Ο σκοταδισμός καλά κρατεί. Ή μάλλον ο νεοσκοταδισμός είναι εδώ! Ο φιλόλογος Θόδωρος Αζούδης που υπηρετεί με απόσπαση στο Ελληνικό Λύκειο και Γυμνάσιο της Νυρεμβέργης και ίδρυσε και λειτούργησε τη σχολική βιβλιοθήκη, κλήθηκε σε απολογία με ΕΔΕ (ένορκη διοικητική εξέταση) που εντέλλεται το Υπουργείο Παιδείας για τις 29 Ιουνίου 2023 και θα διεξαχθεί από το Γραφείο εκπαίδευσης Μονάχου, επειδή υπήρξε ανώνυμη καταγγελία εις βάρος του επειδή πρότεινε στους μαθητές του βιβλίο, βραβευμένο μάλιστα, το οποίο μάλλον ενόχλησε.
Να σημειώσουμε ότι από την προκαταρκτική έρευνα που πραγματοποιήθηκε δεν προέκυψε τίποτα ενοχοποιητικό εναντίον του.
Ο εν λόγω φιλόλογος έχει κατά καιρούς αναπτύξει σε συνεργασία και με συναδέλφους και μαθητές τους δράσεις φιλαναγνωσίας, συναντήσεις μαθητών και μαθητριών με συγγραφείς, εκδηλώσεις φιλαναγνωστικού περιεχομένου, ωστόσο όλα αυτά δεν λένε τίποτα μπροστά στο μαύρο το σκοτάδι.
Η περίφημη ανώνυμη καταγγελία έλεγε: «Έχει κάνει το σχολείο ατομικό βιβλιοπωλείο. Πρόσφατα ανάγκασε όλους τους μαθητές του 7m να αγοράσουν ένα βιβλίο που το λένε κοσμοδρόμιο μιας φίλης του συγγραφέα. Τους είπε ότι είναι υποχρεωτικό για το μάθημα. Το βιβλίο της φίλης του είναι γεμάτο βρισιές και ανωμαλίες». Και συνέχιζαν το απίστευτο κείμενό τους: «Δεν πρέπει όποιος έχει βύσμα να έχει κάνει δυο σχολεία μαγαζάκι του και να θησαυρίζει σε βάρος της ψυχολογικής υγείας και του μέλλοντος των παιδιών μας».
Το βιβλίο στο οποίο αναφέρονται είναι το crossover μυθιστόρημα Κοσμοδρόμιο (2013, Πατάκης) της Ελένης Κατσαμά, το οποίο τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο του Υπουργείου Πολιτισμού, με αναγραφή στη λίστα White Ravens της Διεθνούς Βιβλιοθήκης του Μονάχου, της μεγαλύτερης του κόσμου και με το βραβείο του λογοτεχνικού περιοδικού Διαβάζω.
Από το ρωσικό διαστημικό κέντρο «Κοσμοδρόμιο», η Ελένη Κατσαμά ξετυλίγει 23 διηγήματα για εφήβους+ που εκτυλίσσονται σε ισάριθμες χώρες. Από τη βία των προαστίων του Παρισιού μέχρι τις συμμορίες του Ελ Σαλβαδόρ και από το bullying που δέχονται στη Μεγάλη Βρετανία μέχρι το μεγάλωμα μέσα σε Κολομβιανούς ενόπλους. Και από τις ηλεκτρονικές χωματερές της Κίνας και τους υπονόμους της Ρουμανίας όπου ζουν εγκαταλελειμμένα νεο-ορφανά, μέχρι παιδιά που γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης στην Ταιβάν ή πειρατές στο Άντεν.
Σκληρές ιστορίες, της ανισότητας, της αδικίας, της εκμετάλλευσης, της φτώχειας, που φωτίζουν το τι σημαίνει να είσαι έφηβος, όχι μόνο στην Ελλάδα, που πιθανότατα γνωρίζεις όψεις του, αλλά σε όλο τον κόσμο, δυτικό και μη. Ένα βιβλίο που όχι μόνο βραβεύτηκε πολλαπλά, αλλά συγκλονίζει με τη δύναμη και τον πλούτο του.
