Συνηθίζουμε στην Ελλάδα να καθυστερούμε. Κάπως έτσι καθυστέρησε να γνωρίσει το πλατύ ελληνικό κοινό έναν δημιουργό του οποίου η διαδρομή μιλάει από μόνη της. Μουσική για πάνω από 120 θεατρικά έργα, ταινίες, τηλεοπτικά προγράμματα και παιδικές εκπομπές, ανάμεσά τους και το Πρώτο Βραβείο Μουσικής Κινηματογράφου Αυστραλίας το 1994 για την ταινία «The Silver Brumby» με πρωταγωνιστή τον Ράσελ Κρόου. Μουσικές για το Κρατικό Θέατρο MTC της Αυστραλίας, μουσικές του από την Συμφωνική ορχήστρα της Μελβούρνης, τη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Μελβούρνης και πολλές ακόμα κορυφαίες ορχήστρες, αρκετά διεθνή μουσικά φεστιβάλ, πολλές σημαντικές θέσεις ευθύνης, προσφοράς και δημιουργίας, δίσκοι με τραγούδια για “μεγάλα” παιδιά, συναυλίες στην Ελλάδα και τον κόσμο. Κι έπρεπε να έρθουν τα “Λάχανα και τα Χάχανα”, αυτή η -πασίγνωστη πλέον- σειρά δίσκων παιδικών τραγουδιών για να τραγουδηθούν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας “Οι μέρες της εβδομάδας”, ο “Αχινός” και αρκετές ακόμα επιτυχίες του. Ας είναι! Ποτέ δεν είναι αργά! Το ELNIPLEX έχει τη μεγάλη χαρά και τιμή να φιλοξενεί σήμερα, στην πρώτη του συνέντευξη για τη σεζόν 2014-15, τον κύριο Τάσο Ιωαννίδη!
Συνέντευξη στον Απόστολο Πάππο.
Κύριε Ιωαννίδη, καλωσορίσατε στο ELNIPLEX. Πότε και κυρίως πώς ασχοληθήκατε με τη μουσική;
Η οικογένειά μου ήταν μουσική οικογένεια. Ο πατέρας μου έψελνε και σχεδόν όλα τα άλλα εφτά αδέλφια μου είχαν κάποια σχέση με την μουσική. Έχω έναν δίδυμο αδελφό που είναι και αυτός μουσικός στην Αυστραλία. Από μικρά τραγουδούσαμε σε κάθε γιορτή του σπιτιού για τους καλεσμένους. Η μουσική όμως σαν επάγγελμα δεν ήταν στις προτεραιότητες της οικογένειας. Οι σπουδές και η επαγγελματική αποκατάσταση ήταν στην πρώτη γραμμή. ‘Έτσι μετά το λύκειο έφυγα στην Αυστραλία όπου είχαν ήδη πάει τέσσερα αδέλφια μου, για σπουδές στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Έπαιζα όμως κιθάρα και τραγουδούσα από τις τελευταίες τάξεις του λυκείου. Στα φοιτητικά μου χρόνια, στην Αυστραλία, έπαιξα ακόμη και σε μπουζουξίδικο της Μελβούρνης για τα προς το ζην.
Θυμάστε το πρώτο τραγούδι που σκαρώσατε;
Ήμουν πάνω από είκοσι χρονών όταν έγραψα το πρώτο μου τραγούδι που είχε τον όχι πολύ πρωτότυπο τίτλο «Στο Ακρογιάλι». Μάλιστα με το αδελφό μου τον Χρήστο κυκλοφορήσαμε, μαζί και με ένα δικό του τραγούδι, σε δισκάκι 33 στροφών.
