“Με μεγάλη θλίψη μοιραζόμαστε μαζί σας την είδηση του θανάτου του Κώστα Σταμάτη, πολύτιμου επιμελητή εκδόσεων και ανεκτίμητου φίλου, χτες, Κυριακή 11/7/2021, μετά από σύντομη μάχη με τον καρκίνο, στα 65 του χρόνια“, αναφέρει η ανακοίνωση των Εκδόσεων Πατάκη πριν από λίγο στα social media.
Ο Κώστας, μεταξύ πολλών άλλων, μας πρόσφερε τα τελευταία χρόνια την εξαιρετική έκδοση της Φόνισσας του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (Απρίλιος 2018) και τον Δεκέμβριο του 2020 την τιτάνια Ποίηση της Ελληνικής Επανάστασης 1821, ενώ επεξεργαζόταν ως τις τελευταίες βδομάδες την έκδοση του Ύμνου εις την Ελευθερίαν και το Λογοτεχνικό Ημερολόγιο 2022 (το 25ο στη σειρά, αρχής γενομένης από το 1998), αφιερωμένο στα εκατό χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Να είναι ελαφρύ το χώμα των μεγαλόπρεπων Τζουμέρκων που θα σε υποδεχτεί, Κώστα, εμείς θα σε θυμόμαστε όσο ζούμε.
«Ο Κώστας Σταμάτης ήταν γενναίος άνθρωπος, καθαρός, έντιμος, ακούραστος μελετητής της ελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας, πολύπειρος επιμελητής κειμένων και γνώστης της τυπογραφίας. Συνδέθηκε με τις Εκδόσεις Πατάκη εδώ και πολλά χρόνια και υπήρξε πιστός φίλος. Ήταν πάντοτε έτοιμος να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε καθέναν που είχε ανάγκη. Καταγόταν από τους Μελισσουργούς των Τζουμέρκων και η όλη προσωπικότητά του απέπνεε τον καθαρό αέρα και τη γνήσια ομορφιά των βουνών της περιοχής του. Θα τον θυμόμαστε για πάντα και θα είναι για μας πάντοτε ένα πρότυπο ζωής και εργασίας», είναι ο συγκινητικός αποχαιρετισμός του εκδότη Στέφανου Πατάκη προς τον φίλο και συνοδοιπόρο του.
Η συνέντευξη που έδωσε στο ELNIPLEX τον Μάρτιο του 2021 είναι ένα μοναδικό μνημείο γνώσης και μαθητείας στην ελληνική γλώσσα.
Η δική μας στιγμή με τον Κώστα Σταμάτη
Πήρα από την Ελένη Σταματέλου, υπεύθυνης Τύπου των εκδόσεων Πατάκη, έναν φάκελο με 15 περίπου χειρόγραφες σελίδες. Ήταν το χειρόγραφο που της παρέδωσε ο Κώστας Σταμάτης με τις απαντήσεις του στις ερωτήσεις μου. Η συνέντευξη είχε αποδελτιωθεί εξαιρετικά από την Ελένη Σταματέλου και μου είχε σταλεί και ηλεκτρονικά, ωστόσο επειδή ανέλαβα εγώ την επιμέλειά της, υπήρχαν σημεία που έπρεπε να συμβουλευθείς το χειρόγραφο. Άνοιξα τον φάκελο. Έχοντας κόψει το τσιγάρο εδώ και δύο χρόνια, μου ήρθε διάχυτη, εμποτισμένη στο χαρτί, εκείνη η γνώριμη, μεθυστική οσμή. Τα χαρτιά ήταν δεμένα με τον καπνό των τσιγάρων του Κώστα Σταμάτη. Τον φαντάστηκα σε ένα άτακτο γραφείο, γεμάτο σημειώσεις και καπνό να κυριαρχεί να δουλεύει νυχθημερόν τα μεγάλα του έργα. Όπως αυτήν την ασύλληπτη ανθολογία για το 1821.
Μέρος της συνέντευξης έγινε τηλεφωνικά. Μιλήσαμε κάπου 25 λεπτά. Δεν έχω ξανακούσει τέτοιον ομιλητή. Η καθαρότητα της σκέψης και η χρήσης εκπληκτικών, σπανιότατων λέξεων κάθε στιγμή, σε κάθε του πρόταση, ήταν απίστευτη. Είχα μείνει έκθαμβος από τη συζήτηση μαζί του. Αγκάλιαζε τις γνώσεις μου, σεβόταν την περιστασιακή ημιμάθειά μου, καθώς τον ρωτούσα. Το καταπληκτικό ήταν ότι ο τρόπος αυτός ομιλίας δεν είχε τίποτα το επιτηδευμένο μέσα του. Απόλυτη φυσικότητα και σαγήνη.
Οι γνώσεις που έρεαν μέσα στις προτάσεις του, οι εικόνες και οι ιδέες που όρθωνε μπροστά σου καθώς τον άκουγες ήταν μοναδικές.
Αιώνια η μνήμη ενός αληθινού πνευματικού τιτάνα.
Απόστολος Πάππος