Η συγγραφέας του βιβλίου, Ελένη Κατσαμά σημειώνει σε επιστολή της μεταξύ άλλων:
“Δεν έχω στο περιβάλλον μου κανέναν εκπαιδευτικό, δεν γνωρίζω προσωπικά κανέναν από τους καθηγητές που με καλούν κάθε χρόνο να συνομιλήσω με τους μαθητές τους. Όπως δεν γνώριζα τον κύριο Αζούδη. Απευθύνθηκε στον εκδοτικό οίκο που εκδίδει τα εφηβικά μου βιβλία (σημ.:Πατάκης). Με μεσολάβηση του εκδοτικού οίκου κλείστηκε ένα διαδικτυακό ραντεβού με την τάξη του. Μιλήσαμε μία φορά στο τηλέφωνο για να επιβεβαιώσουμε το ραντεβού. Γνώρισα σε αυτή τη διαδικτυακή συνάντηση πρόθυμα, αξιόλογα, δραστήρια παιδιά για τα οποία είμαι υπερήφανη […] Θα ήθελα κλείνοντας να εκφράσω τον θαυμασμό μου προς όλους τους εκπαιδευτικούς που τιμούν τη θέση τους κι έχουν επίγνωση της σημαντικότητάς της. Που με το έργο τους φέρνουν κοντά τα παιδιά με τον πλούτο των βιβλίων. Που τις περισσότερες φορές βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να απολογηθούν για το έργο τους.
Θα έχουν πάντα τη συμπαράστασή μου.
Επιστολή απέστειλε ο επίσης βραβευμένος συγγραφέας παιδικής, εφηβικής και ενηλίκων λογοτεχνίας και κριτικός, Μάνος Κοντολέων. Ανάμεσα σε άλλα επισημαίνει:
“… Αυτό που εγώ προσωπικά θεωρώ ως υποχρέωσή μου να καταθέσω με αυτήν την επιστολή μου είναι πως μέσα σε ένα πρόγραμμα φιλαναγνωσίας κορυφαία και πλέον ουσιαστική στιγμή είναι εκείνη όπου οι μαθητές κρατώντας ο καθένας στα χέρια του το βιβλίο που τους έχει προταθεί και το οποίο έχουν διαβάσει και μέσα στην τάξη συζητήσει, έχουν την ευκαιρία να συζητήσουν (δια ζώσης ή διαδικτυακά) με τον/την συγγραφέα του έργου.
Υπήρξα ένα από τα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου που συνέταξε ένα πλήρες πρόγραμμα φιλαναγνωσίας κι έτσι μπορώ να επιβεβαιώσω πως αυτή η μεθοδολογία ήταν η βάση του όλου προγράμματος.
Το συγκεκριμένο βιβλίο μπορεί κανείς να το αγοράσει, σύμφωνα με τον τιμοκατάλογο του εκδότη του, με 6,90 ευρώ (https://www.vivliopoleiopataki.gr/product/499324/vivlia-paidika–efhvika-logotexnia-cross-over/Kosmodromio/?query=%CE%9A%CE%BF%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%B4%CF%81%CF%8C%CE%BC%CE%B9%CE%BF)
Νομίζω πως δεν χρειάζεται να είναι κανείς ιδιαίτερος γνώστης των αριθμητικών υπολογισμών, για να συμπεράνει πόσο μπορεί να ήταν το υποτιθέμενο κέρδος του προτείνοντος το βιβλίο εκπαιδευτικού (σε 40 μαθητές) αν αφαιρεθούν τα νόμιμα ποσοστά κέρδους εκδότη και συγγραφέα.
Αλλά πέρα από αυτό, θα πρέπει να σταθώ στην απαράδεχτη κρίση της ανώνυμης καταγγελίας πως πρόκειται για έργο «γεμάτο βρισιές και ανωμαλίες».
Ειλικρινά το συγκεκριμένο κείμενο είναι ένα σπουδαίο λογοτεχνικό έργο, απολύτως κατάλληλο για μαθητές – αναγνώστες. Και πέρα από τα Βραβεία, με τα οποία το συγκεκριμένο έργο έχει τιμηθεί, αξίζει κανείς να σημειώσει και τις θετικές κρίσεις εκ μέρους της κριτικής.
Για όλους αυτούς του παραπάνω λόγους, επαναλαμβάνω πως έχω μείνει έκπληκτος με το πως είναι δυνατόν ένα εκπαιδευτικός του επιπέδου και του ήθους του κ. Αζούδη να εγκαλείται για να απολογηθεί επειδή βοήθησε τους μαθητές του να διαβάσουν ένα σημαντικό λογοτεχνικό κείμενο και να γνωρίσουν μια από τις πλέον σημαντικές φωνές της σύγχρονης ελληνικής εφηβικής λογοτεχνίας.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω το γεγονός, πως κατά τη διάρκεια των 45 χρόνων της συγγραφικής μου παρουσίας ποτέ δεν άκουσα πως έγινε μια τέτοια επαίσχυντη και -τολμώ να υποθέσω- ύποπτη καταγγελία.