Ποια δύναμη είναι αυτή που σας πηγαίνει από τη γενέτειρα Φλώρινα στην Αυστραλία και ποια εκείνη που σας φέρνει στο μεσοστράτι της ζωής, μετά από 30 περίπου χρόνια, πίσω στην πατρίδα Ελλάδα; Αντίρροπες δυνάμεις;
Ήταν τ’ Απρίλη δεκατρείς
στην αποβάθρα του Πειραία
Και ο Μηνάς μ’ άλλους παρέα
Ξεκίνησε με το Πατρίς
Παίζει στα χέρια τα κλειδιά του
Και την Ελλάδα στην καρδιά του
Που το εδιώχνει με την φτώχια
Στου μισεμού τα ξένα βρόχια
Είναι οι πρώτες δυο στροφές από ένα τραγούδι σε στίχους του Δημ. Κεσίσογλου. Το τραγούδι αυτό είναι ένα από τα δεκαεννέα τραγούδια του κύκλου «Τα Παρατράγουδα», που έγραψα σε συνεργασία με το Κέντρο τεχνών της Αυστραλίας και του κεντρικού συνδέσμου συνδικάτων της Βικτόρια. Τα τραγούδια εκφράζουν τα βιώματα των μεταναστών της Αυστραλίας. Πρωτοπαρουσιάστηκαν στο Concert Hall της Μελβούρνης το 1983 και ένα χρόνο αργότερα στο Θέατρο Λυκαβηττού, στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών. Και οι δύο συναυλίες προβλήθηκαν από τα κρατικά κανάλια της Αυστραλίας και της Ελλάδας. Τον Νοέμβρη το 2012, ήμουν καλεσμένος στις γιορτές εξήντα χρόνων μετανάστευσης στην Αυστραλία και τα ξαναπαρουσίασα με σολίστες την Μαρία Φαραντούρη και τον Γιάννη Κότσιρα μπροστά σε ακροατήριο πέντε χιλιάδων δακρυσμένων Ελλήνων.
Συγνώμη για την λοξοδρόμηση!
Ο πηγαιμός λοιπόν ήταν σχετικά εύκολος και δικαιολογημένος. Η επιστροφή ήταν πολύ δύσκολή. Μόλις είχα κάνει μια θητεία δύο ετών σαν μόνιμος συνεργάτης του Κρατικού θεάτρου στην Μελβούρνη. Είχα γράψει μουσική για δέκα έργα μεγάλων συγγραφέων: Σαίξπηρ, Άρθουρ Μίλερ, Τέννεση Γουίλιαμ, Αριστοφάνη κ.α. Μόλις είχα αποσπάσει πρώτο βραβείο μουσικής για την ταινία SILVER BRUMBY με πρωταγωνιστή τον γνωστό Russell Crowe και τελείωνα την μουσική για μια παιδική σειρά 39 ημίωρων επεισοδίων καρτούν με τον ίδιο τίτλο, που κυκλοφόρησε σε όλο τον κόσμο.
Ο γιός μου ο Κίμωνας μόλις είχε τελειώσει το Δημοτικό. Τον είχαμε στείλει σε μια κατασκήνωση στην Ελλάδα. Όταν ήρθαμε στην Ελλάδα να τον παραλάβουμε μου είπε «Πατέρα είσαι τυχερός που γεννήθηκες σ’ αυτή την χώρα. Εγώ δεν γεννήθηκα εδώ αλλά εδώ θα ζήσω κι εδώ θα πεθάνω». Ένα δάκρυ κύλησε στο μάγουλό μου και έπεσε με ορμή στο ευλογημένο αυτό χώμα. Η απόφασή μου για επιστροφή είχε παρθεί.
Είπα μέσα μου, «στην ξενιτειά πήγαμε και προκόψαμε, στην πατρίδα μας δεν θα τα καταφέρουμε;»
Σε ένα χρόνο είχαμε ήδη επιστέψει. Πάντα είχαν ένα διακαή πόθο να κάνω πράγματα στην Ελλάδα, (ακόμα τον έχω αυτό τον πόθο). Δόξα το Θεό δεν το μετάνιωσα!
