Μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια εξειδικευμένα ρομπότ θα αρχίσουν να αντικαθιστούν τους δασκάλους προκαλώντας μια πραγματική επανάσταση στη μάθηση, προέβλεψε ο Αντιπρόεδρος του Πανεπιστημίου του Μπάκιγχαμ Sir Anthony Seldon. Τα έξυπνα αυτά ρομπότ, σημείωσε με βεβαιότητα ο κύριος Σέλντον, θα προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ξεχωριστού μαθητή καθιστώντας την παραδοσιακή διδασκαλία… περιττή.
Στη Σίλικον Βάλευ, την χάιτεκ κοιλάδα των Η.Π.Α και του κόσμου, αναπτύσσονται σήμερα προγράμματα που θα μάθουν να διαβάζουν εκφράσεις των μυών του προσώπου και αντιδράσεις των μαθητών προσαρμόζοντας τις μεθόδους επικοινωνίας στο καλύτερο δυνατό για τον κάθε μαθητή.
Η νέα εποχή της αυτοματοποιημένης διδασκαλίας υπόσχεται το τέλος της ομαδοποίησης και εκπαίδευσης των παιδιών ανά έτος καθώς τα εξατομικευμένα αυτά ρομπότ θα επιτρέπουν στα παιδιά να μαθαίνουν με τον δικό τους ρυθμό και όχι ως μέρος μιας τάξης συνομιλήκων με τους οποίους πρέπει αναγκαστικά να συμβαδίσεις. Ο καθένας θα μπορεί να έχει πλάι του σε όλη τη διαδικασία της μάθησης τον καλύτερο δυνατό δάσκαλο, δηλαδή ένα εξειδικευμένο λογισμικό που θα φροντίζει για την εκπαίδευσή του, θα προσαρμόζει τη διδασκαλία στα ενδιαφέροντά του με βάση τις αντιδράσεις του και θα φωτίζει το νου κάθε μαθητή με γνώσεις που θέλει να αποκτήσει.
Ο κύριος Σέλντον προειδοποίησε, ωστόσο, ότι η νέα αυτή τεχνολογία, που θα είναι ο,τι πιο ανατρεπτικό έχουμε δει από τη βιομηχανική επανάσταση, πρέπει να εισαχθεί προσεκτικά και σταδιακά ώστε να αποφευχθεί η αφαίμαξη μαθητών και εκπαιδευτικών.
Στο νέο πλαίσιο που θα διαμορφωθεί, οι εκπαιδευτικοί, όσοι θα εξακολουθήσουν να είναι δηλαδή, θα έχουν το ρόλο του "επόπτη" παρακολουθώντας την πρόοδο των μαθητών, ηγούμενοι μη ακαδημαϊκών δραστηριοτήτων και υποστηρίζοντας τους μαθητές σε ένα επίπεδο… πάστορα. Κοινώς, ο δάσκαλος θα διεκπεραιώνει άλλες εργασίες στο χώρο του σχολείου που δεν μπορεί να κάνει – προς το παρόν- ένα ρομπότ.
Άμεσο επακόλουθο αυτής της διαδικασίας είναι ότι πλέον μόνο το 30% του σχολικού χρόνου θα δαπανάται μέσα στην τάξη ενώ προβλέπεται ένας πραγματικός Αρμαγεδδώνας απώλειας θέσεων εργασίας από τους εκπαιδευτικούς, η ένωση των οποίων αναμένει ο κύριος Σέλντον να αντιδράσει στην επερχόμενη αλλαγή.
Ο διακεκριμένος εκπαιδευτικός, βιογράφος και ιστορικός περιγράφει ένα μέλλον, πολύ κοντινό πια, για το οποίο όμως εγείρονται εύλογα ερωτήματα.
Τα ρομπότ προφανώς θα εξοικονομήσουν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τους μισθούς των εκπαιδευτικών (ναι, έστω αυτούς που είναι) που προφανώς κρίνονται περιττοί και κατώτεροι για την εκπαιδευτική διαδικασία από τα ρομπότ. Σεβαστή η τεχνοκρατική αυτή αντίληψη. Θα δώσουν μια γνωστική και εγκυκλοπαιδική πληρότητα που δύσκολα μπορεί να έχει κάποιος άνθρωπος. Επίσης σεβαστό.
Όμως…
Πώς θα επιτυγχάνεται η κοινωνικοποίησή των παιδιών, η ανάπτυξη των ταλέντων τους, πώς θα γίνεται ο εντοπισμός των κλίσεων και των προβλημάτων τους;
Ποιος θα είναι σε θέση να εντοπίζει τα ιδιαίτερα ζητήματα που ανακύπτουν; Ποιο λογισμικό είναι αυτό που θα μπορεί να επεξεργάζεται ιδέες, απορίες που δεν έχουν μόνο γνώσεις google και εγκυκλοπαίδειας εντός τους;
Και κυρίως… Πώς θα επιτυγχάνονται οι ποικίλες ζυμώσεις μεταξύ μαθητών και ρομπότ-εκπαιδευτικών; Κι όταν λέμε ζυμώσεις εννοούμε τα πάντα; Πώς θα αναπτυχθεί το χέρι ενός παιδιού; Ποιος θα αξιολογήσει μια εργασία που δεν είναι multiple choise αλλά φαντασία, κρίση, δημιουργία, τέχνη; Μήπως ο επόπτης δάσκαλος;
Υποψιάζομαι ότι ο επόπτης δάσκαλος θα είναι πολύ απαραίτητος πλέον για την επιβίωση του ρομπότ στο χώρο της εκπαίδευσης. Γιατί υποπτεύομαι επίσης ότι τον άνθρωπο δεν θα μπορέσει να τον υποκαταστήσει κανείς και καμία μηχανή σε κάποια πράγματα. Σε αυτοματοποιημένες μονάδες παραγωγής προϊόντων, πάντα θα δείτε ανθρώπους να "βοηθούν" τις μηχανές. Αυτήν την τύχη ονειρευόμαστε για την εκπαίδευση;
Από την άλλη, ο σκληρός πυρήνας της εκπαίδευσης χρειάζεται έναν δάσκαλο. Κάποιον που θα σπέρνει την αμφισβήτηση, το ερώτημα, θα τεντώνει την κρίση και την σκέψη και δεν θα είναι ένας απλός αναγνώστης μυικών αντιδράσεων με αισθητήρες σε γυάλινα μάτια.
Αν λοιπόν θέλουμε μια άρτια τεχνολογικά εξοπλισμένη εκπαίδευση, θαρρώ κανείς ανοιχτόμυαλος άνθρωπος δε θα έχει πρόβλημα. Αν θέλουμε ρομπότ αντί ανθρώπων για την εκπαίδευση των παιδιών, προτείνω να βάλουμε ρομπότ και αντί των πολιτικών να κυβερνούν, αντί καθηγητών στα πανεπιστήμια, αντί διευθυντών στις εταιρίες. Εκτός κι αν πιστεύει κανείς ότι η εκπαιδευτική διαδικασία είναι απλούστερη από την λήψη αποφάσεων σε άλλες πυραμιδικές οργανώσεις (εταιρίες, κυβερνήσεις κτλ). Βγαίνει πουθενά αυτή η υποκατάσταση ανθρώπων;
ΥΓ: Ένας κακός δάσκαλος είναι σαφώς χειρότερος από ένα καλό λογισμικό. Ένας κακός.
