Παρά θίν αλός θα ταξιδέψουμε σήμερα. Στο “μέγα της θαλάσσης κράτος” όπου ο εξερευνητής του βυθού της Ζακ Υβ Κουστώ έβλεπε έναν υπόνομο του κόσμου αντικρίζοντας προφανώς τα θλιβερά καμώματα των ανθρώπων, ενώ οι ποιητές της έδιναν τον καημό των λέξεων και το εύρος των ιδεών:
Ψαρεύοντας έρχεται η θάλασσα (Ο. Ελύτης)
Η δύναμή σου πέλαγο κι η θέλησή μου βράχος (Δ. Σολωμός)
Στα βιβλία για παιδιά, η θάλασσα έχει σημαντική αντιπροσώπευση. Είναι ένας κόσμος ολάκερος, είναι κάτι περισσότερο από ένα στοιχείο της φύσης, είναι κάτι που συμπυκνώνει την αγαπημένη τους εποχή και μοιράζει χρώματα στο μεγάλο παιχνίδι του καλοκαιριού. Το υγρό χρυσάφι των Ελλήνων, η θάλασσα των ψαράδων και των ποιητών. “Πρόσεχε να προφέρεις καθαρά τη λέξη θάλασσα έτσι που να γυαλίσουν μέσα της όλα τα δελφίνια. Κι η ερημιά πολλή που να χωρά ο θεός”. Ας ξεκινήσουμε:
Στο Μυστικό της θάλασσας του Κώστα Μάγου, ο μικρός Παντελής, μοναδικό παιδί του νησιού, αναζητεί το Μυστικό της θάλασσας ρωτώντας τους μεγαλύτερους κατοίκους του. Μια τρυφερή ιστορία για τα πυρηνικά συστατικά της θάλασσας, την αναζήτηση των μυστικών της. Το μυστικό της ομορφιάς της θάλασσας αναζητά άλλο ένα μικρό αγόρι στο Θάλασσα πες μου, της Μαριάννας Κουμαριανού. Το ψάχνει παντού το μυστικό. Στο χρώμα της, στις συναντήσεις της, στη φιλοξενία της, στα καλοκαίρια των παιδιών και στα τραγούδια, στα ναυάγια και τους χαμένους θησαυρούς. Και τελικά που κρύβεται η αλήθεια;
Πολλά μυστικά της θάλασσας θα ανακαλύψετε Στα χρώματα της θάλασσας. Παρθένης, Ακριθάκης, Μόραλης, Τσαρούχης, και 11 ακομα κορυφαίοι Έλληνες ζωγράφοι σε ισάριθμες δημιουργίες τους με κεντρικό θέμα τη θάλασσα (φάροι, λιμάνια, αντικατοπτρισμοί, καράβια, ταξίδια, ακτές, νησιά, ναύτες, δύτες) και τον κόσμο της. Με τα σύντομα κείμενα της Άλκηστης Χαλικιά να δίνουν στους πίνακες μια σπρωξιά να κινηθούν όταν δεν το κάνουν μονάχοι, να μιλήσουν όταν σωπαίνουν, ν’ ακουστούν όταν μοιάζουν να έχουν καταφύγει σε κάποιο ναυπηγείο.
Μυστικά φανερώνονταν σε λίγους και εκλεκτούς και οι γοργόνες. Αν δεν ανήκεις σε αυτούς τους τυχερούς, ίσως μπορείς να τις φανταστείς. Όπως τη διάσημη Γοργόνα, που την ξανάγραψε η Αγγελικής Δαρλάση, εκείνη που σταματά τους ναυτικούς και τους ρωτά αν ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος, την Τέα τη γοργόνα, της Σοφίας Ζαραμπούκα, ένα πολυτροπικό αφισοβιβλίο που αρέσει αφού ουσιαστικά τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία δημιουργίας του καθώς γίνονται οι βιβλιοδέτες του ή την Τέταρτη γοργόνα του Βασίλη Κουτσιαρή, που λέει ο παππούς στο Γοργονοχώρι.
