Γεννήθηκε στο Σίδνεϊ και κατοικεί στο Άμστερνταμ μαζί με τα δύο της παιδιά. Αναζητώντας έναν τρόπο να μεγαλώσει τα παιδιά της χωρίς φωνές, απειλές ή δωροδοκίες, αλλά με σεβασμό και ενσυναίσθηση, ανακάλυψε τη μέθοδο Μοντεσσόρι. Από τότε, στόχος της έγινε να βοηθήσει κι άλλες οικογένειες να εντάξουν τη φιλοσοφία της μεθόδου Μοντεσσόρι και στα δικά τους σπίτια. Σήμερα διατηρεί τη σχολή Jacaranda Tree Montessori στο Άμστερνταμ για παιδιά και γονείς και το δημοφιλές ιστολόγιο The Montessori Notebook.
Μετά από 15 χρόνια στη Μοντεσσοριανή εκπαίδευση, και έχοντας συνεργαστεί με πάνω από 100 οικογένειες, μοιράζεται τη γνώση της μέσα από τρία βιβλία, τα οποία μεταφράζονται ήδη σε περισσότερες από 20 χώρες, με σκοπό να βοηθήσει τους γονείς να καταλάβουν καλύτερα το παιδί τους και να χτίσουν μια γερή βάση αλληλοσεβασμού και συνεργασίας μαζί του.
Μοντεσσόρι στο σπίτι με το μωρό (0-12 μηνών), Μοντεσσόρι στο σπίτι με το μικρό παιδί (1-3 ετών) και Μοντεσσόρι στο σπίτι με το παιδί (3-12 ετών) είναι οι τίτλοι αυτών των τριών μεστών, διαφωτιστικών, γεμάτων ιδέες και εμπειρία βιβλίων για το πώς η προσέγγιση Μοντεσσόρι στο σπίτι αλλά και στην τάξη θα αλλάξει τη ζωή του παιδιού για πάντα.
Τη συναντήσαμε στις Εκδόσεις Μεταίχμιο και νιώσαμε τον ενθουσιασμό, την αγάπη και τη φλόγα της για αυτό που πιστεύει και υπηρετεί.
#diavazoume /#diavazoume mazi τη Μοντεσσοριανή Παιδαγωγό της Διεθνούς Μοντεσσοριανής Εταιρείας (AMI), Simone Davies, σε #Συνέντευξη στο #ELNIPLEX.
Συνέντευξη στην Ανέζα Κολόμβου και τον Απόστολο Πάππο.
Μετάφραση/αποδελτίωση/επιμέλεια: Ανέζα Κολόμβου.
Aναρωτιόμουν χθες, ποιος ήταν ο πρώτος άνθρωπος που σε αποκάλεσε Moanie macaroni;
Ναι, νομίζω ότι ήταν όλη μου η οικογένεια, αλλά είναι πραγματικά χαριτωμένο. Είναι κάτι που θυμάμαι. Επίσης, μου αρέσει πολύ το πώς προφέρετε το όνομά μου, Σιμόνι στα ελληνικά. Έτσι συνήθιζαν να με αποκαλούν και οι παππούδες και οι γιαγιάδες μου. Τα ονόματα είναι ξεχωριστά, ακόμα κι όταν σε πειράζουν λίγο.
Μακαρόνι στην Ελλάδα, λέμε το σπαγγέτι…
Ακριβώς! Υπάρχει όμως και αυτό το μικρό μακαρονάκι. Είχαμε πολύ στενούς οικογενειακούς φίλους που ήταν Ιταλοί, οπότε ίσως να έχει σχέση με αυτούς. Αλλά, ναι, με κορόιδευαν, γιατί πάντα έλεγα: “Πότε φεύγουμε; Δεν θέλω να είμαι εδώ” ή όταν ερχόντουσαν επισκέπτες στο σπίτι μας, έλεγα: “Πότε θα φύγουν”; Τελικά αποδείχτηκε ότι ήμουν απλώς εσωστρεφής και προτιμούσα χρόνο για τον εαυτό μου. Όταν, όμως, κατάλαβα, ότι μπορούσα να απασχολούμαι με άλλους τρόπους κατά τη διάρκεια αυτών των κοινωνικών συναναστροφών, έγινα ένα πολύ πιο ικανοποιημένο παιδί. Έπρεπε όμως να το ανακαλύψω μόνη μου και να δουλέψω με τον εαυτό μου. Κανείς δεν με καταλάβαινε πραγματικά.
