Η Yota “Baron”, ή αλλιώς Γιώτα Ηρωίδου, γεννήθηκε στις Σέρρες. Τα ακούσματα και οι επιρροές της από μικρή ηλικία περιελάμβαναν από παραδοσιακή και λαϊκή μέχρι εκκλησιαστική μουσική, αφού η μισή της οικογένεια υπήρξε οικογένεια μουσικών που έπαιζε σε πανηγύρια στην ύπαιθρο και έπειτα μεγάλωσε σε ίδρυμα θηλέων στο οποίο διδάχθηκε Βυζαντινή Μουσική. Η σχέση της με το flamenco ξεκίνησε το 2000 με χορό και από το 2004 άρχισε να μελετάει τραγούδι με σκοπό να κατανοήσει καλύτερα και σε βάθος την επικοινωνία μεταξύ τραγουδιού, μουσικής και χορού. Δημιουργεί τα δικά της projects, ψάχνει τη σχέση ανάμεσα στις διαφορετικού είδους μουσικές, γράφει στίχους για τα τραγούδια της. Από το 2010 διοργανώνει τη Zambomba Flamenca (www.zambomba.gr), μια χριστουγεννιάτικη γιορτή που συγκεντρώνει Έλληνες μουσικούς και χορευτές flamenco από όλη την Ελλάδα με σκοπό να βοηθηθούν μέσα από αυτή την προσπάθεια ιδρύματα με παιδιά.
Η Yota Baron μιλάει στο ELNIPLEX με αφορμή τον εορτασμό των 10 χρόνων της Zambomba Flamenca, που παρουσιάζεται φέτος στην Αθήνα το Σάββατο 21 στις 18.00 και την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου στις 16.30, στο ίδρυμα Θεοχαράκη με σκοπό να στηρίξει το έργο του Χριστοδούλειου Ορφανοτροφείου στο Χαϊδάρι (www.xristodoulio.gr).
Τι έχεις κρατήσει έντονα από την παιδική σου ηλικία; Υπήρξε κάτι που πιστεύεις σε καθόρισε ή προσδιόρισε τη μετέπειτα πορεία σου στην ενήλικη ζωή;
Η παιδική μου ηλικία ήταν πολύ πλούσια σε συναισθηματικές εμπειρίες. Οι γονείς μου ήταν πλάσματα με έντονες προσωπικότητες, με ισχυρά θέλω, μεγάλα πάθη και μια τάση αυτοκαταστροφής, γεγονός που φυσικά επηρέασε εμένα και τα αδέρφια μου. Όλα αυτά, τα προσμετρώ στα συν της ζωής μου, γιατί με έκαναν να μπορώ να «βουτάω» συναισθηματικά στις σχέσεις μου με όλους τους ανθρώπους.
Σίγουρα, η παραμονή μου σε ίδρυμα θηλέων από όταν ήμουν 10 χρονών, είναι ορόσημο στη ζωή μου. Είχα διάφορες εμπειρίες σε ιδρύματα με παιδιά, κυρίως εκκλησιαστικά. Στα περισσότερα ήταν απαίσια, αλλά το ίδρυμα στο οποίο με άφησαν στα 10 μου, ήταν για εμένα ό,τι καλύτερο μπορούσε να μου συμβεί, γιατί εκεί πήρα αγάπη, με φρόντισαν, έμαθα να συνυπάρχω με άλλα παιδιά, να νοιάζομαι, να ακούω, να έχω την καρδιά ανοιχτή και να προσπαθώ ασταμάτητα να γίνω καλύτερη μέσα από τη συλλογικότητα.
Θυμάμαι την πρώτη μου μέρα εκεί, όταν η μαμά μου, αναγκάστηκε να με αφήσει με μια μόνο αλλαξιά ρούχα. Εγώ νόμιζα πως πάω να σπουδάσω νοσοκόμα… Τα παιδιά εκεί με περικύκλωσαν κάνοντάς μου ερωτήσεις: πώς σε λένε, από πού ήρθες, γιατί ήρθες, τι τάξη πας… Είχα τρομάξει και δε μίλαγα καθόλου. Τα κορίτσια το μόνο που ήθελαν ήταν να με πάρουν στο παιχνίδι τους. Σιγά, σιγά γνωριστήκαμε και γίναμε φίλες.
