Τα Μούμινς, τα περίφημα μικρά πλάσματα που μοιάζουν με παχουλούς ιπποπόταμους αλλά περπατούν και φέρονται σαν άνθρωποι, ήρθαν στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Μετόπη στις αρχές της δεκαετίας του 1980. Το 2013 οι Εκδόσεις Πατάκη τα επανέκδοσαν αναθεωρημένα και πολύ πιο φρέσκα, συστήνοντάς τα εκ νέου στο ελληνικό κοινό, σε μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου, η οποία είχε βαθιά γνώση πάνω στο πρότζεκτ της Σουηδοφιλανδής συγγραφέα και εικονογράφου, Τούβε Μαρίκα Γιάνσον.
Πλέον, τα αγαπημένα Μούμιν θα κυκλοφορούν στη χώρα μας από τις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, οι οποίες θα τα βγάλουν στις αρχές του 2025 στα ράφια των βιβλιοπωλείων.
Σήμερα, έχουν συμπληρωθεί σχεδόν 80 χρόνια από το πρώτο βιβλίο των Μούμιν. Η επιτυχία τους ήταν πρωτοφανής: πολλά εκατομμύρια αντίτυπα και μετάφραση σε κάπου 50 γλώσσες.
Κάπου τότε που ο Χίτλερ αιματολκυλούσε τον κόσμο, η Τούβε έφτιαχνε στο μυαλό της και ακολούθως στο χαρτί τα Μούμινς. Ήταν εκείνος ο θείος της ο οποίος κάθε φορά που την έβλεπε να τρώει βαριεστημένα το φαγητό της σκαλίζοντας το πιάτο της και να ετοιμάζεται να το παρατήσει, της έλεγε με στόμφο πως στα σπίτια που ζουν μικρά κορίτσια, κρύβεται στο ντουλάπι της κουζίνας ένα Μούμιν, το οποίο κάθε φορά που αυτά πάνε να κάνουν μια αταξία, εκείνο βγαίνει απ’ την κρυψώνα του και πηγαίνει και τους γαργαλάει τον λαιμό. Εκεί είναι η απαρχή των περίφημων Μούμιν!
Το πρώτο βιβλίο «Τα Μούμιν και η μεγάλη πλημμύρα» κυκλοφόρησε στο τέλος του Πολέμου (1945) και είναι φανερός ο παραλληλισμός της ζωής των Μούμινς με τη φρίκη του, καθώς υπάρχουν εικόνες εκτοπισμένων που αναζητούν τους συγγενείς τους. Κι όμως το βιβλίο αυτό δεν τράβηξε. Ίσως γιατί οι περιβαλλοντικοί πρόσφυγες, που ήταν οι Μούμινς, ήταν πολύ προχωρημένη σύλληψη και κάπου 60-70 χρόνια μπροστά από την εποχή της, μια εποχή καταστροφής και ολοκληρωτικής μαυρίλας. Η Γιάνσον με τα Μούμινς φανέρωνε τις ευρύτερες οικολογικές της ανησυχίες για το τι θα αφήσει ο πόλεμος πίσω του.
Το δεύτερό της βιβλίο «Κομήτης στην Κοιλάδα των Μούμιν» ολοκληρώθηκε μετά τις βομβιστικές επιθέσεις της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι και εμφανίζει του κατοίκους της γης των Μούμινς να αντιμετωπίζουν πιθανή εξόντωση από έναν κομήτη που στρέφεται προς τη γη. Ακολούθησαν άλλες επτά ιστορίες, βιβλία που μεταφράστηκαν στα αγγλικά και σε άλλες γλώσσες, ακόμα και σε γλώσσες όπως τα περσικά, τα ισλανδικά, τα ουκρανικά. Ο δρόμος προς τη διεθνή καταξίωση είχε ανοίξει. Μάλιστα, για 18 χρόνια, από το 1952 ως το 1970, η εφημερίδα Evening News δημοσίευε καθημερινά μια ιστορία των Μούμιν σε μορφή comic strip.
Η εμφανής παντού αλληλεγγύη, η άνευ όρων καλοσύνη προς τους άλλους, η φιλία, η συντροφικότητα, η οικογένεια, η φιλοξενία και η ευγένεια προς τον ξένο, η διάχυτη αίσθηση ότι όλοι είναι ευπρόσδεκτοι στη Mooninvalley, η αποδοχή της διαφορετικότητας, η ανταλλακτική κουλτούρα αποτελούν καθολικά, πάγια χαρακτηριστικά του αντιπολεμικού, αντιρατσιστικού κινήματος. Στη δεκαετία του 1950, η Walt Disney προσφέρθηκε να αγοράσει τα δικαιώματα των Moomins, αλλά η Jansson αρνήθηκε. Κάπου τριάντα χρόνια μετά, τα Μούμινς εμφανίστηκαν σε αφίσα της Διεθνούς Αμνηστίας, ζητώντας την απελευθέρωση των κρατουμένων συνείδησης.
Η Τουβέ προσπάθησε επανειλημμένως να αποκοπεί από τα Μούμινς, να στραφεί σε άλλα πρότζεκτ, αλλά έμοιαζε ακατόρθωτο. Τα βιβλία των Μούμινς της έδωσαν φήμη και χρήματα, όμως η ίδια θεωρούσε ότι της έτρωγαν όλη την δημιουργική της ενέργεια από άλλες ενασχολήσεις. Τα τελευταία χρόνια της ζωής της έγραψε και άλλα βιβλία κυρίως ενηλίκων, όμως πάντα επέστρεφε στα Μούμινς.
Πέθανε τον Ιούνιο του 2001. Για το συγγραφικό και καλλιτεχνικό της έργο τιμήθηκε με πολλά βραβεία, μεταξύ των οποίων και το Βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που της δόθηκε το 1966 από την ΙΒΒΥ για το συνολικό έργο της στο χώρο του παιδικού βιβλίου.
Το 2017 άνοιξε τις πύλες του το Μουσείο Μούμινς στο οποίο παρουσιάζονται πάνω από 2.000 γνήσια σχέδια της Τούβε Γιάνσον τα οποία δωρίθηκαν από την ίδια.
www.tovejansson.com
www.moomin.com
Αναμένουμε τις νέες εκδόσεις των βιβλίων τους!
