Ετοιμάζαμε αυτό το αφιέρωμα από τον Ιανουάριο. Δυστυχώς, λίγο πριν το ολοκληρώσουμε, ήρθε η μεγαλύτερη απώλεια που μπορεί να έχει ένα βιβλίο.
Ο σπουδαίος συγγραφέας και εικονογράφος David McKee, ο πατέρας του Έλμερ, εφυγε την Τετάρτη 6 Απριλίου 2022 από τη ζωή σε ηλικία 87 ετών (γενν.:2 Ιανουαρίου 1935), στη Νότια Γαλλία όπου ζούσε, μετά από σύντομη ασθένεια, περιτριγυρισμένος από αγαπημένους του ανθρώπους, όπως ανακοίνωσε ο εκδότης του. Πρόκειται για έναν από τους εμβληματικότερους δημιουργούς των τελευταίων δεκαετιών, γνωστός κυρίως για τον εκπληκτικό, πολύχρωμο ελέφαντα, έναν από τους πλέον αγαπημένους ήρωες των παιδιών.
Δεν ξέρουμε πόσο έχουν μπει οι Έλληνες (και όχι μόνο) αναγνώστες στο βάθος αυτού του μοναδικού ελέφαντα. Οι περισσότεροι έχουν σταθεί στο πρώτο βιβλίο με το οποίο ο Έλμερ μας συστήθηκε με το όνομά του και τις βασικές ιδιότητές του. Ναι, εκείνο ήταν το σπουδαίο που ξεκίνησε το μεγάλο ταξίδι.
Ωστόσο, κι εμείς ανακαλύψαμε κάπως καθυστερημένα, ομολογουμένως, ότι τα επόμενα βιβλία του Έλμερ απηχούν ακόμα καλύτερα και πιο στέρεα έναν σπάνιο αξιακό κώδικα, έναν ολόκληρο κόσμο που αποκαλύπτει ιδέες, πεποιθήσεις, αξίες, μια θαυμάσια στάση ζωής. Αλλά και έναν συγγραφέα που αποθεώνει το απλό, μέσα από το οποίο δείχνει στα παιδιά δρόμους. Ποιοι είναι αυτοί;
Παίρνοντας, ας πούμε ένα παράδειγμα από τα δύο τελευταία βιβλία του, Ο Έλμερ και οι φάλαινες και Ο Έλμερ και οι ιστορίες για όνειρα γλυκά έχουμε αφενός, στις φάλαινες, την αξία του ταξιδιού, της περιπέτειας, της πορείας προς έναν στόχο, μια σπάνια συνάντηση που αντιπαρατίθεται με τη ραστώνη, την παγιωμένη ανία, το “δε βαριέσαι, πού να τρέχω τώρα”, που εκφράζουν το λιοντάρι και η τίγρης, αφετέρου στις ιστορίες για όνειρα γλυκά, έχουμε την αξία των όμορφων ιστοριών και των αφηγητών τους, της φυσικής κίνησης ως τρόπο που φέρνει κούραση και νύστα, της ανεξαρτησίας των παιδιών, της φυσικής ευγένειας του Έλμερ που κρατάει τα παιδιά μιας ελεφαντίνας. Ναι, τόσα πολλά μέσα σε τόσο λίγες λέξεις. Μα να ήταν μόνο αυτά!
Ανεκτικότητα, αποδοχή, συμπερίληψη, ποικιλομορφία, διαφορετικότητα, ενσυνειδητότητα (ζήσε και απόλαυσε το τώρα) και ενσυναίσθηση, φιλία, συνεργασία, γιορτή, κατανόηση, απλότητα, ανάληψη ευθύνης, αίσθηση χρέους, είναι ένα μέρος μόνο από το δίχτυ που άπλωσε ο Έλμερ στα εκατομμύρια των αναγνωστών του. Σε όλα τα βιβλία του, ο Έλμερ προσφέρει μια μοναδική ενεργητική διάθεση, εκείνου που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη του, που δεν αδιαφορεί για όσα συμβαίνουν γύρω του, που παίρνει θέση και πρωτοβουλία και με τη διαφορετική ματιά του βρίσκει λύσεις και απαντήσεις σε ό,τι ανακύπτει.