Η μέθοδος Montessori πώς συνδέεται με την παιδική σου ηλικία και τη ζωή σου γενικότερα;
Η παιδική μου ηλικία δεν είχε καμία σχέση με τη Montessori. Πήγα σε ένα πολύ ακαδημαϊκό σχολείο, όπου η επιτυχία και η απόδοση είχαν σημασία. Είμαστε τρεις αδελφές και όλες έπρεπε να παίζουμε τένις. Όταν όμως έφυγα από το σπίτι, δεν ξανάπιασα ρακέτα. Δεν ήταν κάτι που με ενδιέφερε· ήταν απλώς αυτό που περίμενε η οικογένειά μου να κάνω. Οι γονείς μου είναι πολύ υποστηρικτικοί, οπότε δεν λέω ότι έκαναν κάτι λάθος, αλλά απλώς δεν γνώριζαν κάτι διαφορετικό, κάτι καλύτερο. Η εκπαίδευση τότε ήταν παραδοσιακή. Στην τάξη, για παράδειγμα, ο δάσκαλος έλεγε στα παιδιά τι πρέπει να μάθουν και εμείς καθόμασταν εκεί, το μαθαίναμε και γράφαμε καλά στις εξετάσεις. Κι εγώ πήγα καλά στις εξετάσεις μου. Όταν όμως απέκτησα τα δικά μου παιδιά, συνειδητοποίησα ότι δεν ήθελα να μεγαλώσουν έτσι. Ήθελα να αγαπούν τη μάθηση, γιατί θα είναι περίεργα να μάθουν για τον κόσμο και όχι επειδή τους κάποιος θα τους το επέβαλλε.
Σπούδασες, όμως, διοίκηση επιχειρήσεων. Πώς έγινε αυτή η ριζική αλλαγή προς την εκπαίδευση;
Ναι, σπούδασα διοίκηση επιχειρήσεων, με διπλή εξειδίκευση στη λογιστική και τη διαχείριση, και δούλεψα για τέσσερα χρόνια σε μια λογιστική εταιρεία. Δεν ήμουν κακή σε αυτό, ίσα-ίσα ήμουν αρκετά καλή, αλλά δεν ένιωθα ότι είχε νόημα για μένα. Δεν βοηθούσα πραγματικά κανέναν. Στην πραγματικότητα, απλώς βοηθούσα μεγάλες εταιρείες να μειώσουν τη φορολογία τους, κάτι που δεν ταίριαζε με τις αξίες μου. Έτσι, αποφάσισα να ζήσω στο εξωτερικό. Πήγα στο Λονδίνο και εργάστηκα σε εταιρείες μέσων ενημέρωσης, πιστεύοντας ότι θα έφτιαχνα ταινίες. Όταν επέστρεψα στην Αυστραλία, γνώρισα τον πατέρα των παιδιών μου και εγκατασταθήκαμε στο Σίδνεϊ. Όταν γεννήθηκε το πρώτο μας παιδί, συνειδητοποίησα πόσο πολύ αγαπώ τα παιδιά. Δεν σκεφτόμουν τότε να δουλέψω με παιδιά, όμως πήγα μαζί με τον γιο μου σε μια ομάδα Montessori και αυτό άλλαξε τον τρόπο που τον μεγάλωνα.
Αυτή ήταν η πρώτη σου επαφή με την εκπαίδευση Montessori;
Ακριβώς! Μαζί με τον γιο μου άρχισα να παρακολουθώ αυτή την ομάδα. Ο δάσκαλος που τη διοργάνωνε με ρώτησε αν είχα ποτέ σκεφτεί να κάνω την εκπαίδευση Montessori και μου φάνηκε ενδιαφέρον. Έτσι, όταν γεννήθηκε η κόρη μου, είχα ήδη ξεκινήσει την εκπαίδευση Montessori και σκέφτηκα ότι όσο τα παιδιά ήταν μικρά, ίσως θα μπορούσα να δουλέψω στη Montessori για λίγο. Στην πορεία, μετακομίσαμε στο Άμστερνταμ και η αγάπη μου για τη Montessori μεγάλωσε ακόμα περισσότερο. Τώρα, 20 χρόνια μετά, τη λατρεύω. Τη μέρα που θα αρχίσω να παραπονιέμαι ότι δεν θα θέλω να μπαίνω στην τάξη, θα είναι και η μέρα που θα σταματήσω να είμαι δάσκαλα Montessori.
Γιατί η μέθοδος Montessori θεωρείται εναλλακτική εκπαιδευτική προσέγγιση;
Θεωρείται εναλλακτική, αν και πλέον γίνεται μια από τις κύριες προσεγγίσεις σε κάποια μέρη, γιατί σε αντίθεση με την παραδοσιακή εκπαίδευση, όπου ο δάσκαλος λέει στα παιδιά τι πρέπει να μάθουν και τα αξιολογεί με τεστ, η Montessori προσεγγίζει τη μάθηση με διαφορετικό τρόπο.
Αυτό που πρέπει να μάθουμε είναι ότι η εκπαίδευση αλλάζει, εξελίσσεται. Προσπαθεί να γίνει πιο διαδραστική. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν τεστ, άγχος και έλλειψη προσαρμογής στις ατομικές ανάγκες κάθε παιδιού. Γι’ αυτό το σύστημα Montessori γίνεται όλο και πιο δημοφιλές, γιατί οι γονείς συνειδητοποιούν ότι τα παιδιά τους χρειάζεται να αποκτήσουν δεξιότητες δημιουργικής σκέψης, συνεργασίας και επίλυσης προβλημάτων, ώστε να είναι προσαρμοστικά, διότι δεν γνωρίζουν πώς θα είναι οι μελλοντικές τους δουλειές.
