Η Valentina Stoeva είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών από το Πανεπιστήμιο της Σόφιας και μεταπτυχιακού τίτλου στη Διπλωματία και τις Διεθνείς Σχέσεις από το Νέο Βουλγαρικό Πανεπιστήμιο. Από το 2008, προωθεί ενεργά την ανάγνωση στη Βουλγαρία. Είναι ιδρύτρια και πρόεδρος του Ιδρύματος Παιδικού Βιβλίου της χώρας (Children’s Books Foundation) καθώς και του Ιδρύματος Ανάγνωσης (Reading Foundation). Επιπλέον, είναι Αρχισυντάκτρια της ιστοσελίδας detskiknigi.com, όπου για τη δουλειά της τιμήθηκε το 2014 με τον τίτλο του Ιππότη του Βιβλίου (Knight of the Book*) από την Ένωση Βουλγαρικού Βιβλίου στην κατηγορία “Διαδικτυακά Μέσα”. Έχει οριστεί ως Πρέσβειρα των Βιβλιοθηκών από τη Βουλγαρική Ένωση Βιβλιοθηκών και Πληροφοριών. Επί του παρόντος, συνεχίζει το διδακτορικό της στη Θεωρία της Ανάγνωσης στη Σχολή Δημοσιογραφίας και Μαζικής Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Σόφιας. Επιπλέον, είναι μέλος του EURead και συμμετέχει ενεργά στην Ομάδα Επικοινωνίας.
Το Ίδρυμα Detski Knigi (Παιδικά Βιβλία) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός κοινωφελούς χαρακτήρα του οποίου η αποστολή είναι να βελτιώσει τη ζωή των παιδιών και των νέων προωθώντας την ανάγνωση και βοηθώντας τους ενήλικες να μεγαλώσουν μια εγγράμματη επόμενη γενιά. Το Ίδρυμα Παιδικού Βιβλίου δραστηριοποιείται ενεργά στον τομέα του γραμματισμού στη Βουλγαρία. Ο πρωταρχικός του στόχος είναι να μειωθούν τα ποσοστά του λειτουργικού αλφαβητισμού μεταξύ των παιδιών ηλικίας 0 έως 16 ετών μέσω της σύλληψης και της εκτέλεσης διαφόρων προγραμμάτων. Η μείωση των επιπέδων λειτουργικού αναλφαβητισμού στη Βουλγαρία έχει ύψιστη σημασία. Τα στατιστικά δεδομένα αποκαλύπτουν ότι πάνω από το 53% των 15χρονων (PISA 2022) αντιμετωπίζουν επί του παρόντος λειτουργικό αναλφαβητισμό και καθώς γίνονται γονείς, μεγαλώνουν την επόμενη γενιά. Η διαιώνιση αυτού του φαύλου κύκλου μπορεί να διαταραχθεί μόνο με την ενστάλαξη της αγάπης για το διάβασμα σε κάθε παιδί. Το Ίδρυμα προσφέρει καθοδήγηση σε γονείς, δασκάλους και βιβλιοθηκονόμους, σχολαστικά επιμελημένες λίστες βιβλίων και ανεκτίμητες εργαλειοθήκες. Αυτές οι πηγές έχουν σχεδιαστεί για να τους βοηθήσουν να καλλιεργήσουν τις αναγνωστικές ικανότητες των παιδιών τους, να ενισχύσουν τη συναισθηματική νοημοσύνη και να προωθήσουν την κριτική και δημιουργική σκέψη.
Συναντήσαμε την Valentina Stoeva στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του EURead που διοργάνωσε το ελληνικό μη κερδοσκοπικό σωματείο Διαβάζοντας Μεγαλώνω και τη ρωτήσαμε για το πώς είναι η κατάσταση στη χώρα όπου ζει.
Συνέντευξη-Επιμέλεια: Ανέζα Κολόμβου, Απόστολος Πάππος
Μετάφραση/αποδελτίωση: Ανέζα Κολόμβου
Ευχαριστούμε θερμά την Άβα Χαλκιαδάκη και το Διαβάζοντας Μεγαλώνω για την ευγενική μεσολάβηση.
Αγαπητή Βαλεντίνα, σε ακούσαμε και στη Μπολόνια, στην εκδήλωση του Διαβάζοντας Μεγαλώνω, στο ελληνικό περίπτερο. Ακούσαμε ότι στη Βουλγαρία έχετε 3.000 βιβλιοθήκες. Ακούσαμε καλά;
Σχεδόν 4.000.
Στην Ελλάδα έχουμε 300… Ποιος είναι ο πληθυσμός της Βουλγαρίας;
Νομίζω ότι είναι 6,5 εκατομμύρια
Και εμείς είμαστε 11 εκατομμύρια, οπότε… τι συνέβη εκεί;
Πιστεύω ότι θα πρέπει να επενδύσετε στις βιβλιοθήκες. Γιατί στη Βουλγαρία έχουμε αυτά τα κοινοτικά πολιτιστικά κέντρα, τα Chitalishte*, τα οποία είναι μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO και ιδρύθηκαν πριν ακόμα απελευθερωθούμε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτά τα κέντρα λειτουργούν ως θεματοφύλακες της γνώσης και αντιπροσωπεύουν την βαθιά ριζωμένη παράδοση της Βουλγαρίας στη διατήρηση της ταυτότητάς μας μέσω των βιβλίων. Είναι ο τρόπος με τον οποίο η Βουλγαρία δείχνει ότι χρειαζόμαστε βιβλία και ανάγνωση για να διατηρήσουμε την ταυτότητα και την κουλτούρα μας.