Τα λέει όλα αυτά κάπου ο Ντέιβιντ Μακ Κι; Τα λέει πουθενά κάποιος από τους ήρωες; Όχι! Πουθενά! Κανένας διδακτισμός, καμία υπόδειξη, κανένα ρητό φανέρωμα. Τα δείχνει όμως όλα. Κι αυτή είναι η μαγεία των ιστοριών του. Το ιδιαίτερο μείγμα φαντασίας, ρεαλισμού, διαφορετικότητας, απλότητας και απουσίας κάθε λογής -ισμού.
Ο Έλμερ είναι ένα αληθινό πρότυπο για όλα τα παιδιά. Ανακαλύψτε τον κόσμο του. Εδώ θα βρείτε τη δική μας ανάλυση και πρόταση για όλα τα βιβλία του που κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Πατάκη, δώδεκα το σύνολο.
Επιμέλεια: Κατερίνα Χατζηανδρέου, Ανέζα Κολόμβου, Απόστολος Πάππος.
Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας (1996, 2010, 2021)
μετ.: Αθηνά Ανδρουτσοπούλου
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: διαφορετικότητα, πολυφωνία, πολυχρωμία, συμπερίληψη, αποδοχή.
Τι αναδύεται: εαυτός/ταυτότητα, αποδοχή του εγώ μας, ενσυναίσθηση. Ενδιαφέρουσα είναι η αλλοίωση του χρώματος από το νερό (ξεβάφουμε κτλ)
Εργασία: Φτιάξτε Ελμερο-γράμματα και δημιουργήστε τα Ελμερ-ονόματά σας. Το κάθε παιδί επέλεξε τους δικούς του χρωματικούς συνδυασμούς και δημιουργεί το δικό του μοναδικό μοτίβο, τονίζοντας πως ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ αποτελούμε μια ομάδα, μια τάξη και πόσο διαφορετικός και μοναδικός είναι ο καθένας μας από εμάς. Μετράμε, σχεδιάζουμε, ζωγραφίζουμε, κόβουμε τα Έλμερογράμματά μας κι έπειτα κολλώντας τα σε μεγάλες καρτέλες συνθέτουμε τις ταμπέλες με τα ονομάτά μας. Όλες μαζί δημιουργούν την ομάδα μας κι έναν τοίχο- παρουσιολόγιο της τάξης μας.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Ο Έλμερ ασφαλώς.
Ο Έλμερ και τα ξυλοπόδαρα (1997, 2010, 2021)
μετ.: Αθηνά Ανδρουτσοπούλου
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Μοναδικότητα, Κίνηση στον χώρο, Αποπροσανατολισμός, Συνεργασία, Διόρθωση λανθασμένης εκτίμησης.
Εργασία: Σύγκριση αποτυπωμάτων παιδιών ή ζώων: ποιος έχει μεγαλύτερο χέρι, μεγαλύτερο πόδι κτλ (μαθηματικά) Ταξινόμηση ανά μέγεθος. Να μπήξουμε ένα σκουπόξυλο και άλλα υλικά και επιφάνειες σε ξηρό και σε υγρό χώμα. Να καταγράψουμε τις υποθέσεις των παιδιών. Να παρατηρήσουμε τι συμβαίνει και να συζητήσουμε τα αποτελέσματα.
Τι αναδύεται: Ίχνη ανθρώπων και ζώων. Ταυτότητα: δαχτυλικά αποτυπώματα. Δημιουργία αποτυπωμάτων και ταυτότητας των παιδιών. Αντιμετώπιση απειλής με συνεργασία
Παιχνίδια: Να παίξουμε με πλαστελίνες (ή άλλο υλικό π.χ. πηλός) παιχνίδια με αποτυπώματα ζώων.
Γινόμαστε ντετέκτιβ/εξερευνητές. Ακολουθούμε ίχνη. Οδηγούμαστε σε κάποιον τελικό στόχο.