Χρειαζόμαστε, λοιπόν, περισσότερο αυτές τις λεγόμενες «ήπιες» δεξιότητες, καθώς και την ικανότητα να μαθαίνουμε πώς να μαθαίνουμε. Διδάσκουμε, λοιπόν, στα παιδιά πώς να μαθαίνουν και να αγαπούν τη μάθηση, ώστε να διατηρήσουν αυτή την αγάπη για όλη τους τη ζωή, ανεξάρτητα από το πώς θα είναι ο κόσμος γύρω τους.
Και αυτό λειτουργεί, επειδή η ίδια η Δρ. Montessori ξεκίνησε το 1907 στον χώρο της εκπαίδευσης, έχοντας προηγουμένως εργαστεί ως επιστήμονας. Μελέτησε κάθε παιδί ξεχωριστά, εξετάζοντας τι το ενδιέφερε, πώς μάθαινε, ποιες κοινωνικές δεξιότητες διέθετε και ποιες του έλειπαν, ώστε να το βοηθήσει να αναπτύξει αυτές τις δεξιότητες. Αυτό είναι κάτι που διαρκεί μια ζωή, γιατί στηρίχθηκε στις πραγματικές ανάγκες των παιδιών. Οι ανάγκες αυτές παρέμειναν ίδιες εδώ και 100 χρόνια, αλλά ο κόσμος αλλάζει. Έτσι, μπορούμε να προσαρμοστούμε και να αναρωτηθούμε: Τι χρειάζονται τα παιδιά σήμερα, στον σύγχρονο κόσμο; Σε ποιους τομείς πρέπει να αποκτήσουν δεξιότητες, ώστε να γίνουν ενεργοί πολίτες; Η προσέγγιση της Δρ. Montessori ξεπερνά τον χρόνο, τα μέρη και τον πολιτισμό.
Ποιος είναι ο ρόλος των εκπαιδευτικών; Στη Montessori, ο δάσκαλος αναφέρεται ως «οδηγός». Θες να μας εξηγήσεις τι σημαίνει αυτό στην πράξη;
Ο εκπαιδευτικός προετοιμάζει ένα μαθησιακό περιβάλλον που ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των παιδιών. Γιατί αν έχεις μια άδεια τάξη ή αν δεν υπάρχει τίποτα ενδιαφέρον, τα παιδιά δεν θα έχουν κανένα ερέθισμα. Έτσι, δημιουργούν πολύ ξεκάθαρους μαθησιακούς χώρους: υπάρχει μια γωνιά μαθηματικών, μια περιοχή για πολιτιστικές σπουδές, ένας χώρος για δραστηριότητες συντονισμού, ένας χώρος για πρακτικά μαθήματα – όπως το πώς να ετοιμάσουν ένα σνακ, να καθαρίσουν το πάτωμα ή να φροντίσουν τα φυτά. Και η μάθηση μπορεί να προχωρήσει τόσο μακριά, όσο θέλει το κάθε παιδί.
Επομένως, προετοιμάζουν το περιβάλλον και μετά αφήνουν τα παιδιά ελεύθερα να επιλέγουν. Ο εκπαιδευτικός είναι ο «οδηγός», τα καθοδηγεί διακριτικά και είναι υπεύθυνος να τα βοηθήσει να συνδεθούν με το περιβάλλον. Αν ένα παιδί δεν βρίσκει κάτι ενδιαφέρον, ο δάσκαλός του το παρατηρεί και προσπαθεί να καταλάβει πώς μπορεί να το βοηθήσει να εμπλακεί με τα υλικά και να βρει μια σύνδεση.
Επιπλέον, ο ρόλος του δασκάλου -οδηγού δεν είναι να διορθώνει το παιδί, αλλά αν δει κάτι που δεν είναι σωστό ή κατάλληλο, τότε με ευγένεια και σαφήνεια το καθοδηγεί. Για παράδειγμα, μπορεί να πει: «Βλέπω ότι θέλεις να τρέξεις, αλλά δεν μπορούμε να τρέχουμε στην τάξη. Θέλεις να βγεις στον κήπο να τρέξεις και να επιστρέψεις όταν είσαι έτοιμος να περπατήσεις μέσα στην τάξη;».
Έχουν έναν πολύ ιδιαίτερο ρόλο: να προσφέρουν στο παιδί ελευθερία, αλλά και όρια, ώστε να μπορούν όλοι να καλύψουν τις ανάγκες τους.