Η «μαμά» μου σε εκείνο το ίδρυμα, κατάλαβε την κλίση μου στη μουσική και την καλή φωνή μου και με δική της πρωτοβουλία με έστειλε να μάθω βυζαντινή μουσική, την οποία λάτρεψα. Ήμουν το μοναδικό παιδί σε μια τάξη ενηλίκων και πολύ συχνά με έβαζαν να ψέλνω μόνη μου σε εκκλησίες και μοναστήρια. Γρήγορα ανέπτυξα μια αγνή σχέση με τη μουσική, που δυστυχώς δεν μπόρεσα να εξελίξω αφότου έφυγα από το ίδρυμα στα 15 μου, αλλά μέσα από αυτά τα βιώματα έμαθα και να σέβομαι τους ανθρώπους.
Μίλησέ μας για την πορεία σου στο τραγούδι. Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σου με το φλαμένκο;
Στην οικογένειά μου, από την πλευρά του πατέρα μου, είμαστε οι περισσότεροι καλλιτεχνικές φύσεις. Τραγουδάμε καλά, παίζουμε μουσική και μας αρέσει να χορεύουμε. Από πολύ παλιά θυμάμαι τις μαζώξεις μας στη Βέροια με το σόι μας, τον θείο μου να παίζει ακορντεόν με μανία, τον παππού να τραγουδάει, τον άλλο θείο να λιγώνει με τη λύρα στο χέρι, τα ξαδέρφια μου να τραγουδάνε. Όλα αυτά είναι μνήμες που με οδήγησαν ασυναίσθητα στο να επιλέξω τον δρόμο του τραγουδιού.
Το 2000, όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές μου στα οικονομικά, ο πατέρας μου, μου έκανε δώρο το γύρο της Ισπανίας. Γυρίσαμε πολλά μέρη, κόλλησα όμως σε μια σπηλιά στη Γρανάδα, όπου είδα πρώτη φορά μπροστά μου φλαμένκο. Γυρνώντας στην Αθήνα, έψαξα και βρήκα μια σχολή φλαμένκο κοντά στο σπίτι μου, στην πλατεία Αμερικής και άρχισα να μαθαίνω, υπνωτισμένη από την μουσική και την κινησιολογία. Μετά από 4 χρόνια ενασχόλησης με τον χορό και ετήσια ταξίδια στην Ισπανία, συνειδητοποίησα πως αν δεν καταλάβω τι γίνεται με τη δομή του τραγουδιού, δε θα μπορώ ποτέ να χορέψω καλά.
Θυμάμαι την αντίδραση της τότε δασκάλας μου στον χορό, της Γιώτας Πεκλάρη, όταν πήγα και της είπα πως κατάφερα να μάθω μια στροφή από ένα τραγούδι. Με άκουσε και ενθουσιασμένη με πήρε στην τάξη και μας είπε: Ωραία, η Γιώτα έμαθε μια στροφή. Τώρα θα δούμε πως μοντάρεται μια χορογραφία. Και με έβαλε να κάτσω και να τραγουδήσω στην τάξη και από τότε δε σταμάτησα.
Ξεκίνησες σε σχετικά μεγάλη ηλικία. Σε δυσκόλεψε αυτό; Επικρατεί η πεποίθηση ότι με τη μουσική και το χορό «πρέπει» να ξεκινάς σε μικρή ηλικία.
Δεν ξέρω αν μπορώ να έχω άποψη σε αυτό γιατί όπως είπα δεν κατάφερα να μάθω μουσική και να εξελιχθώ με αυτήν την παιδεία. Και στο σημείο που είμαι τώρα δεν ξέρω αν μπορώ να πω πως κάπου έχω φτάσει. Απλά είναι η καρδιά που κάθε μέρα μου λέει «κάνε κάτι να τραγουδήσεις» και αυτό με οδηγεί.
