Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Πιάνο, Μονωδία και Ανώτερα Θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο. Είναι απόφοιτος του Graduate School of Education, Harvard University στη διαφοροποιημένη διδασκαλία, την αξιολόγηση και τη δημιουργία διαφοροποιημένης διαπολιτισμικής εκπαιδευτικής πράξης, καθώς και απόφοιτος του Διετούς Μεταπτυχιακού Κύκλου Σπουδών Carl Orff του επιμορφωτικού κύκλου της Σχολής Μωραΐτη και του μεταπτυχιακού κύκλου σπουδών του ΕΚΠΑ στον τομέα της Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας.
Από το 1992 μέχρι σήμερα είναι Καθηγήτρια Μουσικής Αγωγής στο δημοτικό σχολείο του Κολλεγίου Αθηνών. Δίδαξε ως συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο Τμήμα Νηπιαγωγών με θέμα τη Μουσικοκινητική Αγωγή, ενώ ίδρυσε και δίδαξε στο Τμήμα Μουσικοκινητικής Αγωγής για παιδιά και ενήλικες στο Ωδείο Φίλιππος Νάκας.
Έχει εκπονήσει ερευνητικά προγράμματα με θέμα τη διασύνδεση της Μουσικής Αγωγής με άλλα μαθήματα του Αναλυτικού προγράμματος, την εφαρμογή αναλυτικών προγραμμάτων άλλων χωρών καθώς και τη διδασκαλία της παραδοσιακής μουσικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.
Οι περισσότεροι είδαμε ότι βρισκόταν πίσω από τα «Τα τραγούδια του Τριγωνοψαρούλη» και αρκετοί ακόμα είδαμε ότι ήταν η ραδιοφωνική παραγωγός της παιδικής εκπομπής «Τσέπες γεμάτες λέξεις» κάθε Κυριακή πρωί στον ραδιοφωνικό σταθμό Μεταδεύτερο. Όμως, πέρα από όλα αυτά, η επιστροφή της στο βιβλίο για παιδιά μόνο απαρατήρητη δεν πέρασε. Μετά τον γίγαντα Μίκη Θεοδωράκη, ήρθε η σειρά της γιγάντισσας, της Μαρία Κάλλας- Ζώντας μόνο για την τέχνη (εικονογράφηση Studded Betrayal) που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη και βρέθηκε στη Χρυσή Λίστα 2024 με τα καλύτερα βιβλία της χρονιάς.
#diavazoume /#diavazoume_mazi τη Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Πώς μπήκε η μουσική στη ζωή σου; Τι σημαίνει για εσένα η μουσική κληρονομιά του Μιχαήλ Σουγιουλτζόγλου, παρότι δεν τον γνώρισες εν ζωή;
Είναι πλέον γνωστό ότι ένας άνθρωπος έχει μια ταυτότητα πολλαπλής νοημοσύνης που την έχει μάλιστα πριν ακόμα γεννηθεί. Ο τρόπος που θα αναπτυχθούν όλες αυτές οι νοημοσύνες εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και ένας από αυτούς κατά τη γνώμη μου είναι και το περιβάλλον στο οποίο ζει, μεγαλώνει και εξελίσσεται. Έτσι λοιπόν καμιά φορά σκέφτομαι τι θα είχα γίνει στη ζωή αυτή αν δεν γεννιόμουν και δε μεγάλωνα σε ένα βαθιά καλλιτεχνικό και κυρίως μουσικό περιβάλλον. Η αλήθεια είναι ότι δε θυμάμαι όσα χρόνια έζησα στο πατρικό μου σπίτι μέρα που να μην ακούγεται μουσική με κάποιο τρόπο. Είτε γιατί έπαιζε στο πιάνο η μαμά μου και τραγουδούσε, οπότε όλη οικογένεια μαζευόταν γύρω της; Είτε γιατί κάποιος μουσικός ερχόταν για να προβάρει κάποια από τα τραγούδια του Μιχάλη Σουγιούλ; Είτε γιατί στα ηχεία ενός μικρού πικ απ έπαιζε η άρια της Νόρμας από τη Μαρία Κάλλας; Και κάθε μέρα η ίδια διαδρομή από το σπίτι στο Ωδείο στην καρδιά της Αθήνας γιατί άλλος ήταν ο δάσκαλος για το πιάνο, άλλος για τη χορωδία, άλλος για το σολφέζ και τη μουσικής δωματίου…τι θα μπορούσε λοιπόν να πάει διαφορετικά;
Έτσι η κληρονομιά από τον Μιχάλη Σουγιούλ γίνεται δομικό στοιχείο του χαρακτήρα και καλώς ή κακώς πια με ακολουθεί μέχρι και σήμερα, με διαπερνά και με καθορίζει χωρίς κατά βάθος να το έχω απόλυτα επιλέξει.
