε το δεξί είτε το αριστερό χέρι για λεπτές εργασίες και να χρησιμοποιεί κατάλληλα τα σχολικά εργαλεία.
ΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤO ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ
• Αν το παιδί υστερεί σε πολλούς από τους παραπάνω τομείς είναι προτιμότερο να επαναλάβει τη φοίτηση στο νηπιαγωγείο.
• Η αξιολόγηση της σχολικής ετοιμότητας ενός παιδιού θα πρέπει να γίνεται από διεπιστημονική ομάδα (παιδοψυχίατρος, παιδονευρολόγος, λογοθεραπευτής, ειδικός παιδαγωγός, ψυχολόγος, αναπτυξιολόγος, οφθαλμίατρος, ωτορινολαρυγγολόγος) η οποία και θα αποφαίνεται με αιτιολογημένη έκθεση για το αν ένα παιδί πληρεί ή όχι τις προϋποθέσεις για να φοιτήσει στην Α’ Δημοτικού σε συνεργασία με τον/την νηπιαγωγό της τάξης του, που θα κάνει τη σχετική παραπομπή σε ΚΕΔΔΥ ή σε Ιατροπαιδωγικό Κέντρο μετά από τη συναίνεση του γονέα.
• Αν και ένα παιδί μπορεί να έχει κατακτήσει πολλές από τις απαραίτητες για το σχολείο δεξιότητες, εντούτοις σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει κατακτήσει ακόμη την ικανότητα να «ενορχηστρώνει» όλες αυτές τις δεξιότητες για μια ολοκληρωμένη λειτουργία, όπως είναι η ανάγνωση και η γραφή.
**Η Χριστιάνα Γάκη σπούδασε ψυχολογία και έκανε μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Ψυχολογία Υγείας. Έχει εκπαιδευτεί στη Γνωσιακή Ψυχοθεραπεία και στην Παιγνιοθεραπεία. Εργάζεται ως ψυχολόγος στη Λαμία στο ιδιωτικό της γραφείο με αντικείμενο τη ψυχοθεραπεία παιδιών, εφήβων, ενηλίκων και τη συμβουλευτική γονέων.
Τηλ. Επικοινωνίας: 6974785591 και 22310-42370, e-mail: ch_gaki@yahoo.gr
Ο Γιάννης Κυργιόπουλος σπούδασε ψυχολογία και έκανε μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Σχολική Ψυχολογία. Έχει εκπαιδευτεί στη μαθησιακή παρέμβαση παιδιών και εφήβων και στην οργάνωση-συντονισμό σχολών γονέων. Εργάζεται ως ψυχολόγος στο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο Λαμίας.
Τηλ. Επικοινωνίας: 6972868960, e-mail: johnkyr76@yahoo.gr
Πίνακας: A Country School, της Edward Lamson Henry