Στεκόμαστε στο ένα πόδι και ισορροπούμε στηριζόμενοι με τα δύο χέρια μας στους ώμους του διπλανού μας. Το κάνουμε όσοι περισσότεροι γίνεται.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Να κάνουμε δαχτυλικά αποτυπώματα με μελάνι.
Φτιάχνουμε δικά μας ξυλοπόδαρα. Ένας γονιός ή οικείος ξυλουργός θα μπορούσε να μας βοηθήσει.
Ο Έλμερ και ο Γουίλλυ (1999, 2017, 2020)
μετ.: Αθηνά Ανδρουτσοπούλου
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Αναζήτηση, συνεργασία, ανιδιοτέλεια, αλληλεγγύη, ευρηματικότητα, αντικατοπτρισμός.
Εργασία: Να δούμε το πρόσωπό μας σε καθρέφτη, σε ασημένιο μεταλιζέ χαρτί, σε τζάμι, σε νερό. Να καταγράψουμε τις υποθέσεις μας και τα συμπεράσματά μας. Τι συμβαίνει στο νερό;
Ζυγιζόμαστε, καταγράφουμε και συγκρίνουμε το βάρος μας.
Αναγνωρίζουμε φωνές. Είδη φωνών (μπάσες, λεπτές, βραχνές, δυνατές κτλ)
Μαθαίνουμε: τον μύθο του Νάρκισσου που είδε το είδωλό του στο νερό.
Τι αναδύεται: Η φωνή ως μέσο αναζήτησης, προσανατολισμού και εντοπισμού του άλλου στον χώρο. Η φωνή ως ταυτότητα, ως μέσο για αστεία. Αντικατοπτρισμός στο νερό: το είδωλό μας. Ανιδιοτέλεια: βοήθεια χωρίς να περιμένω αντάλλαγμα και χωρίς να ζητάω να μάθω το γιατί και το πώς.
Παιχνίδια: Ισορροπούμε σε διάφορες επιφάνειες, αντικείμενα. Τοποθετούμε αντικείμενα σε κάποιον μηχανισμό τραμπάλας (μοχλός, υπομόχλιο) και παρατηρούμε τι συμβαίνει, πού ισορροπούν και πότε πέφτουν όπως ο Γουίλι.
Αλλάζουμε τις φωνές μας.
Παίζουμε τυφλόμυγα: στεκόμαστε ακίνητοι και μιλάμε στο παιδί με τα κλειστά μάτια. Όταν μας πιάσει πρέπει να μας αναγνωρίσει από τη φωνή μας.
Παραμόρφωση/ενίσχυση φωνής: μιλάμε και τραγουδάμε μέσα από ντουντούκες, ηχεία ή άλλες συσκευές. Λέμε το αγαπημένο μας τραγούδι ή αυτοσχεδιάζουμε.
Παίζουμε σπασμένο/χαλασμένο τηλέφωνο. Η χαμηλή ένταση της φωνής μας και η ακοή μας δημιουργούν αστεία αποτελέσματα. Δεν πρόκειται ασφαλώς για χαλασμένη συσκευή αλλά για το παλιό, αγαπημένο παιχνίδι.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Φτιάχνουμε τον Γουίλι, τον ξάδερφο ελέφαντα του Έλμερ με τα ασπρόμαυρα τετραγωνάκια. Μια ιδέα για προχωρημένα παιδιά είναι η εναλλάξ πλέξη χάρτινων λευκώ και μαύρων λωρίδων. Μια πιο απλή ιδέα είναι τα παιδιά να προσπαθήσουν να επιτύχουν μόνα τους την “σκακιέρα” στο σώμα του Γουίλι.
Ο Έλμερ και το ουράνιο τόξο (2010)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Ουράνιο τόξο, Χρώματα Ίριδας, Προσφορά, Προσωπικό ενδιαφέρον, Ατομική Ευθύνη.