Σπούδασες πολλά πράγματα. Φαίνεται πώς όλα περιστρέφονται μεταξύ μουσικής και εκπαίδευσης, παιδιών να το πω ακόμα πιο πλατιά. Πώς έσμιξαν αυτά; Η μουσική με τη διαπολιτισμική εκπαίδευση και τη διαφοροποιημένη διδασκαλία;
Η τέχνη της μουσικής είναι αυτή ομπρέλα που από κάτω της χωράει χιλιάδες τρόπους για να εκφραστείς και να επικοινωνήσεις με τους γύρω σου. Μια μοναδική γλώσσα που δεν ασχολείται με τις διαφορετικές γλώσσες, θρησκείες, ήθη και έθιμα και άλλους στερεοτυπικούς ενδοιασμούς και αγκυλώσεις αλλά γίνεται στοιχείο αισθητικής και πολιτισμού, εργαλείο εκπαίδευσης και γραφής ή περι-γραφής. Με αυτό το «εργαλείο» λοιπόν έμαθα να περνάω πολύ εύκολα θαρρώ από την εκπαίδευση στη συγγραφή, κι από τη συγγραφή στη συναυλιακή παρουσία, κι από τη συναυλιακή παρουσία στο ραδιόφωνο, κι από το ραδιόφωνο σε όλο τον κόσμο προσαρμόζοντας τα όλα και φέρνοντάς τα όλα σε εκείνο το σημείο που όλα μαζί θα με βοηθάνε να επικοινωνώ και να μιλάω με τους άλλους.
Έχει η μουσική στην εκπαίδευση τη θέση που της πρέπει; Και επειδή ξέρουμε την απάντηση, ας πάμε απευθείας στο γιατί και τι θα έπρεπε να συμβαίνει;
Η μουσική αλλά και γενικότερα όλες οι τέχνες στις εκπαιδευτικές κοινότητες που διαμορφώνονται μέσα και έξω από ένα σχολείο έχουν τη θέση που επιλέξαμε στη χώρα μας να τους δώσουμε. Πριν λίγα χρόνια η μουσική ως μάθημα τέχνης διδασκόταν στο δημοτικό, στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Σήμερα καταργήθηκε από το λύκειο και διδάσκεται στο δημοτικό και στο γυμνάσιο τις μισές ώρες απ΄ότι παλιότερα.
Δες όμως και μια άλλη εικόνα. Πόσο συχνά οι άνθρωποι πια μαζεύονται στα σπίτια, στις αυλές για να γιορτάσουν και να χορέψουν όλοι μαζί αντάμα με τα τραγούδια και τις μουσικές των παππούδων τους ή με τα τραγούδια και τις μουσικές που σκάρωσαν οι ίδιοι; Και ενώ η τέχνη σώζει ζωές εμείς προτιμήσαμε να γίνουμε τεχνοκράτες και πραγματικά δεν ξέρω αν αυτό είναι αναστρέψιμο και αν πραγματικά οι σπίθες πολιτισμού που σιγοκαίνε δεξιά κι αριστερά είναι ικανές να το πετύχουν.
Με τη συγγραφή πώς «έμπλεξες» και γιατί υπήρξε ένα διάστημα αποχής από αυτήν;
Όπως ακριβώς το είπες…μπλέξιμο και μάλιστα μεγάλο. Ξεκίνησα να σκαρώνω κείμενα και παραμύθια γιατί έπρεπε να βρω έναν τρόπο να μιλήσω στους μαθητές μου για πρόσωπα και γίγαντες της τέχνης. Σκάρωσα λοιπόν τις πρώτες ιστορίες και με το θράσος του ανθρώπου που δεν έχει ιδέα τι σημαίνει συγγραφή, έφτασα στην Έλενα Πατάκη και της ζήτησα να μου εκδώσει το πρώτο μου βιβλίο. Το καταπληκτικό είναι ότι το εξέδωσε και μάλιστα εκείνη τη χρονιά βρέθηκε αυτό το πρώτο βιβλίο να παίρνει και τον έπαινο του IBBY Greece.