Επιστολή απέστειλε και η πολυβραβευμένη συγγραφέας Σοφία Μαντουβάλου η οποία έχει συνεργαστεί παλαιότερα με τον Θόδωρο Αζούδη στα πλαίσια δράσεων φιλαναγνωσίας. Η Σοφία Μαντουβάλου σημειώνει:
“Όσο για τις «ανωμαλίες» που περιέχει το βιβλίο της «φίλης» του κας Κατσαμά τι να πω! Ήμουν μέλος της επιτροπής η οποία βράβευσε το συγκεκριμένο βιβλίο «Κοσμοδρόμιο» της εξαιρετικής συγγραφέως κυρίας Κατσαμά την οποία είμαι σε θέση να ξέρω πως δεν γνωρίζει προσωπικά ο κύριος Αζούδης.
Τα μικρονοϊκά μυαλά θεωρούν ότι ο εκπαιδευτικός που προτείνει ένα βιβλίο Θησαυρίζει, ότι ο συγγραφέας του οποίου παρουσιάζεται το βιβλίο «θησαυρίζει», ενώ στην πραγματικότητα θησαυρίζει το μυαλό και η καρδιά των παιδιών. Επειδή ίσως δεν το γνωρίζετε ο συγγραφέας από κάθε πώληση βιβλίου που κοστίζει 10 ευρώ παίρνει μετά από ένα χρόνο ως ποσοστό από τον εκδότη του 1.00 ευρώ. Αν ο κάθε εκπαιδευτικός που προωθεί την λογοτεχνία ανοίγοντας κανάλια επικοινωνίας στα παιδιά, κινδυνεύει με μία καταγγελία για κερδοσκοπία τότε η φιλαναγνωσία θα παραμείνει άγνωστη λέξη.
Θεωρώ ότι τα ελληνόγλωσσα σχολεία του εξωτερικού, μεταξύ άλλων χωρίς βιβλιοθήκες και ελληνικά βιβλιοπωλεία θα πρέπει να είναι ευγνώμονα απέναντι σε εκπαιδευτικούς σαν τον κύριο Αζούδη!”
“Είναι ντροπή να κατηγορείται ένα εξαίρετο και πρωτότυπο για την εποχή του βιβλίο και ένας εκπαιδευτικός που προσπαθεί να καλλιεργήσει την αγάπη για το βιβλίο στα παιδιά. Δεν γνωρίζω τον κ. Αζούδη.Από την ανώνυμη καταγγελία και τη δίωξή του αποκαλύπτεται η ανιδιοτέλεια του και ο αγώνας του για την καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας των μαθητών του από μένα θερμά συγχαρητήρια για το έργο του“, υπογραμμίζει σε σχόλιό της η καθηγήτρια κυρία Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου, ενώ την έκπληξή της εξέφρασε και η συγγραφέας Μαρία Παπαγιάννη: “Απίστευτο! Και δεν πρέπει να σταθούμε μόνο στην αξία του συγκεκριμένου βιβλιου. Το θέμα είναι πιο σοβαρό“.
“Δούλεψα” χρόνια με το εξαιρετικό “Κοσμοδρόμιο” στο σχολείο. Το είχα προτείνει με πάθος στους μαθητές μου! Δεν υπάρχουν λόγια …“, σημειώνει η συγγραφέας Χριστίνα Φραγκεσκάκη, ενώ έμπλεο μηνυμάτων είναι το σχόλιο της εκδότριας Μαριάννας Ψύχαλου: “Είμαστε η μοναδική χώρα που πιστεύει ότι η φιλαναγνωσία μπορεί να επιτευχθεί χωρίς το αντικείμενο στο οποίο εστιάζει, δηλαδή το βιβλίο. Είμαστε η μοναδική χώρα που θεωρούμε το βιβλίο ως το μοναδικό πολιτιστικό αγαθό που οφείλουμε όλοι όσοι ασχολούμαστε με αυτό να το προσφέρουμε δωρεάν σε όποιον το ζητήσει και να εργαστούμε δωρεάν σε όποιον ζητήσει πρόγραμμα φιλαναγνωσίας. Φαντάζομα, επίσης ότι είμαστε η μοναδική χώρα που κάποιος άνθρωπος διώκεται από ανώνυμη καταγγελία που βασίζεται σε προσωπικές πεποιθήσεις του καταγγέλοντα. Και, μάλιστα, διώκεται από ένα υπουργείο που δεν προβλέπει κανένα κονδύλι για δημιουργία, στελέχωση και αγορά βιβλίων για σχολικές βιβλιοθήκες, που οι ίδιοι οι φορείς του στέλνουν επιστολές με κρατικές σφραγίδες για δωρεές βιβλίων και που συνεχώς υποβαθμίζει την τέχνη και τον πολιτισμό στα καθημερινό πρόγραμμα των μαθητών των δημόσιων σχολείων. Του «μονοπωλείου», όπως «εύστοχα» μας είπε τελευταία. Ας μας πουν λοιπόν πώς θέλουν οι μαθητές των σχολείων να καλλιεργούν τη φιλαναγνωσία και πώς οι καθηγητές, δάσκαλοί, δημιουργοί και εκδότες θα πρέπει να λειτουργούν προς αυτή την κατεύθυνση“.
