Νύχτωσε στο παλιό αγρόκτημα του δάσους. Το χιόνι αστράφτει, τα αστέρια λάμπουν, η παγωνιά ζώνει τα πάντα. Όλοι κοιμούνται. Όλοι εκτός από έναν. Είναι ο νάνος. Που κανείς δεν τον ήξερε όταν ήρθε κι έχτισε ετούτο το σπιτάκι. Που ζει σε μια γωνιά του αχυρώνα και σηκώνεται τη νύχτα όταν όλοι κοινούνται. Είναι πολύ γέρος ο νάνος, έχει δει εκατοντάδες χειμώνες. Οι άνθρωποι δεν τον έχουν δει ποτέ. Μόνο κάποια πρωινά βλέπουν τα ίχνη του στο χιόνι.
Όλο το βράδυ τριγυρνάει στο αγρόκτημά. Πρώτα πηγαίνει στο στάβλο, μιλά με τις αγελάδες τη γλώσσα των νάνων που την καταλαβαίνουν. Ύστερα στο άλογο, τον Μπρούντο και μετά στα αρνιά και τα προβατάκια. Και πιο μετά στις κότες που κακαρίζουν με χαρά όταν τον βλέπουν και στον σκύλο, τον Κάρο. Και τέλος, στο σπίτι των ανθρώπων, όπου μεγάλοι και παιδιά κοιμούνται.
Όταν τελείωνει τούτο το στρατί, πηγαίνει στο πατάρι του σπιτιού του όπου τον περιμένει ο γάτος για να του δωσει γάλα. Σε όλους δίνει κουράγιο, δυο ζεστές κουβέντες για τον σκληρό χειμώνα που θα περάσει, όπως τόσοι και τόσοι χειμώνες που διαδέχθηκαν τόσα και τόσα καλοκαίρια. Και πάντα θα φεύγει ο ένας για να έρχεται ο άλλος.
Χειμώνας. Παγωνιά. Χιόνι πυκνό. Όλοι κοιμούνται. Όλοι εκτός από έναν… Κι όσα χρόνια κι αν περάσουν ο χειμώνας θα φεύγει για να έρθει το καλοκαίρι και ο νάνος θα αφήνει τα ίχνη του ανάμεσα στα σπίτι που κουρνιάζουν οι άνθρωποι.
Η κορυφαία Άστριντ Λίντγκρεν εμπνέεται από το ποίημα του Βίκτορ Ρίμπεργκ, γραμμένο το 1881, με τίτλο The Tomten (Ο νάνος) και γράφει ένα παραμύθι σα νανούρισμα και χάδι, μια υποβλητική, ατμοσφαιρική, μελαγχολική και συνάμα αισιόδοξη ωδή στη μοναχικότητα, την σκληρότητα του χειμώνα, την αγάπη για κάθε πλάσμα της γης, την προσμονή για την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Μου θύμισε ο νάνος της Λίντγκρεν κάτι που είχε πει νομίζω ο Κώστας Τριπολίτης: “Δε ζω μαζί σας πια. Έχω αναποδογυρίσει το χρόνο. Κοιμάμαι τη μέρα, ζω τη νύχτα”. Ο νάνος ζει μόνος αλλά δεν είναι μόνος. Έχει όλα τα ζώα δίπλα του, σαν επιστάτης και πατέρας τα φροντίζει. Βγάζει μια υψηλή αίσθηση μοναχικότητας αλλά δεν είναι μόνος. Οι άνθρωποι ζουν κάπου παραπέρα, μόνοι ίσως κι αυτοί. Μοιάζει μελαγχολικός μα είναι δυνατός. Είναι εκείνος που βρίσκεται δίπλα σε όλους όσοι δοκιμάζονται από τον χειμώνα. Είναι εκείνος που έχει για όλους κάτι, από λίγο γάλα ή λίγο άχυρο, μέχρι δυο όμοφα λόγια, σχεδόν επαναλαμβανόμενα. Λόγια που λένε “άντεξε, λίγο ακόμα και θα περάσει”.
Ο νάνος είναι η αλληλεγγύη που ζει ξεχασμένη μέσα μας, η ανθρωπιά στο τρανό ύψος του αρχηγέτη της γης. Είναι η προσδοκία για την αναγέννηση που θα έρθει. Είναι το φιλί στα μαλλιά ενός κεφαλιού που μουδιάζει από την παγωνιά. Είναι το κομμάτι μας που αγαπά και θέλει να ζήσει, ίσως όχι τόσο όσο ο νάνος αλλά τουλάχιστον μέχρι τα 78 ή λίγο παραπάνω ή όσο αντέχεις τέλος πάντων. Είναι ο αποτραβηγμένος μας εαυτός, εκείνος που δε χρειάζεται να συγχρωτιστεί με δεκάδες για να αποκτήσει αξία, που δεν αναζητεί το παν για να κουβαλά το βάρος “τα έχω όλα τώρα”.