Εργασία: ο δίσκος του Νεύτωνα (Φυσικές επιστήμες), πώς δημιουργείται το ουράνιο τόξο με το νερό και τον ήλιο; (δείτε βίντεο). Τοποθετήστε γυαλί (π.χ. ρολόι σας) σε επαφή με ακτίνες ήλιου και δείτε τι συμβαίνει.
Τι αναδύεται: Ζήλια και μοίρασμα αγάπης στην οικογένεια.
Όταν μοιράζεις πράγματα παίρνεις χαρά γιατί έκανες κάποιον άλλον ευτυχισμένο. Κοινωνικοσυναισθηματική αγωγή: χαρά προσφοράς, πράγματα που δίνεις και δεν τελειώνουν ποτέ (αγάπη, χαρά, ευτυχία), φτιάχνουμε λίστα, τα ζωγραφίζουμε.
Μαθαίνουμε: πειράματα για τα χρώματα και το ουράνιο τόξο (δείτε εδώ) και πώς να φτιάξουμε ένα ουράνιο τόξο (δείτε εδώ). Αν δεν καλυφθήκατε, έχουμε και καλύτερες προτάσεις:
Το πείραμα με το ουράνιο τόξο από κινούμενο νερό
Και ο Dr. Binocs που τα εξηγεί όλα ωραιότατα
Εμάς μας αρέσει αυτός, αρκεί να έχετε…λάστιχο
Παιχνίδια: παιχνιδοπρότζεκτ: ζωγραφίζω μια δική μου ζωγραφιά, την κλείνω σε έναν φάκελο, ανακατεύουμε τους φακέλους, μοιράζουμε τυχαία. Είναι η χαρά της προσφοράς σε κάποιον με κάτι στο οποίο έχουμε εμπλακεί προσωπικά και συναισθηματικά. Η ζωγραφιά μπορεί να έχει θέμα το ουράνιο τόξο ή τον Έλμερ.
Επέκταση: Πώς να καταβροχθίσετε ένα ουράνιο τόξο, της Γιολάντας Τσιαμπόκαλου (εικ.: Σοφία Τουλιάτου), μια κορυφαία ιστορία που στέλνει το ουράνιο τόξο στην αγκαλιά της διατροφής.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Φτιάχνουμε ένα καρό ουράνιο τόξο προς τιμήν του Έλμερ (χειροτεχνια). Φτιάχνουμε ουράνιο τόξο με όποιον τρόπο επιλέξουμε (τέμπερες, μαρκαδόρους, λωρίδες χαρτονιού κ.α.).
Έλμερ και Ρόζα (2013, 2021)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Διαφορετικότητα, Κόκκινο, Ροζ, Ντροπή
Εργασία: το κόκκινο της ντροπής και το παράγωγό του ροζ. Πώς φτιάχνεται το ροζ; Γιατί κοκκινίζουμε όταν ντρεπόμαστε, τι συμβαίνει στο σώμα και το αίμα μας; Τι άλλο συμβολίζει το κόκκινο (αγάπη, θυμός, ένταση, πάθος, πείσμα κτλ). Υπάρχουν αγορίστικα και κοριτσίστικα χρώματα;
Τι αναδύεται: Διαφορετικότητα αλλά όπως τη βιώνει ο διαφορετικός. Σχετικότητα της διαφορετικότητας, η αξία της διαφορετικότητας στη συνύπαρξη των όντων.
Μαθαίνουμε: διαφορετικότητα και συγκρίσεις μεγεθών (δες βίντεο).
Παιχνίδια: παρατηρητικότητα: βρίσκουμε τις διαφορές μεταξύ δύο φωτογραφιών (βρείτε κάμποσες εδώ).
Δημιουργούμε σετ των τεσσάρων εικόνων και βρίσκουμε τη διαφορετική (φατσούλες κτλ). Γιατί εντοπίζουμε τόσο γρήγορα τον διαφορετικό;
Κατασκευή/χειροτεχνία: Φτιάχνουμε τις δικές μας Ρόζες.
Φτιάχνουμε φοβερά τριγωνικά δέντρα με τον υπέροχο τρόπο των τριγωνικών δέντρων του Μακ Κι.