Αν δε κάνω λάθος είχατε μια σπουδαία καριέρα στη Μελβούρνη…
Με αντίξοες συνθήκες λόγω της καταγωγής μου, κατάφερα να διεισδύσω στον κύριο κορμό της μουσικής βιομηχανίας στην Αυστραλία, χωρίς να δελεαστώ από την ευκολία του ενδοπαρικοιακού Ελληνικού γκέτο. Αυτό φυσικά το έκανα χωρίς να γυρίσω την πλάτη μου στα Ελληνικά δρώμενα. Έτσι έγραψα μουσική για πολλά τηλεοπτικά προγράμματα, ταινίες, θέατρο και μεταξύ άλλων έκανα και δύο παιδικά άλμπουμ.
Πάνε κάπου 7,5 χρόνια από τότε που η Ερμιόνη δυσκολεύτηκε πολύ στη σελίδα 23 της Γλώσσας της πρώτης δημοτικού. Αλήθεια, τι «μαγικό» ξεκλειδώνει στο μυαλό σας κι αποφασίζετε να μελοποιήσετε τον Αχινό; Μιλήστε μας για εκείνη τη στιγμή της Ερμιόνης και του μπαμπά Τ. Ιωάννιδη.
Η Ερμιόνη η κόρη μου, είχε αρχίσει την Πρώτη Δημοτικού όταν ήρθε μία μέρα και μου λέει, Μπαμπά, πρέπει να μάθω αυτό το ποιηματάκι για αύριο. Ωραία της λέω, να το μάθουμε. Της το διάβασα μερικές φορές, αφού εκείνη δεν είχε μάθει ακόμα να διαβάζει και το έμαθε σχετικά γρήγορα. Όλα καλά λοιπόν. Όταν μετά μισή ώρα της ζήτησα να μου πει το τετράστιχο που αναφερόταν στον «Αχινό», δεν το θυμόταν. Τότε γεννήθηκε η ιδέα που είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία αυτού του κύκλου παιδικών τραγουδιών. Της λέω, πάμε στο πιάνο. Άρχισα να μελοποιώ τον «Αχινό» επί τόπου και η Ερμιόνη επαναλάμβανε τις μουσικές φράσεις. Σε λιγότερα από πέντε λεπτά η Ερμιόνη είχε το τραγούδι. Την επομένη πήγε στο σχολείο και αντί να το απαγγείλει, το τραγούδησε. Η δασκάλα της έκπληκτη τη ρώτησε πού άκουσε το τραγουδάκι και αυτή είπε το μελοποίησε ο πατέρας μου.
Από τότε η Ερμιόνη πήγαινε στο σχολείο με ένα καινούριο τραγούδι μέχρι που η δασκάλα ζήτησε να πάω στο σχολείο και να τους παίξω τα τραγούδια. Το αποτέλεσμα ήταν θαυμάσιο! Τα παιδιά χάρηκαν και μάθανε παράλληλα. Το μάθημα έγινε παιχνίδι. Από κει και πέρα τα υπόλοιπα ήταν διαδικαστικά αλλά χρονοβόρα όπως οι άδειες για την έκδοση και τα τοιαύτα. Μου πήρε δύο χρόνια να εκδώσω το πρώτο CD.
Πώς από τη μελοποίηση 1-2 τραγουδιών για να βοηθηθεί η Ερμιόνη περνάτε σε αυτό το τεράστιο όπως εξελίχθηκε μουσικό project;
Ο Αγαπητός φίλος και σύμβουλος εκπαίδευσης Ηλίας Αναγνώστου όταν πρωτάκουσε τα τραγούδια του πρώτου κύκλου μου είπε: “Δεν έχεις αντιληφθεί τι έχεις κάνει”. Όντως δεν το είχα αντιληφθεί. Η τεράστια απήχηση του πρώτου άλμπουμ μου έδωσε το έναυσμα να κάνω την «Προπαίδεια σε Τραγούδια» και μετά το «Εδώ Νηπιαγωγείο» και τέλος το τέταρτο στη σειρά «Λάχανα και Χάχανα – Οι Ρυθμοί κι οι Αριθμοί». Τώρα πια δεν υπάρχει σταματημός. Η ανάγκη για την δημιουργία μαθησιακού υλικού με το τραγούδι σαν «όχημα» έχει τεκμηριωθεί και έχει γίνει αποδεκτό από δασκάλους, γονείς και παιδιά. Θεωρώ ότι οφείλω να προσφέρω σ’ αυτό τον τομέα όσο μπορώ, μιας και όπως αποδείχτηκε τα καταφέρνω να επικοινωνώ με τα παιδιά, που είναι πολύ απαιτητικοί «πελάτες».