Γνωρίζω φυσικά μουσικούς και χορευτές που λένε, πράγματι, πως αυτά τα πράγματα πρέπει να μπολιάζονται από μικρή ηλικία και νομίζω πως έχει μεγάλη λογική αυτή η σκέψη.
Δε μπορώ να πω πως δυσκολεύτηκα πάρα πολύ γιατί είχα ήδη τα ακούσματα από τη βυζαντινή μουσική και το φλαμένκο μου φάνηκε οικείο, ύστερα, όταν μελετούσα , περνούσα πολύ ωραία, ήταν μια στιγμή στη μέρα που την περίμενα και τέλος είχα την ευτυχία να μάθω, δουλεύοντας με φίλους και εξαιρετικούς επαγγελματίες. Ακόμα μαθαίνω.
Αλλά παρόλα αυτά νομίζω χρειάζεται και ενασχόληση από μικρή ηλικία για να υπάρχει εξοικείωση και επιλογή μετά..
Διδάσκεις τραγούδι. Έχεις μικρούς μαθητές;
Διδάσκω ναι, αλλά μόνο σε ενηλίκους. Μια φορά μόνο με φώναξαν να κάνω μια αναπλήρωση σε μια σχολή χορού στο Άμστερνταμ, σε παιδάκια 5-7 ετών και ομολογώ πως τα περισσότερα, με άφησαν άναυδη με την ακρίβεια στον ρυθμό και τη ζωντάνια τους. Θα με ενδιέφερε πολύ να κάνω αυτό το βήμα.
Από ποια ηλικία και πόσο δύσκολο είναι ένα παιδί να προσεγγίσει την τέχνη του φλαμένκο, δεδομένου ότι κυριαρχεί το συναίσθημα, ενώ η ρυθμολογία του είναι πολύ δύσκολη και περίπλοκη.
Τα παιδιά «βολεύονται» πιο εύκολα σε δύσκολα ρυθμικά σχήματα. Είμαι απόλυτα πεπεισμένη πως τα περισσότερα παιδιά μπορούν να εξοικειωθούν με το φλαμένκο. Το συναίσθημα αυτό, το βαθύτερο, κατά τη γνώμη μου, έρχεται αργότερα.
Από το 2010 διοργανώνεις τη Zambomba Flamenca με σκοπό να βοηθηθούν μέσα από αυτή την προσπάθεια ιδρύματα με παιδιά. Τι ακριβώς είναι αυτή η γιορτή; Τι θα δούμε στην Ελλάδα;
Η γιορτή αυτή ήταν μια ιδέα που είχα το 2004 ως μαθήτρια ακόμα, με σκοπό αρχικά να «μαζευτούμε» όλοι σε μια σκηνή, οι αγαπημένοι μου συμμαθητές και άλλοι από άλλες σχολές χορού, επειδή πάντα υπήρχε ένας ανταγωνισμός ανάμεσα στις σχολές, πράγμα που δε μου ταίριαζε.
Το 2010 και έχοντας στην πλάτη μου την απώλεια του αγαπημένου μου πατέρα, πέρασα από την φοβερή «προπόνηση ζωής» (life coaching) του Διονύση Μπουγά και είδα αυτό που μου συμβαίνει με άλλα μάτια, βρήκα τη δύναμη μέσα μου, να ενώσω τους ανθρώπους επάνω στη σκηνή. Παράλληλα, εργαζόμουν εθελοντικά για ένα ίδρυμα με παιδιά και την υπηρεσία προς καρκινοπαθείς της ενορίας του Αγίου Γεωργίου στο Χαϊδάρι. Έβλεπα πόσες ελλείψεις υπάρχουν, πόσο δύσκολα τα βγάζουν πέρα αυτοί οι φορείς, πόσο στηρίζονται στην ιδιωτική πρωτοβουλία και πόσο άδικη φορολόγηση έχουν, παρόλο το έργο τους. Έτσι, ούσα κι εγώ παιδί ιδρύματος, αποφάσισα να προσπαθήσω να δώσω πίσω το καλό που μου κάνανε. Κι έτσι γεννήθηκε η zambomba.