Έλμερ, Ρόζα, Γουίλι, παππούς Έλντο, οι διαφορετικοί ελέφαντες: δημιουργούμε τους δικούς μας διαφορετικούς ελέφαντες, τους ονομάζουμε, τους δίνουμε χαρακτήρα και υπόσταση.
Ο Έλμερ κι ο αγώνας δρόμου (2016, 2020)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Ευ αγωνίζεσθαι, Δικαιοσύνη, Κανόνες, Κριτές/Διαιτητές, Αδικία, Ζαβολιά, Ελαφρυντικά, Αναγνώριση Λάθους, Αποδοχή ήττας, Ισότητα, Επιβράβευση για όλους
Εργασία: Οι εννιά δρομείς: ζωγραφίζω την πορεία τους, αποτυπώνω τη διαδρομή, τα εμπόδια, τον τερματισμό τους. Γνωριμία με τα Ολυμπιακά Αγωνίσματα. Ψηφίζουμε το αγαπημένο μας αγώνισμα. Πίνακας διπλής εισόδου.
Τι αναδύεται: Ολυμπιακοί Αγώνες, χαρά της συμμετοχής στον αγώνα και όχι για την πρωτιά δίχως όρια.
Μαθαίνουμε: Ιστορία Ολυμπιακών Αγώνων, Λαμπρές ιστορίες ολυμπιακών αγόνων (δες εδώ και εδώ και εδώ και εδώ). Τι εκπροσωπούν οι πέντε κύκλοι στη σημαία;
Παιχνίδια: Οργάνωση αγώνων στην τάξη/αυλή. Ένας αγώνας δρόμου στην αυλή. Δραματοποίηση της ιστορίας. Παίζουμε το αγαπημένο μας αγώνισμα.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Φτιάχνουμε τα δικά μας μετάλλια. Δίνουμε τα δικά μας ξεχωριστά βραβεία στην τάξη φροντίζοντας να δώσουμε σε όλα τα παιδιά.
Φτιάξε το μετάλλιο του Έλμερ, δες εδώ από τις εκδόσεις Πατάκη.
Δες και μια δική μας συναφή παραλλαγή:
Κινούμενοι ελέφαντες: κατασκευή όπου οι ελέφαντες κινούνται ανά ένας ή περισσότεροι σε μία πορεία/διαδρομή.
Ολυμπιακή σημαία: δημιουργία της.
Φτιάχνω ένα εναλλακτικό ουράνιο τόξο με τα εννέα χρώματα από τις φανέλες των εννέα δρομέων
Ο Έλμερ και οι ιπποπόταμοι (2017, 2018)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Μετανάστευση, πρόσφυγες, λόγοι μετανάστευσης, λύσεις, εξακρίβωση της αίτιας, fake news, κάλεσμα και συνεργασία όλων για να λυθεί το πρόβλημα στο ποτάμι. Ενσυναίσθηση, ανεκτικότητα, φιλοξενία, αποδοχή διαφορετικότητας.
Εργασία: εντοπίζουμε στον χάρτη χώρες με μεγάλες προσφυγικές ροές λόγω πολέμου. Συρία, Ουκρανία. Δημιουργούμε γραμμές με πορείες στον χάρτη προς άλλες χώρες. Εντοπίζουμε την Ελλάδα και αναζητούμε τη Σμύρνη, την Κωνσταντινούπολη, τη Γερμανία, τον Καναδά, την Αυστραλία, χώρες και πόλεις με τις οποίες η Ελλάδα σχετίστηκε πολύ με τους δικούς της βίαια εκτοπισμένους πρόσφυγες αλλά και οικονομικούς μετανάστες.
Παιχνίδι: δυο ομάδες παιδιών φτιάχνουν από μια ομαδική κατασκευή από οικοδομικό υλικό. Ο/Η εκπαιδευτικός χαλάει ένα μέρος των κατασκευών, μετά οι ομάδες ενώνονται και προσπαθούν να ξαναφτιάξουν τις δύο κατασκευές συνεργαζόμενες.