Ο νάνος είναι ένα σπάνιο σύμβολο στο παγκόσμιο εικονογραφημένο βιβλίο. Το picture book στα καλύτερα του, αδέρφια.
ΥΓ: δεν είναι ένα χριστουγεννιάτικο βιβλίο. Είναι ένα βιβλίο για το χειμώνα και την… αγάπη. Αν τώρα ταιριάζει και στις χριστουγεννιάτικες προσδοκίες μας ως φυλή, ακόμα καλύτερα. Μεγαλώνει το διάστημα που μπορούμε να το διαβάσουμε χωρίς εποχικές.. ενοχές (12 μήνες το χρόνο το συνιστώ).
Τα παράδοξα και η Ελλάδα… του νάνου
Το 1960 η σύμπραξη των εκδοτών Rabén και Sjögren απέφερε ένα παιδικό βιβλίο. Ήταν το ποίημα “Τόμτεν” του Βίκτορ Ρίντμπεργκ που γράφτηκε το 1881 με εικονογράφηση του Harald Wiberg. Οι ξένοι εκδότες με τους οποίους συνεργαζόταν ο εκδοτικός οίκος ενθουσιάστηκαν με τη εικονογράφηση του Γουίμπεργκ αλλά το ποίημα το βρήκαν μάλλον άνοστο. Τότε η Άστριντ Λίντγκρεν που ήταν διεθύντρια στο παιδικό τμήμα του σουηδικού εκδοτικού οίκου προσφέρθηκε να γράψει ένα καινούριο κείμενο βασισμένο στο ποίημα του Ρίντμπεργκ.
Και τότε γεννήθηκε ο νάνος που δεν κοιμάται, ένα βιβλίο που αγαπήθηκε παγκοσμίως και μεταφράστηκε ασφαλώς σε πάρα πολλές γλώσσες. Το παράδοξο ήταν ότι το βιβλίο αυτό της Λίντγκρεν δεν κυκλοφόρησε στη Σουηδία όπου κυκλοφορούσε αποκλειστικά στην πρώτη μορφή με το ποίημα του Ρίντμπεργκ. Κι όταν οι εκδότες αναζήτησαν το πρωτότυπο στα σουηδικά της Λίντγκρεν ήταν άτυχοι. Είχε χαθεί!
Μα ο καιρός δεν είχε πει την τελευταία του λέξη για το νάνο. Το 2010, ο Γερμανός εκδότης ανακάλυψε στο αρχείο του το χειρόγραφο της Λίντγκρεν και το έστειλε στην Σουηδία. Και έτσι, το 2012, γεννήθηκε η νέα έκδοση του βιβλίου και πρώτη στα σουηδικά με εικονογράφηση της Κίττυ Κρόουθερ (βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν 2010).
Εδώ και λίγες εβδομάδες έχουμε την τύχη στην Ελλάδα να γευτούμε αυτό το μοναδικό εικονογραφημένο βιβλίο μέσω των εκδόσεων Μάρτης. Που μετά το Noturno και τις συνταγές για όνειρα της Isol κάνουν ακόμα μία εξαίρετη επιλογή από το εξωτερικό.
Αποκτήστε αυτό το θαυμάσιο, παγκόσμιο διαμάντι.
 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ |
|
|---|---|
| Τίτλος: | Ο νάνος δεν κοιμάται |
| Τίτλος πρωτοτύπου: | Tomten är vaken (Σουηδία, Rabén & Sjögren, 2012) |
| Συγγραφέας: | Astrid Lindgren |
| Συγγραφέας: | Κίττυ Κράουθερ |
| Μετάφραση: | Άννα Παπαφίγκου |
| Εκδόσεις: | Εκδόσεις Μάρτης, Νοέμβριος 2015 |
| Επιμέλεια, διορθώσεις: | Μαρία Φραγκούλη |
| Στοιχειοθεσία-σελιδοποίηση: | Γιάννης Γκανάς |
| Σελίδες: | 32 |
| Μέγεθος: | 18 Χ 27 |
| ISBN: | 978-618-81193-8-3 |