“Η υπόθεση είναι πολύ σοβαρή” σημειώνει ο συγγραφέας Γιώργος Παναγιωτάκης “και ξεπερνά κατά πολύ τα στενά όρια του ελληνικού σχολείου -που κάποιοι επιχειρούν να τα στενέψουν και άλλο. Το βλέπουμε σε όλον τον κόσμο: Ο σκοταδισμός επελαύνει και σε πολλές περιπτώσεις τα άτομα που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης σφυρίζουν αδιάφορα. Πρέπει λοιπόν πάση θυσία να σταθούμε δίπλα στους εκπαιδευτικούς που βάλλονται με τόσο χυδαίο τρόπο“.
Την υποστήριξη τους εξέφρασαν μεταξύ άλλων πανεπιστημιακοί καθηγητές, εκπαιδευτικοί, βιβλιοθηκονόμοι, άνθρωποι του βιβλίου, ενώ ψηφίσματα υποστήριξης έχουν εκδώσει ήδη και οι πέντε Ε.Λ.Μ.Ε. Θεσσαλονίκης, στην οποία διατηρεί την οργανική του θέση ο Θόδωρος Αζούδης.
Την ώρα που ο τόπος έχει γεμίσει αντιαισθητικά τηλεοπτικά, κοινωνικά και σοσιαλμιντιακά σκουπίδια, την ώρα που το βιβλίο παλεύει να σταθεί ως ένας από τους ελάχιστους εναπομείναντες φάρους, δεχόμαστε μέσω της επίσημης πολιτείας μας να εξετάζουμε καταγγελίες που στοχοποιούν ανθρώπους, εκπαιδευτικούς εν προκειμένω, που θυσιάζουν προσπωικό χρόνο, κόπο και χρήμα για να υλοποιήσουν δράσεις προς όφελος των μαθητών τους και της ευρύτερης κοινότητας.
Έχοντας υλοποιήσει επί τρία χρόνια τη μεγάλη Βιβλιογιορτή, την οποία επισκέφθηκαν οι πλέον κορυφαίοι συγγραφείς, εικονογράφοι, εκδότες, άνθρωποι του βιβλίου, είδα και βίωσα τι σημαίνει αδιαφορία για όσα το βιβλίο πρεσβεύει ως σύμπαν, πόσο λίγοι άνθρωποι εκτιμούν αυτές τις πολυποίκιλες δράσεις και πόσο λίγοι κατάλαβαν τις ώρες και τα ξενύχτια που χρειάστηκαν για να οργανωθεί κάτι τέτοιο. Τώρα, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, άνθρωποι που εργάζονται με πάθος προσφέροντας, στοχοποιούνται επειδή το βιβλίο είχε λέει βρισιές, ίσως λιγότερες και πιο ακίνδυνες από εκείνες που παίζουν ντάλα μεσημέρι στις τηλεοράσεις, στα ανεξέλεγκτα σόσιαλ μίντια όπου έχουν λογαριασμό όλα τα παιδιά από 10 ετών ή στα σπίτια όπου οι ακατάλληλες λέξεις πάνε σύννεφο και έρχονται με φυσικότητα μετά στα σχολεία.
Είναι θλιβερό να επιβραβεύουμε ως κοινωνία σοβαρών αξιών και χώρα που γέννησε πολλές από αυτές σε όλο τον κόσμο, την υποτιθέμενη οργή και τον επικίνδυνο κοινωνικό αυτοματισμό και να θεωρούμε ότι στην Ελλάδα υπάρχει έστω και ένας που μπορεί να πλουτίσει από πρόσκληση συγγραφέα σε σχολείο. Είναι να γελάς και να κλαις μαζί. Λογοκρισία 2023. Κράτος εγκαλεί εκπαιδευτικό για βιβλίο βραβευμένο από το κράτος.