Όποιος έχει εκείνο το παλιό επιτραπέζιο (που κυκλοφορεί και σε άλλες εκδοχές σήμερα) με τα ιπποποταμάκια που τρώνε μπαλάκια είναι πολύ διασκεδαστικό.
Τι αναδύεται: Ορμή και δύναμη του νερού
Μαθαίνουμε: Δείτε τον ωραίο πιτσιρικά του βίντεο εδώ που δημιουργεί έναν τροχό νερού (νερόμυλο) και μετατρέπει τη δύναμη σε κινητική ενέργεια.
Δείτε το πολυβραβευμένο animation Το Κουτι για τους πρόσφυγες και την προσφυγική κρίση.
Παιχνίδια: δημιουργήστε φράγματα με οικοδομικό υλικό (μέσα σε μια μεγάλη λεκάνη). Δημιουργήστε αντίστοιχα φράγματα με πηλό, με πλαστελίνη, με χαρτί. Ρίξτε νερό. Παρατηρήστε τι συμβαίνει. Κατόπιν παίξτε. Φτιάξτε εμπόδια, λάκκους και νεροπαγίδες με διάφορα σύμβολα και αντικείμενα (π.χ. καρέκλες) μέσα στην τάξη και προσπαθήστε να μην πέσετε μέσα, να μην παγιδευτείτε, μην βραχείτε κτλ.
Κατασκευή/χειροτεχνία: ένας ιπποπόταμος είναι μια ωραία ιδέα για μια κατασκευή. Αλλά και μια χειροτεχνία με τον Έλμερ και τους ιπποπόταμους (ομαδική εργασία) δεν υστερεί καθόλου.
Ο Έλμερ και το τέρας (2017, 2018)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: φόβοι και φοβίες, η φωνή μας, ψυχραιμία/γενναιότητα, φήμες και διάδοσή τους, συναισθήματα
Εργασία: Καταγράφουμε τι μας φοβίζει. Συζητάμε για τις διαφορές φόβων και φοβιών. Η φωνή μας ως μέσο έκφρασης, επικοινωνίας, συναισθημάτων, εκφοβισμού. Φωνές ζώων: αναγνώριση, αντιστοίχηση. Πίνακας διπλής εισόδου. Ηχομιμητικές δραστηριότητες. Απόπειρες γραφής της φωνής (γαβ, νιάου, μπε, γκρρρ κτλ). Ασκήσεις: πρόβλημα-υποθέσεις-έλεγχος-επαλήθευση/διάψευση (fact checking).
Τι αναδύεται: φόβος και εκφοβισμός. Εκφράσεις προσώπου. Διάδοση Fake news.
Μαθαίνουμε: Φοβίες:όταν φοβόμαστε αλλά αν τα εκλογικεύσουμε δεν είναι τόσο φοβερά τα πράγματα. Ψυχραιμία: τεχνικές/ασκήσεις διατήρησής της μπροστά στον φόβο.
Παιχνίδια: με υλικά από την τάξη (καπέλα, ρούχα, περούκες, υφάσματα κ.α.) και εκφράσεις προσώπου προσπαθούμε να γίνουμε φοβιστικοί. Υιοθετούμε αντίστοιχες φωνές.
Κάνω τον πιο φοβερό βρυχηθμό.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Ζωγραφίζω/δημιουργώ το δικό μου τερατάκι
Ζωγραφίζω τους φόβους μου, δίνω πρόσωπο στον φόβο μου. Φτιάχνουμε τα δικά μας προφίλ.
Ο περίπατος του Έλμερ (2018, 2020)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Χρόνος και σχετικότητά του, Αδιαφορία#ενδιαφέρον, βιασύνη.
Εργασία: Παρατηρήστε πράγματα στον δρόμο από το σπίτι για το σχολείο σας και καταγράψτε τα.
Παρατηρήστε τους συμμαθητές σας.
Βλέπουμε πίνακες για τον χρόνο (π.χ. The Persistence of Memory, Time exploding, του Salvador Dali κ.α.)