Θα σε προσγειώσω, η αλήθεια όμως είναι ότι πιθανότερο από το να συναντήσεις γοργόνες είναι να πατήσεις κανέναν αχινό, όπως η Αλίκη που λάτρευε το καλοκαίρι και τις διακοπές αλλά όταν πήγε στη θάλασσα, κάποια μέρα την πάτησε, δηλαδή τον πάτησε και φώναξε μέσω της συγγραφέα Ιωάννας Μπαμπέτα Βοήθεια, αχινός!
Πιθανότερο και από το να πατήσετε αχινό πάντως, είναι δείτε κάποιον -πολλές φορές απρόσεκτο- να κινδυνεύει από τις καλοκαιρινές δραστηριότητες, οπότε ο Ο Χταπόδιος Σέιφ και οι τρεις θαλασσοφύλακες, του Βαγγέλη Ηλιόπουλου θα σας βοηθήσουν να τον… βοηθήσετε αλλά και να γνωρίσετε τα προβλήματα από την υπερδραστηριότητα των ανθρώπων όπως η εντατικοποίηση της αλιείας και άλλες υπερβολές τους απέναντι στη θάλασσα.
Στις θάλασσες σήμερα δύσκολα θα δεις μπροστά σου κάποιον επίγονο του Χαϊραλντίν Μπαρμπαρόσα, εκτός κι αν πας σε κάποιο πειρατικό καράβι που εκτίθεται σε κάποιο λιμάνι όπως ο Ποσειδώνας από τους “Πειρατές” του Ρομάν Πολάνσκι στη Γένοβα. Ακόμα κι αν δεν συμβεί αυτό όμως, μπορεί να κάνεις ένα συναρπαστικό ταξίδι στην εποχή των πειρατών στις θάλασσες του Αιγαίου και της Μεσογείου με τον θησαυρό των πειρατών, έναν απολαυστικό εικονογραφημένο πειρατικό οδηγό των «μακρυσμένων θαλασσών και των γαλάζιων πόντων», όπου ο θα συναντήσεις απίστευτες πληροφορίες, από τα πειρατικά και τα κουρσάρικα σκαριά ως τα πανιά και τους ανθρώπους τους, λέγε τους πειρατές. “Θα μεταλάβω με νερό θαλασσινό, στάλα τη στάλα συναγμένο απ’ το κορμί σου, σε τάσι αρχαίο, μπακιρένιο αλγερινό, που κοινωνούσαν πειρατές πριν πολεμήσουν”. Εναλλακτικά, παίξε με τους καλούς και τους κακούς πειρατές του Αντώνη Παπαθεοδούλου που έχουν πολλά να σου πουν για τον εκφοβισμό και το χιούμορ.
Αν φοβάσαι τη θάλασσα, πάλι, πειρατής δύσκολα γίνεσαι. Δεν είσαι ο μόνος, μην ανησυχείς. Μπορεί ένα πολυμήχανο αγόρι, που το φωνάζουν “εφευρέτη” και τη φοβάται και αυτός πολύ, να σε παρηγορήσει και μαζί του να μάθεις τους αέρηδές της και πάνω στο καβούκι μιας θαλάσσιας χελώνας να κάνεις ένα ταξίδι Τούμπαλιν (δια χειρός Βάσιας Χατζηγιαννάκη) και να ανακαλύψεις το αληθινό πρόσωπο της θάλασσας και τους ζωντανούς κατοίκους της, αλλά και τα προβλήματά της.
Ίσως πάλι δείτε εκείνο το απίστευτο καραβάκι που είπε μια μέρα στο κόκκινο πουλί “Θέλω να ταξιδέψω ως την άκρη του κόσμου” και δίχως να χάσει καιρό, ξεκίνησε το ταξίδι του σε ένα πελώριο κύμα που το κουβάλησε σε κάθε λογής ομορφιές. Στο βυθό μίλησε με τα ψάρια, στον ουρανό με τα αστέρια. Είδε έρημα κάστρα, γνώρισε σπάνιες πολιτείες πάνω από τα σύννεφα. Κι έγινε Το καραβάκι που ήθελε να ταξιδέψει ως την άκρη του κόσμου και η Μάρω Κατσίκα συνοδοιπόρος μας ενός εξαιρετικού ταξιδιού μέσα στη θύελλα του κόσμου.