Υπάρχουν παιδιά διαφορετικών ηλικιών στην ίδια τάξη;
Ναι, είναι μια μικτή ηλικιακή ομάδα. Οι τάξεις έχουν παιδιά 3-6 ετών, 6-9 ετών και 9-12 ετών μαζί. Έτσι, τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να βοηθούν τα μικρότερα και αυτό ενισχύει τη μάθησή τους. Όπως γνωρίζετε, το να βοηθά ένα παιδί ένα μικρότερο παιδί δεν είναι χάσιμο χρόνου. Μαθαίνει πώς να φροντίζει κάποιον άλλο, ενώ ταυτόχρονα εδραιώνει τη δική του γνώση, γιατί να εξηγήσεις κάτι σε κάποιον, πρέπει να το έχεις κατανοήσει πραγματικά. Αυτή η αλληλεπίδραση ενισχύει τη μάθηση. Τα τρίχρονα παιδιά κοιτάζουν τα εξάχρονα και πάντα, όταν παρατηρώ μια τάξη Montessori, βλέπω τα μικρότερα να στέκονται δίπλα στο τραπέζι, κοιτάζοντας τα εξάχρονα που τους δείχνουν κάτι, σαν να παρακολουθούν ένα “μάθημα”.
Όταν, λοιπόν, φτάσουν στην ηλικία των έξι, η μάθηση έρχεται πολύ φυσικά, γιατί έχουν ήδη δει τι κάνουν τα μεγαλύτερα παιδιά και θέλουν να τα μιμηθούν. Είναι ένας πολύ φυσικός τρόπος μάθησης, που ακολουθεί τον ρυθμό και τον μοναδικό τρόπο κάθε παιδιού.
Αφορά όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από το μαθησιακό τους στυλ; Αν κάποιος είναι οπτικός τύπος, η μέθοδος Montessori μπορεί να καλύψει αυτές τις ανάγκες;
Ναι, φυσικά. Είτε κάποιο παιδί μαθαίνει οπτικά, είτε έχει άλλον τρόπο μάθησης, μπορεί να καλύψει όλες αυτές τις ανάγκες, γιατί χρησιμοποιούμε βιωματικά (hands-on) μαθησιακά υλικά.
Και, φυσικά, όπως γνωρίζετε κάθε παιδί έχει τον δικό του, διαφορετικό ρυθμό. Κάποια παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν πιο γρήγορα από άλλα, ενώ κάποια άλλα μπορεί να δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά ή να έχουν εξαιρετικές κινητικές δεξιότητες.
Κάθε παιδί θα αναπτυχθεί με τον δικό του ρυθμό και ο δάσκαλος απλώς το στηρίζει, δίνοντάς του όσο το δυνατόν λιγότερη βοήθεια, αλλά τόση όση είναι απαραίτητη για να συνεχίσει να εξελίσσεται σε όλους τους τομείς. Είναι μια ολιστική μορφή εκπαίδευσης.
Τα παιδιά κινούνται ελεύθερα σε στην τάξη;
Ναι… Οι μαθητές κινούνται ελεύθερα σε κάθε περιοχή μάθησης και οι δάσκαλοι – βοηθοί το ακολουθούν στις επιλογές του και φυσικά, στο ρυθμό του πάντα.
Υπάρχει κάποιο σχέδιο ή πρόγραμμα;
Τα παιδιά φτάνουν στις 9 το πρωί και μπαίνουν στην τάξη και εσύ έρχεσαι και αναρωτιέσαι πού είναι ο δάσκαλος, αλλά επειδή τα εξάχρονα ξέρουν ήδη τι πρέπει να κάνουν, ο δάσκαλος μπορεί να καθοδηγήσει τα τρίχρονα. Όταν τα τρίχρονα έχουν τακτοποιηθεί, τότε ο δάσκαλος μπορεί να αφιερώσει χρόνο στα εξάχρονα για να τα καθοδηγήσει στο επόμενο μάθημα και στην επόμενη πιο δύσκολη δραστηριότητα. Και τα παιδιά είναι πλήρως αφοσιωμένα.
Αυτοί οι μαθητές δουλεύουν μόνοι τους;
Ναι, βέβαια, αλλά όχι επειδή κάποιος τους απειλεί ή τους λέει να κάνουν ησυχία, μα επειδή το υλικό είναι τόσο συναρπαστικό. Αν εργαστείς σε μια τάξη Montessori, είναι τόσο διασκεδαστικό – ανυπομονείς να βγάλεις τα υλικά. Τα παιδιά μαθαίνουν με έναν τόσο συγκεκριμένο τρόπο, όπου κάθε βήμα βασίζεται στο προηγούμενο. Για παράδειγμα, στα μαθηματικά, το υλικό είναι τόσο όμορφο: υπάρχουν χρυσές χάντρες – ποιος δεν θα ήθελε να παίξει με τις χρυσές χάντρες;
Φαίνεται σαν τα παιδιά να μαθαίνουν μόνα τους.