Τι αναδύεται: σπάνια στάση ζωής: ενδιαφέρον για τη ζωή, για τις μικρές ομορφιές και λεπτομέρειές της. Να είστε παρατηρητικοί, να είστε εξερευνητές, να είστε περίεργοι. Οι συνοδοιπόροι σας θα είναι λίγοι αλλά υπάρχουν σίγουρα κάπου.
Μαθαίνουμε: “Ένας βλάκας που περπατάει πάει πιο μακριά από έναν έξυπνο που κάθεται“. Γιατί συμβαίνει αυτό; Πώς αποκτούμε γνώσεις μέσω της παρατήρησης; Η παρατηρητικότητα είναι η μητέρα της επιστήμης. Κάνουμε πειράματα που βασίζονται στην παρατήρηση. Καταγράφουμε, υποθέτουμε, επαληθεύουμε ή διαψεύσουμε: αυτή είναι μια επιστημονική συλλογιστική.
Υποθέματα που προκύπτουν από τον περίπατο του Έλμερ:
μυρίζουμε λουλούδια, ηλικία δέντρων από τους κορμούς τους (δακτύλιοι), η πτώση του νερού από ψηλά (καταρράκτης), ιστός αράχνης και σταγόνες της βροχής, είδωλό μας στο νερό (κατοπτρισμός), είδη και τρόπος σχηματισμού σύννεφων, πεταλούδες (δημιουργία τους), αντίλαλος, μέρα#νύχτα.
Παιχνίδια: Περιηγούμαστε μέσα στην τάξη, στην αυλή, στον κήπο, παρατηρούμε, προσέχουμε, καταγράφουμε. Στο τέλος θα ρωτήσουμε τα παιδιά για απίθανα πράγματα, για το πού βρίσκονται, πόσα είναι κτλ.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Κατασκευή ρολόγια όπου αντί για αριθμούς θα τοποθετήσουμε πράγματα που θέλουμε να κάνουμε.
Ο Έλμερ και ο χαμένος θησαυρός (2020)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: η αξία της περιπέτειας, ελεύθερος χρόνος.
Εργασία+παιχνίδι: δημιουργούμε με διάφορα πολύτιμα αντικείμενα που φέρνουμε από το σπίτι μας (παιχνίδια, μικροπράγματα, φωτογραφίες κτλ) έναν δικό μας πολύτιμο θησαυρό. Συζητάμε για τα σημαντικά που τοποθετήσαμε μέσα και γιατί είναι σημαντικά για εμάς. Κυνήγι κρυμμένου θησαυρού: παίζουμε είτε ένα οποιοδήποτε παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού είτε αναζητώντας τον θησαυρό που δημιουργήσαμε με τα πολύτιμά μας. Όταν τον βρούμε, με κλειστά μάτια κάθε παιδί τραβάει ένα αντικείμενο από μέσα και μιλάει για αυτό. Τι βλέπει; Ποιανού είναι; Γιατί είναι σημαντικό για αυτόν;
Τι αναδύεται: οι πραγματικοί θησαυροί της ζωής μας.
Μαθαίνουμε: Ινδία: έθιμα και μύθοι. Η σχέση των Ινδών με τους ελέφαντες. Οι ελέφαντες στους ινδικούς μύθους.Θεός Γκανέσα ή Γκανές(κεφάλι ελέφαντα).
Παιχνίδια: δες κρυμμένο θησαυρό παραπάνω. Επίσης, οργανώνουμε μια δική μας εξερεύνηση σε ένα μέρος του σχολείου, π.χ. αυλή, κήπος ή και μέσα στην τάξη. Αναζητούμε κάτι ή απλά καταγράφουμε.
Κατασκευή/χειροτεχνία: φτιάχνουμε τα δικά μας ψηφιδωτά. Ένα καλό βίντεο για να δουλέψετε μαζί με το παιδί, εδώ.
Μπαίνουμε εδώ (ή και σε άλλα αντίστοιχα ελεύθερα λογισμικά που θα βρούμε γκουγκλάροντας maek your face mosaic) και κάνουμε ελεύθερα την φωτογραφία προσώπου μας ψηφιδωτό.