Αν θα ταξιδέψεις με κάποιο καραβάκι ή άλλο σκαρί ως απλός επιβάτης ή αν σου τύχει να έχεις αξίωμα μεγάλο στο καράβι, σου προτείνω να ρωτήσεις την καπετάνισσα Σύλβια στο ελαφοκάραβο, της Ντάσκα Σλέιτερ, με πλήρωμα ελάφια -κακοί ναυτικοί σας το 
υπογράφω- και περιστέρια ή την όμορφη γαιδουρίτσα στο όνειρο της Μανταλένας, της Ιωάννας Μπαμπέτα να σας πουν πώς τα κατάφεραν να πλεύσουν, τι συνάντησαν στο ταξίδι τους και πώς κατόρθωσαν να κάνουν το όνειρό τους πραγματικότητα. Κι αν φτάσεις σε κάποιο νησί και στην προβλήτα σε περιμένει η γιαγιά σου και περνάς τα καλοκαίρια σου ακούγοντας από τα χείλη της Παραμύθια με καρπούζι (η Ιωάννα Μπαμπέτα το αγαπάει το καλοκαίρι πολύ), τότε θα είσαι πολύ τυχερός. Η θάλασσα, (Ανδρέας Καρκαβίτσας) πάντα τριγύρω σου θα ‘ναι και οι ιστορίες των ανθρώπων τριγύρω και πάνω της πολλές και πανανθρώπινες. “Δεν έχει πίστη, δεν έχει έλεος. Λάτρεψέ την όσο θες, δόξασε την· εκείνη το σκοπό της. Μην κοιτάς που χαμογελά, που σου τάζει θησαυρούς. Αργά γρήγορα θα σου σκάψει το λάκκο ή θα σε ρίξει πετσί και κόκαλο, άχρηστο στον κόσμο. Είπες θάλασσα, είπες γυναίκα, το ίδιο κάνει”.
Σιμά στον Πόρο, θα ανταμώσετε το Πετροκάραβο το οποίο η Αγγελική Δαρλάση μεταγράφει από τη λαϊκή μας παράδοση εξαιρετικά με παραδοσιακός ανομοιοκατάληκτους δεκαπεντασύλλαβους. Ή προς το ανατολικό Αιγαίο, ίσως δείτε το Φίλιππο Μανδηλαρά να κοιτά το απέναντι σύμπλεγμα νησιών και να μιλά για τις Κυκλάδες, τα πετράδια του Αιγαίου και την ιστορία τους, μέσα από τα γνωστά στιχάκια της πετυχημένης σειράς «Η πρώτη μου ιστορία». Τι είναι οι Κυκλάδες; Διακόσι είκοσι νησιά και βραχονησίδες είναι οι Κυκλάδες κι ας δεσπόζει η Σύρα, ας βασιλεύει η Παροναξία και ας ξεχωρίζει η Τήνος.
Αν είσαι λίγο πιο μεγάλο παιδάκι, δηλαδή έχεις ανέβει λίγο τις τάξεις του δημοτικού και το νηπιαγωγείο έχει φύγει αρκετά μακριά σου, τότε σου έχω νέα από το Νησί της Ροδιάς όπου μαζί με τον Μάνο Κοντολέων συναντάμε τον μικρό Μάνο, ο οποίος προετοιμάζεται για τις καλοκαιρινές του διακοπές και λόγω της νεογέννητης αδερφούλας του, θα περάσει τις διακοπές μόνος με τον παππού και τη γιαγιά στο Νησί και μια εμπειρία… μοναδική!
Κι αν πλεύσετε ποτέ στις θάλασσες των μικρών Κυκλάδων και σταθείτε στο Πάνω Κουφονήσι, τη σπορά γης κάτω από τη Νάξο, ίσως παρατηρήσετε απέναντι μια ξαπλωμένη γυναίκα ή όπως την λένε οι άλλοι μισοί Η γυναίκα που κοιμάται, που μας τη χάρισε η Εύη Γεροκώστα και μας δίνει μια ιστορία (για πιο μεγάλα παιδιά) πίσω από τον μικρό μύθο της Κέρου, του νησιού όπου επέδραμαν αρχαιοκάπηλοι, βοσκοί και παιδιά. “Να σ’ αγναντεύω, θάλασσα, να μη χορταίνω απ’ το βουνό ψηλά, στρωτή και καταγάλανη και μέσα να πλουταίνω απ’ τα μαλάματά σου τα πολλά” (Κ. Βάρναλης).
