Δίας, Ποσειδώνας και Πλούτωνας, αέρας, νερό και γη….τα τρία στοιχεία της δημιουργίας του κόσμου.
Το 1597, ο ανατρεπτικός Michelangelo Merisi da Caravaggio, γνωστός απλώς ως Καραβάτζο, έρχεται σε επαφή με την Ελληνική μυθολογία, κατόπιν προτροπής του συλλέκτη έργων τέχνης και διπλωμάτη Φραντσέσκο Μαρία ντελ Μόντε, γνωστού ως Καρδινάλιου Ντελ Μόντε, για τη δημιουργία μιας τοιχογραφίας οροφής στη Villa Aurora στην Ιταλία. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που η ελληνική μυθολογία θα ενέπνεε τον Καραβάτζο, αυτή τη φορά καλείται να ασχοληθεί με τη Θεογονία-Κοσμογονία όπως παρουσιάζεται από τον Ησίοδο. Δηλαδή…
Στην αρχή δεν υπήρχε τίποτα μόνο το Χάος.
Από το χάος γεννήθηκε η Γαία, ο Τάρταρος και ο Έρωτας. Τα τρία αρχικά στοιχεία του κόσμου, η ύλη, ο χρόνος και η δημιουργία.
Στη συνέχεια, από το Χάος ξεπήδησε το Έρεβος και η Νύχτα, που με τη σειρά τους γέννησαν τον Αιθέρα και την Ημέρα.
Η Γη γέννησε τον Ουρανό, τα Όρη και τον Πόντο.
Από την ένωση του Ουρανού και της Γης γεννήθηκαν 12 Τιτάνες με τελευταίο τον Κρόνο, 3 Κύκλωπες και 3 Εκατόγχειρες.
Ο Ουρανός φοβάται πως κάποιο από τα παιδιά του θα διεκδικήσει την εξουσία και έτσι τα πετάει ο φιλόστοργος στα έγκατα της γης. Η Γη όμως θυμώνει και στέλνει τον Κρόνο να σκοτώσει τον πατέρα του. Ο Κρόνος θα τραυματιστεί και θα φύγει μακριά. Αργότερα παντρεύεται τη Ρέα αλλά φοβούμενος ότι κι εκείνος θα χάσει την εξουσία του από κάποιο παιδί του, καταπίνει όποιο παιδί φέρνει στον κόσμο η γυναίκα του. Η Ρέα σώζει τον Δία και τον φυγαδεύει στη Κρήτη, στο όρος Δίκτυς, όπου ο μικρός Δίας θα μεγαλώσει και με τη βοήθεια της μητέρας του θα αναγκάσει τον πατέρα του να βγάλει από τη κοιλιά του, τα αδέρφια του (Εστία, Δήμητρα, Ήρα, Πλούτωνα και Ποσειδώνα ). Μετά την απελευθέρωσή τους οι έξι νεώτεροι θεοί, μαζί με τους συμμάχους που κατάφεραν να συγκεντρώσουν, διεκδίκησαν από τους γονείς τους και τους θείους τους την εξουσία προκαλώντας την Τιτανομαχία. Οι τρεις αδελφοί έλαβαν από τους Κύκλωπες τα όπλα που θα τους βοηθούσαν στη μάχη μεταξύ των θεών. Ο Δίας έλαβε έναν κεραυνό, ο Ποσειδώνας μία τρίαινα και ο Πλούτωνας ένα κράνος που έκανε αόρατο όποιον το φορούσε. Ο πόλεμος διήρκεσε 10 χρόνια και έληξε με τη νίκη των νεώτερων θεών. Μετά τη νίκη ο Πλούτωνας και οι δύο νεώτεροι αδελφοί του, ο Ποσειδώνας και ο Δίας, έριξαν κλήρο για να καθορίσουν τα βασίλεια που θα κυβερνούσαν. Ο Δίας ανέλαβε τον ουρανό και κυρίαρχος των πάντων, ο Ποσειδώνας τις θάλασσες και κάθε υγρό στοιχείο, ενώ ο Πλούτωνας τον κάτω κόσμο, το αόρατο βασίλειο στο οποίο πηγαίνουν οι νεκροί όταν αφήνουν τον επίγειο κόσμο.