Ακριβώς. Εμείς είμαστε απλώς οδηγοί, τους δίνουμε μικρά μαθήματα και μετά τα ίδια εξερευνούν και κάνουν ανακαλύψεις. Ξέρεις, είναι πολύ πιο ενδιαφέρον να ανακαλύπτεις κάτι μόνος σου. Για παράδειγμα, ο γιος μου μελετούσε τη διάμετρο ενός κύκλου. Είχε διάφορους κύκλους διαφορετικών μεγεθών, μέτρησε τη διάμετρο και μετά διαίρεσε την περιφέρεια με τη διάμετρο. Συνέχιζε να παίρνει τον αριθμό 3,14… και έτσι ανακάλυψε το π. Πόσο πιο ενδιαφέρον είναι αυτό σε σύγκριση με το να αποστηθίζεις έναν τύπο όπως π*d για να βρεις την περιφέρεια ενός κύκλου;
Υπήρχε η λανθασμένη εντύπωση ότι η μέθοδος Montessori αφορά μόνο ξύλινα παιχνίδια και ένα καλά οργανωμένο μαθησιακό περιβάλλον. Αλλά προφανώς δεν είναι μόνο αυτό…
Όχι, φυσικά και δεν είναι. Αυτά είναι απλώς η αρχή. Τα υλικά είναι σημαντικά, γιατί πρέπει να εξετάσουμε τι ενδιαφέρει το παιδί. Μπορεί να είναι στο σπίτι με ξυλαράκια και να μετράει αν ενδιαφέρεται για τους αριθμούς. Δεν πρόκειται για την αγορά των “τέλειων” υλικών, αλλά για το να εμπλέκεται το παιδί ενεργά, να εξασκείται, να κατακτά δεξιότητες, να συγκεντρώνεται, να ρυθμίζει το νευρικό του σύστημα, να ηρεμεί και να νιώθει εσωτερική γαλήνη. Ένα παιδί που είναι ικανοποιημένο είναι πολύ πιο πιθανό να είναι ευγενικό με άλλους, σε σύγκριση με ένα παιδί που νιώθει εκνευρισμό ή απογοήτευση ή που δεν έχει πνευματικά ερεθίσματα. Γι’ αυτό το λόγο, το υλικό είναι σημαντικό.
Και το περιβάλλον, έτσι;
Ακριβώς! Το προετοιμασμένο περιβάλλον είναι επίσης πολύ σημαντικό, γιατί αλλιώς ο δάσκαλος θα δυσκολευόταν να ανταποκριθεί στις ανάγκες 30 παιδιών.
Τα υλικά βοηθούν τα παιδιά να εμπλακούν. Ο τρόπος με τον οποίο οργανώνουμε το περιβάλλον τους επιτρέπει να επιλέγουν μόνα τους τι τους αρέσει και μετά να το επιστρέφουν στη θέση του. Έτσι, μαθαίνουν και την υπευθυνότητα. Μαθαίνουν να σέβονται τα αντικείμενα, αλλά και τους άλλους. Για παράδειγμα, το να μάθεις να περπατάς γύρω από το χαλάκι κάποιου άλλου στην τάξη είναι μια πολύ σημαντική δεξιότητα.
Αν έχεις δουλέψει σκληρά για να ευθυγραμμίσεις αντικείμενα και κάποιος έρθει και τα πατήσει, θα είναι πολύ απογοητευτικό. Άρα, τα παιδιά μαθαίνουν να ζουν και να συνεργάζονται με τους άλλους. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία.
Εμπιστοσύνη και σεβασμός, λοιπόν…
Είναι μια προσέγγιση βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό και υπάρχει μεγάλη εμπιστοσύνη στο περιβάλλον. Πόση εμπιστοσύνη χρειάζεται για να αφήσεις ένα τρίχρονο να κινείται ελεύθερα μέσα στην τάξη και να εμπιστεύεσαι ότι θα βρει κάτι που θέλει να κάνει; Και όταν το κάνεις, βλέπεις ότι το παιδί νιώθει τόσο ικανοποιημένο. Σκέφτεται: “Με εμπιστεύονται να μεταφέρω αυτό το ποτήρι με νερό στην άλλη άκρη του δωματίου! Και αν το χύσω, κανείς δεν θα με μαλώσει ή θα μου φωνάξει”. Αντίθετα, κάποιος θα πει: “Ορίστε μια χαρτοπετσέτα. Θες βοήθεια ή μπορείς να το καθαρίσεις μόνος σου;”.
Υπάρχει τόσος σεβασμός, εμπιστοσύνη και ελευθερία με όρια. Αυτή η ελευθερία είναι πολύ σημαντική, γιατί δίνει στα παιδιά αίσθηση ασφάλειας. Σήμερα, μιλάμε πολύ για το “αυταρχικό” ή το “ανεκτικό” στυλ γονεϊκότητας. Η Montessori βρίσκεται κάπου στη μέση. Καθοδηγείς το παιδί, αλλά χωρίς υπερβολικούς περιορισμούς και χωρίς να του επιτρέπεις να κάνει ό,τι θέλει.