Φοβερές διακοπές περνάει και ο Άγης με τον αφηρημένο θείο Χάρη. Η ανάκληση αδειών των γονιών του τον ρίχνει στα χέρια του θείου και μια τρομερή περιπέτεια σε βαθμό συγκοπής ζυγώνει τον 10χρονο Άγη στην Πορτοκαλάδα με ανθρακικό, του Σπύρου Γιαννακόπουλου. Και για να μην έχετε αμφιβολία, τα ίδια και χειρότερα γίνονται και μακριά από τη θάλασσα στον μασκοφόρο εκδικητή, όπου ο Άγης αυτή τη φορά βρίσκεται ενώπιον ληστών και του Ματιού του Δράκου στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Αθήνας. Αν πάλι θέλετε να ερευνήσετε χαμένους στο βυθό της θάλασσας πολιτισμούς, μπορείτε να το κάνετε λυρικά με τις Ιστορίες από έναν κόσμο που δεν καταστράφηκε της Ελένης Μπακογεώργου και με τον Μικρό δράκο Καρύδα στην Περιπέτεια στη χαμένη Ατλαντίδα, του Ίνγκο Ζίγκνερ και τον πλέον περιβόητο χαμένο πολιτισμό της αρχαιότητας.
Αν η περιπέτεια έχει άλλα χρώματα στο λογισμό σου και θέλεις τρυφερές, νοσταλγικές ιστορίες και να πετάς κουκούτσια από τις ελιές στη θάλασσα, γιατί το όνειρό σου είναι να δεις μια ελιά στη θάλασσα μπρος απ’ το καφενείο των γονιών σου, τότε η αείμνηστη Φωτεινή Φραγκούλη σου έχει ετοιμάσει ιστορίες και με μια Ελιά στο πέλαγος. Ή προτείνω να 
ταξιδέψεις με τους κορμοράνους στο Απέναντι Νησί (της Ελένης Γεωργοστάθη) όπου άρχισαν να μεταφέρονται λέξεις φοβερές και τρομακτικές για όσα γίνονταν σε εκείνο το νησί.
Να μη σου τύχει, όμως, Ταξίδι σαν εκείνο της Φραντσέσκα Σάννα ή σαν του Μελάκ της Αργυρώς Πιπίνη και του Αχιλλέα Ραζή ή της Νουρ από τη Συρία στο Φτου Ξελύπη της Μαριέττας Κόντου, όπου οι αληθινές ιστορίες όλων των προσφύγων φανερώνουν πως μπροστά υπάρχει μόνο το άγνωστο, μα πίσω μονάχα η φωτιά και ο θάνατος.
Να σας τύχουν μόνο αυθεντικές καλοκαιρινές ιστορίες σαν το Καλέ πνίγομαι, του Μάνου Κοντολέων με σωσίβια και αμμουδιές, με σκορπιούς και μπάμπουρες, με χυμό αχλαδιών και ρίγανες, αδερφικά πειράγματα και φάρσες, αλλά και μαγικές στιγμές σαν τις απίθανες Ιστορίες που τις είπε η Θάλασσα, της Μαρίας Αγγελίδου με τις ιστορίες του Ηροδότου όταν ήτανε παιδί, την κάθοδο των Μυρίων, τον ταξιδευτή φιλόσοφο Αριστοτέλη και την πολιορκία της Τύρου με τον Αλέξανδρο τον Μέγα παρόντα.
Μην ξεχάσετε στο τέλος του Αυγούστου να διαβάσετε πώς μαζεύετε το παιδί σας μετά τις διακοπές. Ως τότε όμως, ζήστε σιμά της θάλασσας με αλάτι, νερό, ήλιο, παγωτό, γέλια κι ιστορίες. Και να ‘χετε πάντα κοντά ένα βιβλίο, ένα τραγούδι και αγάπη. Τίποτε λιγότερο.
FEATURED IMAGE: Ιστορίες που τις είπε η Θάλασσα, εικόνα Ίριδα Σαμαρτζή, συγγραφέας Μαρία Αγγελίδου, εκδόσεις Μεταίχμιο.
