Σπούδασε Περιβαλλοντική Πολιτική και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Ως περιβαλλοντική σύμβουλος ενός ντοκιμαντέρ της εταιρείας παραγωγής Participant Productions έφτασε ως την Ινδία βλέποντας μικρά παιδιά που κατάφεραν να απαγορεύσουν τη χρήση της πλαστικής σακούλας στο χωριό τους. Οι σπίθες των σπουδών και των σκέψεών της άναψαν για τα καλά. Από την δεύτερη πατρίδα, Αγγλία, μετακόμισε στην Ελλάδα για να εργαστεί στην οικογενειακή τουριστική επιχείρηση Σάνη Α.Ε. (πρόγραμμα Sani Green) και το 2009 ίδρυσε την ΜΚΟ Πράκτορες του Πλανήτη. Το όραμά της για βιωματική εκπαίδευση και δράση των παιδιών για την αειφόρο ανάπτυξη είχε ήδη αρχίσει το μεγάλο του ταξίδι. Με καινοτόμες δραστηριότητες και προτάσεις, σύγχρονο εκπαιδευτικό υλικό και συλλογικές πρωτοβουλίες, οι Πράκτορες του Πλανήτη άρχισαν να υλοποιούνται σε δημόσια και ιδιωτικά δημοτικά σχολεία σε όλη την Ελλάδα, να βραβεύονται από το Υπουργείο ως ένα από τα 100 πιο καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα στη χώρα, ενώ τα βιβλία των Πρακτόρων λάμβαναν το ένα βραβείο και διάκριση μετά το άλλο. Χιλιάδες παιδιά είδαν τους πράκτορες του πλανήτη δίπλα του και πολλά από αυτά έγιναν… Πράκτορες, δηλαδή πολίτες του Πλανήτη. Η Ελένη Ανδρεάδη στο ELNIPLEX.
Συνέντευξη στη Μαίρη Μπιρμπίλη.
Πέρασαν σχεδόν τρία χρόνια από την πρώτη μας συνομιλία κι έχεις πλέον κάνει το βήμα από το βιβλίο γνώσεων στο μυθιστόρημα για αναγνώστες 10+. Πώς προέκυψε αυτό το εγχείρημα, Ελένη;
Έθεσα στον εαυτό μου μια σπαζοκεφαλιά. Ήθελα να απαντήσω στην ερώτηση «θα
μπορούσε στον πραγματικό κόσμο ένα απλό παιδί να σώσει τον πλανήτη από ένα
γιγαντιαίο πρόβλημα όπως η κλιματική αλλαγή που απειλεί την ζωή εκατομμυρίων
ανθρώπων;» Αν ναι, πώς μπορεί να γινόταν αυτό; Η απάντηση είναι το βιβλίο, ένα
μυθιστόρημα και μια περιπέτεια στις άκρες της Γης παρέα με τέσσερα δωδεκάχρονα
παιδιά.
Διαβάζοντας το μυθιστόρημά σου ο αναγνώστης αισθάνεται πολίτης του κόσμου. Η
σύλληψη και η πλοκή της ιστορίας έχει μια εσάνς –διόρθωσέ με αν κάνω λάθος-
αμερικανικής ταινίας.
Αισθάνομαι πολίτης του κόσμου ίσως λόγω του αντικειμένου μου – τα περιβαλλοντικά
προβλήματα δεν έχουν εθνικότητα, είναι ενιαία για όλους. Για την έρευνα του βιβλίου
μίλησα με επιστήμονες και ερευνητές της κλιματικής αλλαγής, Ινδούς, Αυστραλούς και
Αμερικάνους παλιούς μου συνεργάτες, ειδικά αυτούς που έχουν επισκεφτεί και έχουν
μείνει στην Ανταρκτική και την Αφρική, όλοι με την ίδια αγωνία για το ότι δεν κάνουμε
αρκετά για το θέμα. Έγραψα και από τις δικές μου εμπειρίες, για παράδειγμα από την
καταγραφή κοραλλιών που έκανα στον Έιρηνικό Ωκεανό σε Αγγλική αποστολή. Ο Τζάστιν στο βιβλίο σύντομα ανακαλύπτει οτι τα ζητήματα αυτά απαιτούν διακρατική συνεργασία και
χαίρομαι που βγαίνει αυτή η αίσθηση που αναφέρετε. Έίστε η δεύτερη που μου αναφέρει
πως θυμίζει ταινία. Έίχα παρακολουθήσει ένα μάθημα γραφής σεναρίου την περίοδο που
έγραφα το βιβλίο οπότε ίσως επηρεάστηκα; Δεν ήταν κάτι συνειδητό.