Γιατί πιστεύεις ότι η μέθοδος Montessori δεν έχει υιοθετηθεί ευρέως στα δημόσια σχολεία; Ποιες είναι οι δυσκολίες;
Νομίζω ότι έχει να κάνει με την αλλαγή στην αντίληψη για την εκπαίδευση. Σήμερα, όλοι επικεντρώνονται στο να προετοιμάσουν το παιδί τους για το πανεπιστήμιο και μια “καλή δουλειά”. Και πολλοί πιστεύουν ότι αν δεν έχουν συνεχή έλεγχο, το παιδί δεν θα μάθει. Αυτό συμβαίνει επειδή τους λείπει η εμπιστοσύνη στο παιδί και στη διαδικασία της μάθησης.
Τα καλά νέα είναι ότι τα τελευταία 20 χρόνια υπάρχει μια αναβίωση της Montessori. Όταν η Δρ. Montessori ξεκίνησε τα σχολεία της, ήταν πολύ δημοφιλή, μετά έπεσαν σε αφάνεια, και τώρα οι άνθρωποι ανακαλύπτουν ξανά την αξία τους. Οι γονείς αρχίζουν να απαιτούν περισσότερα Μοντεσσοριανά σχολεία και έτσι ανοίγουν νέα σχολεία. Στη συνέχεια, οι άνθρωποι αναρωτιούνται: “Γιατί πρέπει να πληρώνουμε δίδακτρα για ιδιωτικά Montessori σχολεία; Γιατί να μην ενταχθούν στο δημόσιο σύστημα;”.
Ελπίζω πως στην Ελλάδα θα υπάρξουν δημόσια Montessori σχολεία. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, τα τελευταία 20 χρόνια έχουν ανοίξει πολλά δημόσια σχολεία Montessori. Στην Ολλανδία, όλα τα Μοντεσσοριανά σχολεία είναι δημόσια! Μπορείς να επιλέξεις αν θα στείλεις το παιδί σου σε ένα παραδοσιακό σχολείο ή σε ένα Μοντεσσοριανό – και αυτό είναι το ιδανικό: να υπάρχει επιλογή, αλλά να είναι και προσιτό σε όλους.
Άρα, πιστεύω ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι ότι οι άνθρωποι χρειάζονται χρόνο για να αλλάξουν τρόπο σκέψης.
Τρία βιβλία από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο στην Ελλάδα. Τι θα μάθουν γονείς και εκπαιδευτικοί διαβάζοντάς τα; Ποιο ήταν το μεγαλύτερο κενό που ήθελες να καλύψεις;
Μου αρέσει να δουλεύω με οικογένειες. Τα βιβλία απευθύνονται περισσότερο στους γονείς, αλλά αυτό που έχει πραγματικά ενδιαφέρον είναι ότι οι εκπαιδευτικοί επίσης τα απολαμβάνουν πολύ, γιατί κάνουν τη σοφία της Dr. Montessori προσιτή σε όλους. Η Dr. Montessori έγραψε πολλά και υπέροχα βιβλία, όμως αυτά τα βιβλία απευθύνονται κυρίως σε εκπαιδευτικούς και ακόμα και εκείνοι δυσκολεύονται να τα διαβάσουν.
Οι γονείς;
Οι γονείς θέλουν να μάθουν για την προσέγγιση Montessori. Βλέπουν τα παιδιά τους στο σχολείο να ακούν τους δασκάλους, να συμμετέχουν, να είναι ήρεμα και συγκεντρωμένα, αλλά στο σπίτι δεν συμβαίνει αυτό. Δεν ακούν, δεν συνεργάζονται, δεν θέλουν να βοηθήσουν… Γι’ αυτό έγραψα το πρώτο βιβλίο, το Μοντεσσόρι στο σπίτι με το μικρό παιδί (1-3 ετών). Οι οικογένειες με ρωτούσαν ποιο βιβλίο μπορούν να διαβάσουν για τη μέθοδο Montessori και ειλικρινά, αν πρότεινα σε μια μητέρα με ένα παιδί ενάμιση έτους το The Absorbent Mind της Dr. Montessori, απλά δεν θα είχε τον χρόνο να το διαβάσει. Ήθελα, λοιπόν, να φτιάξω έναν εύκολο και πρακτικό οδηγό: Τι μπορείς να κάνεις στην κουζίνα; Τι μπορείς να κάνεις στο μπάνιο; Πολύ απλοί τρόποι, χωρίς να ξοδέψεις χρήματα.
Χρειάζεται χρήματα η εφαρμογή της Montessori;
Όχι. Η Montessori δεν απαιτεί αγορές. Το σημαντικό είναι να μάθεις να παρατηρείς το παιδί σου, να δεις τι το ενδιαφέρει. Αν, για παράδειγμα, ένα πεντάχρονο έχει πάθος με τα ουράνια τόξα, μπορείς να το βοηθήσεις να μάθει γι’ αυτά. Πώς δημιουργούνται; Ποια είναι τα χρώματά τους; Μπορείτε να κάνετε ένα πείραμα με ένα ποτήρι νερό και ένα καθρεφτάκι ή να επισκεφθείτε ένα μουσείο επιστημών. Ίσως υπάρχει κάποιος επιστήμονας στην οικογένεια που μπορεί να του εξηγήσει περισσότερα.