Τα μυαλά μου λοιπόν από τότε πήραν αέρα και όποτε είχα κάτι να πω στα παιδιά άπλωνα τα χαρτιά μου στο γραφείο μου, άδειαζα τις τσέπες μου από λέξεις και τις άπλωνα δίπλα τη μια στην άλλη για να φτιάξω φράσεις κι ύστερα να φτιάξω ιστορίες για τα παιδιά με την προσμονή να τους αρέσουν και να έχουν πράγματα να τους πουν. Μεγάλα κενά υπήρξαν στις γραφές μου έχεις δίκιο…γιατί η ζωή καμιά φορά είναι τέτοια που κλειδώνει νου και σκέψη, κλειδώνει χαρτιά και μολύβια στα ντουλάπια και σε βάζει να κάνεις βήματα σημειωτόν μέχρι να ξαναβρείς έναν σίγουρο και σταθερό βηματισμό που θα σε οδηγήσει να τραβήξεις το δρόμο σου και πάλι.
Ας πάμε λοιπόν στα βιβλία… Γιατί η Σεσίλια Σοφία Άννα Μαρία Καλογεροπούλου, κατά κόσμον Μαρία Κάλλας; Γιατί να γίνει αυτή το πρόσωπο και ο τίτλος σε ένα βιβλίο σου;
Το 1977 ήμουν 10 ετών. Εκείνα τα χρόνια το σχολείο ξεκινούσε αρχές Οκτωβρίου και όχι Σεπτέμβριο όπως τώρα. Ήμουν λοιπόν ακόμα διακοπές και εκείνο το απόγευμα θυμάμαι ότι μπήκα σα σίφουνας μέσα στο σαλόνι και βρήκα το μπαμπά μου να κλαίει. Ξέρεις ο μπαμπάς μου ήταν ένας γίγαντας, ατρόμητος και δυνατός και όλοι είχαμε μάθει να στηριζόμαστε στη δύναμή του. Εκείνο το απόγευμα λοιπόν είδα για πρώτη και νομίζω και τελευταία φορά τον μπαμπά μου να κλαίει μπροστά από μια μεγάλη ασπρόμαυρη τηλεόραση.
«Πέθανε η Μαρία Κάλλας», αυτό ήταν τίποτε άλλο.
Κι ο θάνατός της εκείνη τη στιγμή ήταν η σπρωξιά αυτή που με οδήγησε στο να ψάξω, να μάθω για εκείνη, για τη ζωή και για το έργο της, να ακούσω τις μουσικές της και να ρωτάω και να μαθαίνω.
Βλέποντας την εικονογράφηση της Studded Betrayal (Χριστίνας Δημητρά), αισθάνθηκα ότι το βιβλίο του 2005 αναβαθμίστηκε αισθητικά, με μια πολύ σύγχρονη, φρέσκια εικονογραφική ματιά. Πώς βίωσες τη συνεργασία αυτή;
Το 2005 αποφασίζω να γράψω την ιστορία μου η οποία σήμερα μετά από τόσα χρόνια που είχε εκδοθεί από τις εκδόσεις Πατάκη βρίσκεται στα χέρια των παιδιών με μια τελείως διαφορετική ματιά στα γεγονότα και στον τρόπο γραφής αλλά και στον τρόπο με τον οποίο αποτυπώνεται με σχέδια και χρώματα από τη Χριστίνα Δημητρά. Την οποία πρέπει να σου πω ότι δεν την ήξερα πριν συνεργαστούμε. Ήταν πρόταση των εκδόσεων Πατάκη και όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων βρέθηκε ένα άνθρωπος με το ταλέντο αλλά και τη φρεσκάδα και την εφευρετικότητα πολλές φορές να απογειώσει την ιστορία μου.
Πιστεύεις ότι κάποιοι άνθρωποι θα είχαν ακόμα πιο σπουδαία τροχιά αν ζούσαν περισσότερο; Όπως η Κάλλας ή όπως ο Μιχάλης Σουγιούλ;
Δεν ξέρω πώς θα ήταν τα πράγματα για την Μαρία Κάλλας ή για τον Μιχάλη Σουγιούλ αν δεν πέθαιναν τόσο νέοι αλλά κρίνοντας από όλα όσα είχαν κάνει μέχρι της στιγμή που έφυγαν από τη ζωή θα περίμενα να εξακολουθήσουν να στιγματίζουν τις ζωές μας με την δημιουργικότητα και την τέχνη τους.