Ο καρδινάλιος Ντελ Μόντε ενδιαφερόταν ιδιαιτέρως και για την αλχημεία, της αποκρυφιστικής αυτής τεχνουργίας που έκανε θραύση μέχρι το μεσαίωνα. Κάπως έτσι ο Καραβάτζο ξεκινά να ζωγραφίζει μια αλληγορία της αλχημικής τριάδας του Παράκελσου, ενός εκ των μεγαλύτερων αλχημιστών και αποκρυφιστών όλων των εποχών.
Ο Δίας αντιπροσωπεύει το θείο και τον αέρα, ο Ποσειδώνας τον υδράργυρο και το νερό και ο Πλούτωνας το αλάτι και τη γη. Κάθε μορφή αναγνωρίζεται επίσης από ένα αντίστοιχο πλάσμα/θηρίο: ο Δίας από τον αετό, ο Ποσειδώνας από τον ιππόκαμπο και ο Πλούτωνας από τον τρικέφαλο σκύλο Κέρβερο.
Ο Δίας δεσπόζει στη μια πλευρά της οροφής πάνω από τα αδέρφια του, αφού θεωρείται από τον Ησίοδο ο Βασιλιάς του κόσμου, κρατώντας μια ουράνια σφαίρα η οποία περιέχει τη γη, τον ήλιο και τα αστέρια. Ο Καραβάτζο για να ικανοποιήσει τον Ντελ Μόντε θέλησε να απεικονίσει τις αστρολογικές συνθήκες που είναι ευνοϊκές για τις διαδικασίες που ο Παράκελσος αποκαλούσε το Μεγάλο Έργο, όπου τα τρία στοιχεία μπορούσαν να μετατραπούν στην πέτρα του φιλόσοφου, δηλαδή στο ελιξίριο της ζωής. Η φιλοσοφική συνέπεια είναι ότι με τον έλεγχο των στοιχείων και επομένως του υλικού κόσμου, ο άνθρωπος μπορεί επίσης να ελέγχει το δικό του πνεύμα. Έτσι, τα τρία θεϊκά αδέρφια συμβολίζουν την εξουσία ολόκληρου του κόσμου: Δίας, Ποσειδώνας, Πλούτωνας – αέρας, νερό και γη.
Παρόλο που ο Γαλιλαίος ήταν φίλος του Ντελ Μόντε, στο έργο παρατηρείται η κίνηση του Ήλιου γύρω από τη Γη και όχι το αντίθετο, καθώς ο Γαλιλαίος παρουσίασε για πρώτη φορά την άποψή του για τη κίνηση της Γης γύρω από τον Ήλιο, το 1632. Ο καλλιτέχνης φαίνεται να έχει χρησιμοποιήσει το δικό του πρόσωπο και για τους τρεις θεούς.
Το φως και το σκοτάδι κάνουν ηχηρή τη παρουσία τους. Καθαρές γραμμές με ένταση που δεν προσδοκούν στην τελειοποίηση της εικόνας αλλά να παρουσιάσουν την ομορφιά του φυσικού.
Τα περιγράμματα που σχηματίζονται γύρω από τις μορφές προδίδουν την προέλευσή τους σε μια ιδιαίτερη τεχνική fresco (λάδι σε γύψο), την οποία είχε προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι στον περίφημο Μυστικό Δείπνο στο Μιλάνο. Με τη βοήθεια του Ντελ Μόντε και τις γνώσεις του στη χημεία, ο Καραβάτζο ξεπέρασε όλες τις τεχνικές δυσκολίες και τελείωσε το έργο του.
Το 1621 o καρδινάλιος πούλησε την βίλα στην οικογένεια Λουδοβίσι η οποία την ανακαίνισε.
Το έργο Δίας, Ποσειδώνας και Πλούτωνας παρέμεινε άγνωστο μέχρι το 1969, όταν το ανακάλυψε ένας Ιταλός μελετητής, σε εξαιρετική κατάσταση.
Πηγή: Με αρκετές πληροφορίες από την Wikipedia