Το πιο δύσκολο, όμως, είναι να αλλάξουμε εμείς, ως γονείς. Υπάρχει, λοιπόν, ένα ολόκληρο κεφάλαιο με πρακτικούς τρόπους για να ενθαρρύνουμε την περιέργεια, να δώσουμε περισσότερη ανεξαρτησία και να μάθουμε στα παιδιά να αναλαμβάνουν ευθύνες και να διορθώνουν τα λάθη τους.
Νομίζω έχει ενδιαφέρον το πώς ξεκίνησες…
Αρχικά, το βιβλίο το εξέδωσα μέσω Kickstarter. Μέσα στις πρώτες 30 μέρες πουλήθηκαν 1.000 αντίτυπα – και δεν είχε καν εκδοθεί ακόμη! Έτσι, καταλάβαμε ότι υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον. Τώρα, τα βιβλία ακολουθούν τη δική τους πορεία και μεταφράζονται στα ελληνικά.
Στη συνέχεια έγραψα και το The Montessori Baby (Μοντεσσόρι στο σπίτι με το μωρό (0-12 μηνών), γιατί οι γονείς ήθελαν να ξέρουν πώς να ξεκινήσουν από νωρίτερα, από τη βρεφική ηλικία. Έπειτα, ήθελαν να ξέρουν τι συμβαίνει μετά τα πρώτα χρόνια, οπότε δημιουργήσαμε και το βιβλίο Μοντεσσόρι στο σπίτι με το παιδί (3-12 ετών). Επειδή, όμως, δεν θα γράφαμε κατευθείαν για την εφηβεία, συμπεριλάβαμε σ’ αυτό ένα ολοκληρωμένο κεφάλαιο για την ανατροφή των εφήβων. Και είναι ενδιαφέρον, γιατί η Dr. Montessori είχε πολλές απόψεις και για την εφηβεία. Στην πραγματικότητα, οι έφηβοι και τα νήπια μοιάζουν πολύ. Είναι συναισθηματικοί, έχουν εκρήξεις ορμονών, βρίσκονται σε μια μεταβατική φάση όπου γίνονται ένας νέος άνθρωπος. Είναι ευάλωτοι και χρειάζονται βοήθεια ώστε να αισθανθούν ότι ανήκουν κάπου. Υπάρχει μεγάλη έξαρση άγχους και ψυχικών δυσκολιών στους εφήβους σήμερα, οπότε πρέπει να τους υποστηρίξουμε. Η Montessori δεν σταματάει στα 12 χρόνια. Συνεχίζει μέχρι τα 18-24, γιατί, ακόμα κι όταν τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι, ο εγκέφαλός τους συνεχίζει να αναπτύσσεται. Εμείς, λοιπόν, παραμένουμε ως οδηγοί τους. Μπορεί να χρειαστούν βοήθεια σε πρακτικά θέματα, όπως το πώς λειτουργεί η ασφάλεια υγείας ή πώς να λύσουν ένα πρόβλημα.
Είναι συναρπαστικό που τα βιβλία ήρθαν στην Ελλάδα και είναι τόσο δημοφιλή. Βλέπουμε ότι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονται για έναν πιο σεβαστικό τρόπο διαπαιδαγώγησης. Ακόμη και οι εκπαιδευτικοί εκπλήσσονται. Λένε: “Αν οι γονείς το κάνουν αυτό στο σπίτι, πώς μπορούμε να το εφαρμόσουμε στο σχολείο;” Πολλοί εκπαιδευτικοί επιλέγουν να εφαρμόσουν την μέθοδο Montessori, ακόμα κι αν δουλεύουν σε δημόσια σχολεία, και προσπαθούν να ενσωματώσουν όσο περισσότερα στοιχεία μπορούν.
Αν μπορούσες να συνοψίσεις τη φιλοσοφία σου για την ανατροφή των μικρών παιδιών σε τρεις βασικές αρχές, ποιες θα ήταν αυτές;
Χαρά, γιατί πιστεύω ότι η χαρά επιστρέφει στην ανατροφή των παιδιών όταν τα βλέπουμε με μια νέα ματιά.
Παρατήρηση, γιατί κάθε παιδί είναι διαφορετικό και μοναδικό και αλλάζει συνεχώς από μέρα σε μέρα. Πρέπει, λοιπόν, να συνεχίζουμε να το παρατηρούμε, να το βλέπουμε αντικειμενικά και έτσι να ανακαλύπτουμε ποιο πραγματικά είναι – όχι ποιο νομίζουμε ότι είναι, ποιο θα έπρεπε να είναι ή ποιο ήταν στο παρελθόν.