Ξέρεις είναι πολλές επίσης οι φορές που κάθομαι και παίζω πιάνο, γράφω τραγούδια, τραγουδάω και σκέφτομαι αν όλο αυτό είχα τη δυνατότητα να το ζήσω παρέα με τον παππού μου ποια θα ήταν η δική μου πορεία και τι θα μπορούσαμε να είχαμε κάνει παρέα;
Είχε προηγηθεί με το Υδροπλάνο και ο Μίκης Θεοδωράκης. Είναι προφανές ότι γράφεις για όσα νιώθεις άνετα. Ποιους άλλους ανθρώπους της μουσικής θαυμάζεις και ίσως έγραφες για αυτούς μελλοντικά;
Γράφω για ό,τι με κάνει να νιώθω άνετα, για ότι νιώθω ότι ξέρω, γράφω για ότι σκουντάει το συναίσθημά μου και αυτό κυρίως έχει ως αφετηρία του τη μουσική.
Κι αν με ρωτάς τι έρχεται…θα σε μεταφέρω στη Σύρα. Στη Σύρα ξετυλίγεται αυτή τη φορά το κουβάρι, Στην Άνω Σύρα, εκεί που ο Μάρκος συνάντησε τη Φραγκοσυριανή και λίγη ώρα αργότερα κατέβηκε σε έναν βράχο στα Βαπόρια, λίγο μετά τη Χώρα, και σκάρωσε με το μπουζουκάκι του το τραγούδι της.
Ο Τριγωνοψαρούλης πώς προέκυψε;
Κοίταξε, για τον Τριγωνοψαρούλη πάλι φταίει η Έλενα Πατάκη η οποία με ξεσήκωσε να δουλέψω μαζί με τον Βαγγέλη και έτσι άλλωστε γνωριστήκαμε. Σβήσαμε, γράψαμε, παίξαμε πιάνο και τραγουδήσαμε παρέα και φτάσαμε 15 χρόνια μετά να ακούμε τα τραγούδια αυτή στην περσινή παράσταση: «Τριγωνοψαρούλη, the musical” παρέα με τα παιδιά που τα πρωτοτραγούδησαν και που είχαν στην παράσταση αυτή πλέον φέρει τα δικά τους παιδιά.
Θέλω να μου πεις τι κάνεις στο Μεταδεύτερο.
Στο Μεταδεύτερο βρέθηκα επειδή εκεί γιατί ήταν ραδιοφωνικός παραγωγός ο σύντροφός μου. Άρχισα λοιπόν να συμμετέχω δειλά δειλά στη δική του εκπομπή και ένα κυριακάτικο πρωινό βρέθηκα με…τσέπες γεμάτες λέξεις στο ραδιόφωνο. Αλλά πάλι με αφετηρία ότι ξέρω, δηλαδή τις μουσικές μου, τα παραμύθια των φίλων μου συγγραφέων και τις ραδιοφωνικές κουβέντες με τον κόσμο του βιβλίου, εικονογράφους, συγγραφείς, βιβλιοπώλες, κριτικούς βιβλίων, εκδότες, βιβλιοθηκονόμους…
Αν σου ζητούσα να βγάλεις λίγες λέξεις από τις τσέπες σου, ποιες θα ήταν;
Κοίτα λοιπόν τι έκανες! Βγαίνουν οι λέξεις μία μία από τις τσέπες μου και σκορπίζουν πάνω στο άσπρο σου χαρτί…
Φτιάχνεις Καλύτερα Τα αν δεν τα βρεις τα
Τις βάζεις στη σειρά και να…:
Τα καλύτερα αν δεν τα βρεις, τα φτιάχνεις…
Δεν μπορώ να μην κλείσω με εκείνα που αγαπάς περισσότερο από τη Μαρία Κάλλας. Φτιάξε μου μια μίνι track list.
Όπως εγώ που σου φτιάχνω μια track list με τα τρία πιο αγαπημένες μου άριες της Μαρίας Κάλλας:
Δέσποινα Μπογδάνη-Σουγιούλ
Μαρία Κάλλας. Ζώντας μόνο για την τέχνη
Εκδόσεις Πατάκη
—–
#diavazoume/#diavazoume_mazi
