“Ο κόσμος μας κινδυνεύει.” Αυτό το γνωρίζουμε καλά. Μα κάπου κουραστήκαμε να το ακούμε. “Αγαπώ τον πλανήτη μου”, “η θερμοκρασία αυξάνεται”, “ο πλανήτης υπερθερμαίνεται”, “το νερό μολύνεται”, “τα δάση αραιώνουν”. Αυτά μάλλον έχουμε βαρεθεί ακόμα περισσότερο να τα ακούμε. Και τι κάνουμε τώρα λοιπόν;
Οι Hungerford, Peyton και Wilke χαρακτήρισαν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση ως μια διαδικασία ”η οποία θα βοηθήσει τους πολίτες να αποκτήσουν γνώση του περιβάλλοντος και, πάνω απ’ όλα, να γίνουν ικανοί και αποφασισμένοι, να έχουν διάθεση να εργαστούν, ατομικά και συλλογικά, για την επίτευξη και τη διατήρηση μιας δυναμικής ισορροπίας μεταξύ της ποιότητας της ζωής και την ποιότητας του περιβάλλοντος” (Φλογαϊτη, 1993).
Αυτή η περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση πρέπει να αρχίζει από το σπίτι και το σχολείο, πρέπει να βρίσκεται μπροστά στα μάτια του παιδιού. Από την ώρα που θα περάσει την πόρτα του σχολείου μέχρι την ώρα που κοιμηθεί το βράδυ στο σπίτι του θα προσπαθήσουμε να του περάσουμε το διαρκές ενδιαφέρον για όλα τα υλικά που περνούν από τα χέρια, τα μάτια, το σώμα, τη ζωή του.
Δεν υπάρχουν πιο πολύτιμα υλικά από τούτα εδώ. Τα ξέρουμε, τα αγγίζουμε κάθε μέρα. Μέχρι πρότινος τα πετούσαμε. Όμως, όχι πια! Καθιερώνουμε από την αρχή της χρονιάς αν μπορούμε το σύνθημα “Μην πετάξεις τίποτα” και κυριολεκτικά στα σκουπίδια της γειτονιάς μας καταλήγουν ελάχιστα πράγματα.
Με όλα αυτά τα υπέροχα “σκουπίδια” μπορούμε να φτιάξουμε θαύματα. Στο elniplex και σε άλλους διαδικτυακούς τόπους θα έχετε βρει δεκάδες κατασκευές με κεντρικό υλικό κάποιο που οι γονείς μας (αν δεν τους έκανε για κάποια αποθηκευτική χρήση) το πετούσαν ασυζητητί.
Το εργαστήρι ανακύκλωσης δεν είναι ένας συγκεκριμένος χώρος μέσα στην τάξη. Είναι ολόκληρη η τάξη. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε με όσες δυνατότητες έχουμε έναν χώρο που θα φιλοξενεί τα υλικά που μας φέρνουν οι γονείς, εμείς οι ίδιοι αλλά και προκύπτουν από την καθημερινή μας ζωή στο νηπιαγωγείο (γενέθλια, γιαούρτια κτλ).
Σε αυτή τη γωνιά θα μας βοηθήσουν πολλά διαφορετικά κουτιά που θα υποδεχτούν όλο αυτό το υλικό ταξινομημένο ώστε να αποφύγουμε το χάος.
Κουμπιά κάθε μεγέθους και χρώματος, καπάκια ταξινομημένα ανά χρώμα ή είδος, μεταλλικά καπάκια αναψυκτικών & μπύρας.
Μπουκάλια νερού (μικρά και μεγάλα), μεταλλικά τενεκέδια τροφίμων, γυάλινα μπουκάλια (προσοχή στην αποθήκευσή τους), πλαστικά και χάρτινα κουτιά γάλακτος και χυμών.
Ρολά υγείας και κουζίνας, αυγοθήκες και κουτιά τοποθέτησης ευθράστων υλικών, κουτιά παπουτσιών, μαρκαδόροι, καπάκια μαρκαδόρων και στυλό, κουτάλια και πιρούνια πλαστικά (τα πλύναμε από πάρτι)
Κεσεδάκια και κυπελλάκια γιαουρτιών (μικρών και μεγάλων), κρεμών και γλυκισμάτων, τσόφλια από φιστίκια, ζυμαρικά, συσκευασίες από φάρμακα
Τα παραπάνω τα φωτογραφήσαμε στο εργαστήρι ανακύκλωσης της δικής μας τάξης. Υπάρχουν ακόμα πολλές επιλογές. Παραθέτουμε μια φόρμα με υλικά, μια λίστα ουσιαστικά με υλικά τα οποία μπορούμε να ζητάμε από την αρχή της χρονιάς από όλους τους εμπλεκόμενους. Είναι…Η Λίστα των Χαμένων Υλικών:
Την ίδια λίστα μπορείτε να συμπληρώσετε οι ίδιοι με τα παιδιά. Έτσι λοιπόν, να και μια κενή για εξάσκηση στην ανάγνωση, τη γραφή ή τη λειτουργική αντιγραφή (εξαρτάται σε ποιο στάδιο βρίσκεστε):
Τα υλικά αυτά μας προσφέρουν και ποικίλες επιλογές ψυχαγωγίας. Πέρα από τις καλλιτεχνικές μας δημιουργίες, μας δίνονται τεράστιες ευκαιρίες για αυτοσχέδιο θέατρο, επιτόπια θεατρικά παιχνίδια, περπατήματα, μιμήσεις, ξαφνιάσματα, μεταμορφώσεις και δραματοποιήσεις αγαπημένων παραμυθιών αλλά και εμψυχώσεις δικών μας ηρώων, της τάξης και της φαντασίας μας, φτιάχνουμε σκηνές και σκηνικά, στήνουμε εμπόδια που ξεπερνάμε.