Σεβασμός, γιατί αν αντιμετωπίζουμε το παιδί με σεβασμό, τότε κι εκείνο το ανταποδίδει και ο σεβασμός γίνεται αμοιβαίος. Αν σεβόμαστε τη γνώμη του, θα σεβαστεί και τη δική μας. Και όταν δεν το κάνει, αυτό απλώς σημαίνει ότι δεν το έχει μάθει ακόμα. Μπορούμε, λοιπόν, να του δείξουμε τρόπους να λύνουμε μαζί τα προβλήματα.
Με αυτές τις τρεις αρχές συνοψίζεται η φιλοσοφία Montessori. Δεν χρειάζεται να έχουμε το τέλειο σπίτι ή τα τέλεια υλικά, αλλά αν εφαρμόσουμε αυτές τις τρεις αρχές, θα βοηθήσουμε τα παιδιά να μεγαλώσουν με εσωτερική γαλήνη και τότε, ίσως ο κόσμος μας γίνει λίγο πιο ειρηνικός.
Υπάρχουν θεωρίες που είναι παρόμοιες με την προσέγγιση Montessori;
Υπάρχουν προσεγγίσεις, όπως τα σχολεία Waldorf στην Κίνα ή το Summerhill τα οποία έχουν κάποια κοινά στοιχεία και μια παρόμοια φιλοσοφία σε ό,τι αφορά τον σεβασμό προς το παιδί. Ωστόσο, εκεί δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στις ομαδικές δραστηριότητες, ενώ στη Montessori υπάρχουν τόσο ομαδικές όσο και ατομικές δραστηριότητες και η οργάνωση αυτών των σχολείων διαφέρει.
Επίσης, στη Montessori η μάθηση γίνεται μέσα από τη δημιουργικότητα, αλλά ταυτόχρονα τα υλικά της Montessori διεγείρουν τη διανοητική ανάπτυξη, όπως για παράδειγμα στα μαθηματικά και τις επιστήμες. Τα παιδιά μεγαλώνουν σε έναν κόσμο όπου χρειάζονται και αυτές τις δεξιότητες. Είναι υπέροχο να μπορεί κάποιος να ζωγραφίζει, αλλά χρειαζόμαστε και πιο πρακτικές δεξιότητες.
Υπάρχει και η προσέγγιση Reggio Emilia, η οποία επικεντρώνεται στην εξερεύνηση και τη δημιουργικότητα κυρίως μέσω των χεριών. Είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην Ιταλία και απ’ ό,τι καταλαβαίνω και στην Ελλάδα.
Νομίζω πως το κοινό στοιχείο αυτών των προσεγγίσεων είναι ότι δίνουν στα παιδιά χρόνο να εξερευνήσουν και να δημιουργήσουν από το μηδέν, να βρουν μόνα τους τις απαντήσεις. Υπάρχουν ομοιότητες, αλλά καθεμία έχει τις δικές της διαφορές.
Παίζει ρόλο από πού προέρχεσαι, έτσι δεν είναι;
Το σημαντικό είναι ότι οι γονείς μπορούν να επιλέξουν αυτό που ταιριάζει περισσότερο στην οικογένειά τους. Για παράδειγμα, αν μια οικογένεια είναι πολύ αυστηρή, το παιδί μπορεί να νιώσει υπερβολική ελευθερία σε ένα σχολείο Montessori, αναρωτώμενο “μα κανείς δεν θα μου πει τι να κάνω;”. Αντίθετα, αν ένα παιδί προέρχεται από ένα περιβάλλον χωρίς κανόνες, η Montessori μπορεί να του φανεί πολύ αυστηρή, γιατί δεν μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, πρέπει να σέβεται το έργο των άλλων και να φροντίζει το περιβάλλον του. Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι αρχές της οικογένειας να ευθυγραμμίζονται με τη φιλοσοφία της Montessori.
Θυμίσει τη φιλοσοφία του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ…
Ναι, υπάρχουν σημεία επαφής, συνδέονται μεταξύ τους. Νομίζω πως πολλές σύγχρονες έρευνες – ακόμα και δημοσιεύσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή ψυχολογικές μελέτες – καταλήγουν σε συμπεράσματα που ουσιαστικά επιβεβαιώνουν την προσέγγιση Montessori. Συχνά βλέπω κάτι και σκέφτομαι: «Α, αυτό είναι Montessori!» Είναι μια ολιστική προσέγγιση, την οποία η επιστημονική έρευνα πλέον στηρίζει όλο και περισσότερο, αποδεικνύοντας πόσο αλληλένδετες είναι πολλές παιδαγωγικές θεωρίες.
Σας ευχαριστούμε πολύ!
Εγώ σας ευχαριστώ! Χάρηκα πολύ που σας γνώρισα!
Simone Davies
Μοντεσσόρι στο σπίτι με το μωρό (0-12 μηνών)
Μοντεσσόρι στο σπίτι με το μικρό παιδί (1-3 ετών)
Μοντεσσόρι στο σπίτι με το παιδί (3-12 ετών)
Εκδόσεις Μεταίχμιο
—–
#diavazoume/#diavazoume_mazi