Πιστεύω πραγματικά ότι οι βιβλιοθήκες το επιτυγχάνουν αυτό. Παίζουν καθοριστικό ρόλο και είναι ακόμα πιο σημαντικές σήμερα. Γιατί οι βιβλιοθήκες, που στην πραγματικότητα δεν αποτελούν απλώς κτίρια, δεν είναι «αποθήκες βιβλίων», αλλά δυναμικοί οργανισμοί που μπορούν να μας δώσουν απαντήσεις σε πολύπλοκα θέματα, μας δείχνουν τεκμηριωμένες πηγές και μας παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες, σ’ αυτή την εποχή της παραπληροφόρησης, όπου οι άνθρωποι βασίζονται στην επιφανειακή ενημέρωση της Google για να τους δώσει τη σωστή απάντηση. Αν δεν επενδύσουμε στις βιβλιοθήκες και τους βιβλιοθηκονόμους, στην πραγματικότητα είμαστε επιρρεπείς στην παραπληροφόρηση και στην προπαγάνδα και επιπλέον, υπάρχει και ο κίνδυνος να χάσουμε την ταυτότητά μας, επειδή οι βιβλιοθήκες διατηρούν τη γνώση, τον πολιτισμό, την ταυτότητα, αλλά συμβάλλουν και στον επιστημονικό αλφαβητισμό, ώστε οι άνθρωποι να μην πιστεύουν σε απόψεις αλλά σε γεγονότα.
Είδαμε ότι στη Βουλγαρία έχετε μεγάλο πρόβλημα με τον γραμματισμό… 53%;
Ναι, το 53% είναι ο λειτουργικός γραμματισμός.
Είναι τεράστιο το ποσοστό. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Γιατί οι βιβλιοθήκες μας δυσκολεύονται να υλοποιήσουν το έργο τους. Διαχειρίζονται από πολύ θαρραλέους ανθρώπους, διαθέτουν άριστο ανθρώπινο δυναμικό, αλλά το κράτος μας στην πραγματικότητα δεν επενδύει αρκετά. Έτσι, οι βιβλιοθήκες δεν λαμβάνουν αρκετή κρατική χρηματοδότηση. Πρέπει να υποβάλλουν αιτήσεις για πολύ μικρές επιχορηγήσεις, της τάξης των 600 ευρώ το χρόνο για να αγοράσουν βιβλία, οπότε είναι υποανάπτυκτες. Έχουμε την υποδομή, έχουμε πολύ καλά καταρτισμένους, ικανότατους ανθρώπους που μπορούν να εργαστούν στις βιβλιοθήκες, αλλά ταυτόχρονα το κράτος μας δεν θεωρεί ότι αυτό είναι σημαντικό. Οι πολιτικοί μας δεν καταλαβαίνουν τη σημασία των βιβλιοθηκών, οπότε νομίζω ότι είναι το ίδιο όπως και στην Ελλάδα, αλλά εμείς έχουμε απλά την υποδομή.
Ελπίζω όλα αυτά να αλλάξουν, γιατί, αν δεν επενδύσουμε και δεν υποστηρίξουμε τις δημόσιες και σχολικές βιβλιοθήκες, πιστεύω ότι το ποσοστό των λειτουργικά γραμματισμένων 15χρονων στη Βουλγαρία θα είναι καταστροφικό.
Ευχαριστούμε πολύ.
Κι εγώ σας ευχαριστώ.
———-
* Το ισοδύναμο του Ιππότη για τις γυναίκες είναι Dame. Δεν γνωρίζουμε πώς το αποδίδουν στα βουλγαρικά. Ξέρουμε όμως ότι το βραβείο “Ο Ιππότης του Βιβλίου” (Рицар на книгата) είναι ένα βραβείο που απονέμεται σε δημοσιογράφους και άλλα εξέχοντα άτομα που έχουν συμβάλει στην έκδοση βιβλίων και στην προώθηση βιβλίων στη Βουλγαρία. Το βραβείο καθιερώθηκε από τον εκδοτικό οίκο Siela το 2004 και από το 2008 απονέμεται από τη Βουλγαρική Ένωση Βιβλίου.
**Τα “Chitalishte” είναι κοινοτικά κέντρα στη Βουλγαρία που συνδυάζουν λειτουργίες βιβλιοθήκης, αναγνωστηρίου, πολιτιστικού κέντρου και συλλόγου. Η ιστορία τους γυρίζει στον 19ο αιώνα, όταν η Βουλγαρία βρισκόταν ακόμα στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και δημιουργήθηκαν ως απάντηση στην ανάγκη για εκπαίδευση και πολιτισμό. Σήμερα, εξακολουθούν να αποτελούν ζωτικό κομμάτι της βουλγαρικής κοινωνίας, προσφέροντας πρόσβαση σε βιβλία και άλλα έντυπα, δίνοντας δυνατότητες στους πολίτες να διαβάσουν και να μελετήσουν, διοργανώνουν θεατρικές παραστάσεις και άλλα πολιτιστικά δρώμενα.
Πηγή για τα Chitalishte:
Chitalishte – The Bulgarian Community Center
Ministry of Culture (Bulgaria)