Zambomba είναι η χριστουγεννιάτικη γιορτή της Ισπανίας, της Ανδαλουσίας κυρίως, στην οποία τραγουδούν κάλαντα φλαμένκο. Η Zambomba μου είναι η γοητεία που νιώθω γι’ αυτό το είδος των τραγουδιών, είναι η ανάγκη μου να υπάρχω με αγάπη επάνω στη σκηνή με άλλους ανθρώπους που νιώθουν το ίδιο και επίσης η ανάγκη μου για προσφορά. Αυτό το συναίσθημα, λειτουργεί σαν «κόλλα». Αν βλέπεις τον διπλανό σου έτσι, κολλάς κι εσύ.
Στη φετινή μας Zambomba που γίνεται 21 και 22 Δεκεμβρίου στο ίδρυμα Θεοχαράκη , ήθελα να δώσω μια latin πινελιά και να φωνάξω εκτός από τη Martha Moreleon που θαυμάζω και πάντα με στηρίζει, το Abanicoro, τη χορωδία της Μάρθας και τον Yoel Soto που είναι ένας καταπληκτικός μουσικός από την Κούβα που ζει στην Αθήνα. Ήθελα φέτος η Zambomba να είναι μικρότερη σε διάρκεια και με ελαφρώς άλλο ύφος, αλλά ξέρεις, έχει πια τη δική της ζωή και δε μπορώ πολλές φορές να της πω εγώ τι θα κάνει…. Στην πορεία ήρθαν ακόμα 2 ομάδες χορού φλαμένκο που δεν είχα προγραμματίσει και μια ομάδα χορού, αυτή της Βάσιας Τσοειδάκη που καμία σχέση δεν έχει με το φλαμενκο, αλλά της πρότεινα να δοκιμάσουν να χορέψουν 2 villancico (χριστουγεννιάτικα τραγούδια) και φυσικά η ομάδα μου που με στήριξε στις Ζαμπόμπες που προηγήθηκαν φέτος στη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Είμαι πολύ χαρούμενη. Θα βρούμε παλιούς και νέους φίλους και θα περάσουμε ΜΠΟΜΠΑ! Κι εμείς και το κοινό.
Το όνομα Zambomba πώς προέκυψε;
Το όνομα υπήρχει ήδη. Zambomba είναι ένα κρουστό μουσικό όργανο που χρησιμοποιούν τα Χριστούγεννα στη λατινική Αμερική και την Ανδαλουσία για να συνοδέψουν τα τραγούδια τους. Πρόσφατα την ανακάλυψα και στην βόρεια Ολλανδία, με άλλο όνομα που δε μπορώ ούτε να το σκεφτώ τόσο δύσκολο που είναι.
Είχες υποστήριξη; Αντιμετώπισες δυσκολίες;
Από την αρχή είχα απόλυτη υποστήριξη από φίλους και συναδέλφους. Μου έδωσαν αίθουσες να κάνουμε πρόβες, θέατρα να χορέψουμε, κόσμος ήρθε να τραγουδήσει και να χορέψει χωρίς αμοιβή, είχα πολλή αγάπη στο στήσιμό της.
Οι δυσκολίες είναι πάντα οικονομικής φύσης, καθώς στηρίζεται αποκλειστικά και μόνο στη στήριξη του κοινού και έπειτα σε προσωπική μου χρηματοδότηση. Αυτό συμβαίνει σε όλες μου τις δουλειές. Η ανταμοιβή μου, όμως, έρχεται πάντα την ώρα που τραγουδάμε όλοι μαζί στη σκηνή και το κοινό χαμογελάει. Αυτό μου φτάνει για να δουλέψω όλο τον υπόλοιπο χρόνο και να βγάλω τα σπασμένα…
Το ελληνικό κοινό ανταποκρίνεται σε αυτό το κάλεσμα;
Η Zambomba πλέον έχει τη δική της ζωή, έχει τους φίλους της που έρχονται κάθε χρόνο να τη δουν να περάσουν καλά και να βοηθήσουν και λίγο τον σκοπό της. Ευτυχώς, οι φίλοι της γίνονται περισσότεροι κάθε φορά και η Zambomba μου χαμογελάει με σιγουριά και αγάπη για τον κόσμο της.