Το παιδί αποκτά μια άλλη σχέση με το σώμα του. Συνειδητοποιεί την ύπαρξή του μέσα στο χώρο. Εξελίσσει την κίνησή του, μπαίνοντας στην ανατομία γενικά της κίνησης και ειδικά της χειρονομίας και της έκφρασης προσώπου (Άλκηστις, 1984). Σε όλη αυτή τη διαδικασία τα υλικά αυτά, τα άχρηστα εκείνα που η μαμά, η παλιά δασκάλα ή η γιαγιά του παιδιού πετούσαν, είναι παρόντα. Και αυτή παρουσία είναι τόσο σημαντική στη διαμόρφωση του νέου πολίτη.
Η Περιβαλλοντική Αγωγή όπως γίνεται αντιληπτό δεν είναι μάθημα και δεν είναι σκόπιμο να μετατραπεί σε τέτοιο (Γεωργόπουλος, Τσαλίκη 1997). Οι ίδιοι μιλούν για διαμόρφωση πλανητικού-περιβαλλοντικού ήθους ως ένα από τα απαραίτητα ζητούμενα για οποιουδήποτε είδους περιβαλλοντική εκπαίδευση.
Ο Ashby διακρίνει τεσσάρων ειδών αξίες: την αξία που έχει ένα προϊόν στην αγορά (η τιμή του), την αξία χρήσης του, την εγγενή αξία λόγω ομορφιάς, σπανιότητας κτλ και την αξία λόγω συμβολισμών, εννοιών με τις οποίες είναι επενδυμένο ένα γεγονός, αντικείμενο ή μέρος.
Αυτά τα “άχρηστα υλικά” λοιπόν ίσως είχαν κάποια σημαντική αξία στην αγορά όταν ακόμα είχαν περιεχόμενο, προϊόν εντός τους και βρίσκονταν στα ράφια. Ταπεινή μου γνώμη είναι ότι η αξία τους τώρα που είναι άδεια και σωριασμένα στα δικά μας ράφια ανακύκλωσης είναι ακόμα μεγαλύτερη. Η αξία χρήσης τους για την ακρίβεια είναι τώρα τεράστια. Στα χέρια των παιδιών και όλων των δημιουργικών ανθρώπων θα γίνουν χρυσάφι. Κι οι Μήδες θα είμαστε εμείς οι ίδιοι. Μήπως πρέπει να αναλύσουμε και τον αντίκτυπο στο περιβάλλον αυτού του ενδιαφέροντός μας; Ή την οικονομία στα υλικά που χρησιμοποιούμε στην τάξη;
Σχετική βιβλιογραφία
-
Valley B., 1001 τρόποι για να σωθεί ο πλανήτης μας, Εκδ. Νέα Σύνορα –Α.Α. Λιβάνη, Αθήνα 1992
-
Φλογαΐτη Ε., Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Εκδ. Ελληνικές Πανεπιστημιακές Εκδόσεις, Αθήνα 1993
-
Γεωργόπουλος Α., Τσαλίκη Ε., Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, Εκδ. Gutemberg, Αθήνα 1997
-
Άλκηστις, Το αυτοσχέδιο θέατρο στο σχολείο, Εκδ. Άλκηστις, Αθήνα 1984
-
Μπαγιόν,Έ. Γ., Ανακύκλωση τώρα, Εκδ. Μίνωας, Αθήνα 2000
-
Noblet F. J., Levesque C., Αγαπώ τον πλανήτη μου, Εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2007
-
Brownjohn E., Όλοι μαζί μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη μας, Εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2007
Σχετικά με το θέμα Παραμύθια
-
Ζαραμπούκα Σ., Ο κύριος Μπεν η Μου και τα σκουπίδια, Σειρά: Ιστορίες και γνώσεις, Εκδ. Πατάκη, Αθήνα 1999
-
Καραϊσκου Χ, Δώσ’ μου μια δεύτερη ευκαιρία, Διάπλαση, Αθήνα 2009
-
Παπαδοπούλου Κ.Ο, Ο μπουκαλένιος στρατιώτης, Εκδ. Παρισιάνου Α.Ε., Αθήνα 2010