Υπάρχει κάποιο μυθιστόρημα το οποίο θεωρείς ότι άφησε το «αποτύπωμά του» μέσα
σου και επηρέασε τη γραφή σου;
Νομίζω δύο αντίρροπα πράγματα με επηρέασαν στην γενικότερη καλλιτεχνική
διαμόρφωση μου – το Έκατό Χρόνια Μοναξιά του Μάρκες και το θεατρικό έργο
Περιμένοντας τον Γκοντό του Μπέκετ. Προφανώς δεν γράφω μαγικό ρεαλισμό ούτε θέατρο
του παραλόγου, αλλά το πρώτο με μάγεψε σχετικά με την τοποθέτηση του
εξωπραγματικού στον πραγματικό κόσμο, κάτι που με ενδιαφέρει πολύ και πιστεύω πως
συχνά βγαίνει στα βιβλία μου, ενώ το δεύτερο μου έμαθε πως λέγοντας λίγα μπορείς να
πεις πάρα πολλά. Κατά συνέπεια η γραφή διαλόγου μου αρέσει ιδιαίτερα. Έίναι κάτι μεταξύ
μουσικής και γρίφου – οι χαρακτήρες σπάνια λένε αυτό που πραγματικά εννοούν. Οχι
επίτηδες ή με σχέδιο αλλά διότι και στην πραγματικότητα συνήθως εκφράζουμε κάτι
υποσυνείδητα – τα λόγια μας προδίδουν τα συναισθήματα μας προς τον συνομιλητή μας ή
την κατάσταση. Αν οι χαρακτήρες στα βιβλία έλεγαν ακριβώς αυτό που εννοούσαν, ο
διάλογος θα ήταν πολύ βαρετός.
Παραμένεις στο «πεδίο σου» ως προς τη θεματική η οποία σχετίζεται με το περιβάλλον και την ανάληψη δράσης για την αλλαγή και την αειφορία. Πιστεύεις ότι τα περιβαλλοντικά ζητήματα απασχολούν τους εφήβους στη χώρα μας;
Οχι ιδιαίτερα, για να ειμαι ειλικρινής, ειδικά όσο μεγαλώνουν και μπαίνουν στο γυμνάσιο,
αλλά περισσότερο απο την μεγαλύτερη γενιά. Για αυτό και ο σκοπός μου ήταν να γράφω
μια συναρπαστική περιπέτεια για προεφήβους, που τυχαίνει να έχει ως αφορμή ένα
παγκόσμιο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Στοιχεία για την κλιματική αλλαγή είναι μέρος του
μυστηρίου, απαραίτητα για την επίλυσή του, εμπειρίες του ταξιδιού και μέρος του
αδύνατου στόχου τους. Ο ίδιος ο πρωταγωνιστής, ο Τζάστιν Γκρέι, δεν νοιάζεται για το
περιβάλλον. Απλά ανακαλύπτει τελικά πόσο τον αφορά. Τα παιδιά ενθουσιάζονται με
ιστορίες όπου στην πλοκή υπάρχει μια φανταστική απειλή που θέτει σε κίνδυνο
εκατομμύρια συμπολίτες μας ενώ εδώ έχουμε πραγματικό πρόβλημα που κάνει ακριβώς
αυτό. Δεν είναι πιο συνταρακτικό;
Η λογοτεχνία μπορεί να συμβάλει στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης;
Δεν είναι εύκολο η ανάγνωση να μεταφραστεί σε πράξη, αλλά πιστεύω πως ναι. Ή
λογοτεχνία μπορεί να αποτελέσει ένα τρόπο να επεξεργαστούν τα παιδιά αυτά τα θέματα,
που γνωρίζουν οτι υπάρχουν, και να αποκτήσουν βαθύτερη κατανόηση για τα ζητήματα.
Μπορεί ακόμα και να αλλάξουν την συμπεριφορά τους. Αν κρίνω από την ανταπόκριση
στην σειρά Πράκτορες του Πλανήτη και αυτά που μοιράζονται οι γονείς μαζί μου, τα βιβλία
έχουν οδηγήσει παιδιά να σβήνουν φώτα στο σπίτι, να ανακυκλώνουν, να μαλλώνουν τους
γονείς τους για σπατάλη νερού… Αυτό όταν συμβαίνει είναι για εμένα η μεγαλύτερη
επιβράβευση και επιτυχία.