Η Zambomba Flamenca παρουσιάζεται και στο Άμστερνταμ και στις Βρυξέλλες. Πώς είναι τα πράγματα εκεί;
Στις Βρυξέλλες παίξαμε πρώτη φορά σε ένα μικρούλι θεατράκι το οποίο ξεπούλησε αμέσως. Στο Άμστερνταμ, η Zambomba μας έγινε πιο ντίβα, έβαλε τα φορέματά της και πήγε στο μεγάλο και με χαρακτήρα θέατρο Podium Mozaiek.
Τα πράγματα σε αυτές τις χώρες είναι σαφώς ευκολότερα. Υπάρχει οικονομική ευμάρεια, ο κόσμος βγαίνει, αγοράζει εισιτήρια από πολύ νωρίς, οπότε μου είναι πιο εύκολο να πάρω μεγαλύτερα ρίσκα.
Στην Ολλανδία υπάρχει ένας πολύ μεγάλος και πολύ δραστήριος κύκλος flamenco. Οι άνθρωποι, ερασιτέχνες και μη, διοργανώνουν συνέχεια γιορτές και παραστάσεις, σεμινάρια, χαμός. Επίσης, λόγω θέσης της χώρας και οικονομικής ευκολίας , τους είναι πιο εύκολο να καλούν συνέχεια μεγάλους μαέστρους για σεμινάρια και παραστάσεις. Έχω δει τα τελευταία δύο χρόνια καταπληκτικούς χορευτές, κιθαρίστες και τραγουδιστές του είδους σε εξωπραγματικά θέατρα. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτή τη χώρα, διοργανώνεται η δεύτερη μεγαλύτερη Flamenco Biennale στον κόσμο (μετά από αυτή της Σεβίλλης).
Γιατί το φλαμένκο είναι αρκετά δημοφιλές στην Ελλάδα;
Παράλληλα, ο χορός, έχει τόσο έντονη επίδραση πάνω μας, όταν το βλέπεις, που σχεδόν τρομάζεις.
Εμείς εδώ έχουμε τόσο πλούσια παράδοση μουσική, τόσο μεγάλο μουσικό παρελθόν, τόση στεναχώρια, τόσο πόνο, λίγη χαρά, πολύ αγώνα, που μας είναι εύκολο να «ντυθούμε» το φλαμένκο.
Είμαστε εξοικειωμένοι χωρίς να το ξέρουμε με τα ρυθμικά του μοτίβα (τα δικά μας είναι μακράν πιο δύσκολα) και το τραγούδι του.
Νομίζω πως αυτοί είναι βασικά οι λόγοι. Από εκεί και πέρα, γίνεται μια δουλειά πολύ υψηλού επιπέδου στην Ελλάδα από πολλές σχολές, βλέπουμε παραστάσεις σχολικές που φαίνονται σαν επαγγελματικές και γενικά έχει αλλάξει και ο τρόπος που το «πουλάνε» όλο αυτό.
Σ’ ευχαριστούμε! Καλή επιτυχία στη Zambomba!
Εγώ σας ευχαριστώ!
Θα ήθελα να πω στον κόσμο, να έρθει να μας δει, να φέρει τα παιδιά του, να πάρει φίλους, μαμάδες, μπαμπάδες και να έρθει να μας δει. Να χαμογελάσει και να χαρεί που μπορεί έτσι να βοηθήσει τον σκοπό μας.
Ευχαριστώ όλους όσοι τόσα χρόνια με στηρίζουν σε όλες μου τις ιδέες και ελπίζω να είμαστε όλοι καλά και να ανταμώνουμε όπως λέει και η φίλη μου η Αγγελική Τουμπανάκη. Καλές γιορτές!
Κλείστε με 15€ το εισιτήριό σας πατώντας εδώ / στο ταμείο 17,50
Όλες οι πληροφορίες είναι συγκεντρωμένες στο www.zambomba.gr/Athens