Τα παιδιά μαθαίνουν καλύτερα με το τραγούδι, με το παιχνίδι, με την σωματική κίνηση. Αφού το ξέρουμε, δάσκαλοι και γονείς, γιατί επιμένουμε τόσο πολύ στον αφοπλισμό αυτών των εξαιρετικών εργαλείων μάθησης;
Εσείς ξέρετε καλύτερα από εμένα την απάντηση, αλλά αφού με ρωτάτε θα φωτίσω δύο σημεία όπου μπορεί να βρίσκεται η αιτία: 1) Το εκπαιδευτικό σύστημα και 2) Η απουσία μετεκπαίδευσης των δασκάλων σε αυτό τον τρόπο διδασκαλίας.
Ποιος πρέπει να είναι ο στόχος του σχολείου, ξεκινώντας από τις μικρές τάξεις, κύριε Ιωαννίδη;
Υπάρχουν διάφοροι αρμόδιοι μελετητές που δίνουν απαντήσεις στο εν λόγω ερώτημα με επιστημονική διάσταση. Εγώ μόνο θα πω τούτο: Αν ο δάσκαλος καταφέρει να κάνει το μάθημα παιχνίδι, έτσι ώστε το παιδί να μαθαίνει χωρίς να αντιλαμβάνεται ότι μαθαίνει, τότε η μάθηση γίνεται βιωματική εμπειρία . Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών είναι σε λειτουργία και το σύστημα των εγκεφαλικών νευρώνων αποτύπωσης σε δράση. Η αποτύπωση στην μνήμη των παιδιών είναι ανεξίτηλη, γεμάτη από τα χρώματα της εμπειρίας. Η μάθηση γίνεται μια χαρούμενη διαδικασία!
Η μουσική ποιο ρόλο μπορεί να παίξει σε αυτόν τον προσανατολισμό; Δεν είναι απλά ένα εργαλείο μάθησης όπως σας ρώτησα πριν, έτσι δεν είναι;
Πέρα από το ότι είναι εργαλείο μάθησης, η μουσική, είναι και εργαλείο διάπλασης. Βοηθάει στην διανοητική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Διεγείρει την φαντασία τους. Ο ρυθμός έχει σχέση με τον χώρο και τον χρόνο και τις σχετιζόμενες μαθηματικές έννοιες. Η μελωδία έχει άμεση σχέση με την ανάπτυξη της σκέψης. Η αρμονία με τα συναισθήματα. Η μουσική είναι μια γέφυρα με την ψυχή μας.
Πώς ξεχωρίζει ένα καλό «παιδικό» τραγούδι από ένα…όχι καλό; Υπάρχουν κάποια ιδιαίτερα συστατικά θα λέγαμε που το ένα είναι και το άλλο δεν είναι ή το όλο θέμα παραπέμπεται στην αισθητική;
Δεν γνωρίζω την απάντηση! Το μόνο που ξέρω ότι αν το τραγούδι είναι «φτιαγμένο» με ανιδιοτέλεια, ειλικρίνεια και αγάπη για τα παιδιά, τότε έχει πιθανότητα να αρέσει στα παιδιά. Αυτά όμως πάντα ξέρουν ποιο τραγούδι είναι αληθινό και ποιο ψεύτικο. Δεν τα ξεγελάς με τίποτα!