Τελικά ποια είναι η πιο Ενοχλητική Αλήθεια για το περιβάλλον;
Ότι υπάρχουν εύκολα εφαρμόσιμες λύσεις και δεν υπάρχει βούληση να τις εφαρμόσουμε.
Ότι περιβάλλον ίσον εμείς και ότι δηλητηριάζοντας τον πλανήτη δηλητηριάζουμε το νερό
μας, τον αέρα, το σώμα μας, τα παιδιά μας, όχι κάποιον άλλο. Για τις ενοχλητικές αυτές δύο
αλήθειες θα κριθούμε πολύ αυστηρά από τις επόμενες γενιές.
Εχουν περάσει σχεδόν τέσσερα χρόνια από την έκδοση του πρώτου σου βιβλίου. Ποια
είναι η γνώμη σου για τα παιδικά/εφηβικά βιβλία γνώσεων και μυθιστορήματα, τα οποία εκδίδονται στην Ελλάδα;
Δεν νομίζω πως μπορώ να εκφέρω συνολική άποψη για το κομμάτι αυτό. Διαβάζω όσο
προλαβαίνω και βλέπω όμορφα πράγματα. Πρόσφατα ενθουσιάστηκα με την σειρά
βιβλίων γνώσεων της Κατερίνας Σέρβη. Ξαναγνώρισα την Μάχη του Μαραθώνα μέσα από
graphic novel.
Κίνα, Τουρκία, Αίγυπτος, Αμερική… Τα βιβλία σου ταξιδεύουν πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας! Μίλησέ μας για αυτό το σημαντικό εκδοτικό γεγονός.
Γεννήθηκα στο Λονδίνο και είμαι δίγλωσση. Φίλοι στο εξωτερικό με ενθάρρυναν οτι θα είχε
ενδιαφέρον το βιβλίο και για τα δικά τους παιδιά. Μετέφρασα – ή ίσως καλύτερα να πω
προσάρμοσα – το πρώτο βιβλίο μου στα Αγγλικά σύντομα μετά την έκδοση του και μετά τα
υπόλοιπα. Ή Έυαγγελία Αυλωνίτη, η ατζέντης μου, μαζί με την Αυγή Δαφερέρα πούλησαν
τα δικαιώματα πρώτα στην Κίνα και μετά ακολούθησαν οι άλλες χώρες. Ανυπομονώ να
γνωρίσω τους αναγνώστες στις χώρες αυτές – ήδη προγραμματίζουμε επισκέψεις σε
σχολεία στην Αμερική το φθινόπωρο.
Πολλοί θα αναρωτιούνται ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας σου…
Μάλλον οτι αγαπώ πολύ αυτό που κάνω. Φτάνει αυτό; Δεν ξέρω. Έίμαι και αθεράπευτα
τελειομανής και εργασιομανής.
Η μητρότητα άλλαξε τις προτεραιότητές σου; Θα ήθελες να μας αναφέρεις μια σημαντική αξία την οποία θα επιδιώξεις να μεταδώσεις στην κόρη σου;
Νομίζω πως πάντα η οικογένεια ήταν η προτεραιότητα μου οπότε θα έλεγα πως όχι. Ή
κατανομή του χρόνου μου όμως άλλαξε ριζικά. Θα ήθελα να μεταφέρω στην κόρη μου αυτό
που μαθαίνει και ο Τζάστιν Γκρέι στο βιβλίο – μαγικά πράγματα μπορούν να συμβούν
μονάχα εάν προσπαθήσεις και τολμήσεις, και πως η ζωή αποκτά το πιο όμορφο νόημα όταν
υπηρετείς ένα σκοπό μεγαλύτερο από τον εαυτό σου.
Τελικά «πρέπει να φοβηθείς για να γίνεις γενναίος»;
Αν δεν αισθανθείς τον φόβο, δεν ξέρεις τι έχεις να χάσεις έτσι ώστε να βρεις το κουράγιο
μέσα στην καρδιά σου να το διεκδικήσεις.
Είσαι αισιόδοξη για το μέλλον αυτής της χώρας, Ελένη;
Έίμαι αισιόδοξη ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Δεν ξέρω αν θα είμαστε σύντομα εκεί
που αξίζει στα παιδιά μας. Οφείλουμε να μην παραιτηθούμε όμως. Δεν μπορώ να μην είμαι
αισιόδοξη. Ή αλήθεια είναι πως δεν ξέρω άλλο τρόπο.
Ηταν χαρά μας να συνομιλήσουμε και πάλι!