Ζωγραφίζω μια δική μου ζωγραφιά με την τεχνική του μωσαϊκού (δείτε εδώ) χωρίζοντας όλα τα αντικείμενα και μορφές της ζωγραφιάς μας σε μικρά κομματάκια (τετράγωνα, ρόμβους, τρίγωνα, ακαθόριστα, ό,τι μας αρέσει).
Ο Έλμερ και οι ιστορίες για όνειρα γλυκά (2021)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Ύπνος, Περίπατος, Κίνηση, Ανεξαρτησία, Η Αξία των Παραμυθιών.
Εργασία: Παραμυθοσαλάτα με τις ιστορίες του βιβλίου ή δικές μας αγαπημένες ιστορίες.
Δίνουμε υπόσταση στις ιστορίες του βιβλίου, των οποίων γνωρίζουμε ουσιαστικά μόνο τους τίτλους. π.χ. Το μαγικό μπισκότο, Το τέρας που έχασε τη σκιά του, Το αόρατο αρκουδάκι κ.α.
Ποια είναι η αγαπημένη μας ιστορία καληνύχτας/πριν τον ύπνο.
Ζωγραφίζω τους βραδινούς μου φόβους ή έστω τον μεγαλύτερο.
Τι αναδύεται: ανεξαρτησία παιδιών: μένουν με κάποιον άλλον εκτός της μαμάς τους. Όνειρα και Εφιάλτες.
Μαθαίνουμε: Τι κάνουμε όταν δεν μας παίρνει ο ύπνος; Συνήθειες ύπνου. Ο θεός Ύπνος. Ο Μορφέας.
Παιχνίδια: Δραματοποίηση της ιστορίας: Ένας περίπατος που φέρνει νύστα.
Κατασκευή/χειροτεχνία: Ζωγραφίζω ένα όνειρό μου (κλείνω μάτια και σκέφτομαι).
Φτιάχνουμε όλοι μαζί ένα όνειρο, ενώνοντας τα όνειρά μας σε ένα μεγάλο κολάζ.
Ο ‘Ελμερ και οι φάλαινες (2021)
μετ.: Μαρία Παπαγιάννη
Κύριες έννοιες στο βιβλίο: Αναβλητικότητα, Αλληλεγγύη, Ενσυναίσθηση, Συνεργασία, Βοήθεια
Εργασία: αφήνουμε αντικείμενα στο νερό. Υποθέτουμε και κατόπιν παρατηρούμε τη βύθιση ή επίπλευσή τους. Προσπαθούμε να εξηγήσουμε γιατί συμβαίνει αυτό.
Καταγράφουμε σε έναν χάρτη το ταξίδι των φαλαινών ή τα διαφορετικά τους δρομολόγια στον κόσμο.
Τι αναδύεται: άρνηση στην εμπειρία και την περιπέτεια, το ταξίδι που χάνεις. Το ταξίδι του νερού, η ροή του ποταμού. Πλεύση, επίπλευση-βύθιση.
Μαθαίνουμε: Το μαγικό ετήσιο ταξίδι των φαλαινών για πολλά χιλιόμετρα μέσω των μεταναστευτικών τους οδών. Δείτε τις πορείες των φαλαιών και αποτυπώστε τις σε έναν κενό χάρτη.
Μέσα πλεύσης: η ιστορία τους.
Βλέπουμε: Whale Migration Marathon | Animal Winter Games (National Geographic)
The Most Dangerous Migration On Earth (Whale Documentary)
Παιχνίδια: Δραματοποιούμε το Ταξίδι του Έλμερ και του Γουίλι με παραλλαγή του παιχνιδιού Ψάχνω το λιοντάρι (Ψάχνω τις φάλαινες).
Κατασκευή/χειροτεχνία: φτιάχνουμε μια φάλαινα.
Καλή επιτυχία σε ό,τι κι αν επιχειρήσετε!
Έλμερ για πάντα!