Δε μπορώ να μην το ρωτήσω; Υπάρχει ως είδος το παιδικό τραγούδι; Ή τα πράγματα είναι πιο σχετικά; Δηλαδή ποιος λέει ότι η Συννεφούλα του Σαββόπουλου δεν είναι (και) για νήπια ενώ ο Αχινός δεν είναι και για εμάς τους μεγαλύτερους; Δε σας κρύβω ότι εγώ και ο φίλος δάσκαλος Γιώργος συχνά πυκνά τραγουδάμε στον ιδιωτικό μας βίο τον Αχινό και άλλα τραγούδια «παιδικά»…
Αν ακούσουμε τα τραγούδια του Βαμβακάρη και του Τσιτσάνη θα αναγνωρίσουμε τα ίδια στοιχεία, απλότητας, αμεσότητας, ειλικρίνειας, ανιδιοτέλειας, που ανέφερα σαν απαραίτητα συστατικά για ένα καλό παιδικό τραγούδι. Όλα τα δημοτικά τραγούδια είναι και παιδικά. Ο «Αχινός» θα μπορούσε να είναι δημοτικό τραγούδι, πιστεύω. Δεν υπάρχουν διαχωριστικές γραμμές πιστεύω.
Κύριε Ιωαννίδη, είστε πατέρας της Ερμιόνης και του Κίμωνα και έχετε, υποθέτω, επαφή με μερικές εκατοντάδες παιδιών μέσω των τραγουδιών σας. Πώς είναι τα παιδιά σήμερα; Άλλαξαν όπως φωνάζουν μερικοί; Ή μήπως άλλαξαν αυτοί που ασχολούνται μαζί τους περισσότερο;
Υπάρχει και η άλλη μου η κόρη, η Άρτεμις που είναι στη μέση! …Όλα αλλάζουν κι όλα τα ίδια μένουν λέει το άσμα. Θεωρώ ότι το ένδυμα αλλάζει. Οι ψυχούλες των παιδιών είναι πάντα αγνές. Εμείς σαν γονείς και σαν δάσκαλοι θα πρέπει να φροντίσουμε να τους προσφέρουμε τροφή πνευματική και όχι να φροντίζουμε μόνο για την καθημερινή τους καλοπέραση. Εμείς θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την ανατοποθέτησή μας σε σχέση με το τι είναι σημαντικό στη ζωή μας και αυτό θα γίνει βιωματική προέκταση στα παιδιά μας, γιατί η βιωματική μάθηση είναι η ουσιαστική. Αν εμείς «έχουμε χάσει την μπάλα» πώς θα κάνουμε πάσα στα παιδιά μας!
Λάχανα και Χάχανα για χαλάρωση και…ύπνο; Τι περιμένουμε και πότε;
Έχω ήδη συνθέσει τα «Νανουρίσματα». Χρειάζομαι χρόνο! Γράφω μία όπερα για την εμπειρία τριών γυναικών στον πόλεμο της Καλλίπολης (1915) μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και Αυστραλίας/Συμμαχικών Δυνάμεων, που θα παιχτεί στην Αυστραλία, Τουρκία και Ελλάδα το καλοκαίρι του 2015 και μέχρι τότε θεωρήστε με απόντα. Σύντομα όμως σας έχω μία έκπληξη. Ετοιμάζω μια σειρά από CD ειδικά για βρέφη με τραγούδια μεγάλων Ελλήνων συνθετών διασκευασμένα καταλλήλως. Το πρώτο CD είναι το «Τσιτσάνης για Βρέφη» και περιλαμβάνει αγαπημένα τραγούδια του μεγάλου λαϊκού συνθέτη όπως δεν τα έχετε ξανακούσει! Ο Τσιτσάνης, θεωρώ, αποκωδικοποιεί μουσικά το DNA της ελληνικότητάς μας. Ας εμβαπτίσουμε τα παιδιά μας μες στα νάματά του. Το CD θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο.
Θέλω να κλείσουμε με το ξεχωριστό σας…πανδοχείο. Μιλήστε μας γι’ αυτό…
Το Μουσικό Πανδοχείο είναι ένας χώρος πολιτισμού με μουσικά δρώμενα, αλλά και παράλληλα ένας Ξενώνας για φίλους της μουσικής. Περισσότερα στην ιστοσελίδα www.mousikopandoxeio.gr
Κύριε Ιωαννίδη, σας ευχαριστούμε πολύ!
Εγώ ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνατε να συνομιλήσω μαζί σας.
